Гап-гади бер очрашу

Себердән кайтып барам мин.

Бер купеда – берүзем.

Өстә радио мыгырдый –

Аңлый алмыйм бер сүзен.

Төенчекләр төйнәп кайтам,

Китаплар төяп кайтам.

Җырларыбыз сагындырган:

Шуларны көйләп кайтам…

Бары Чернушкида гына

Тагын берәү утырды.

Килеп кергәч тә, өстәлне

Ризык белән тутырды.

Сорады әдәпле генә

Минем исәнлегемне.

Ачылып китте, белгәчтен

Татар икәнлегемне.

Чыңгыз атлы чып-чын татар

Булып чыкты үзе дә.

Нәкъ татарныкы шикелле

Балкып китте йөзе дә.

Бер купеда – ике татар…

Шулай да килешәбез.

Бер-беребезгә урысча

Сораулар бирешәбез.

Чыңгыз – Төрекмәнстаннан.

Ул шунда туган икән.

Шул якларга әтиләре

Күченгән булган икән.

Әнисе – Аскыннан икән,

Әтисе – Актаныштан.

Ташауызга килеп чыгып,

Алар шунда танышкан.

Алар олыгайган инде:

Гомерләр үтеп тора.

Бик кайтырлар иде дә бит,

Монда кем көтеп тора?!

Бер апасы – Чабаксарда,

Берсе – Пермь ягында.

Хәл белергә кайткан – алар

Әле исән чагында.

Бер китабым калган икән…

Куеп бирдем кулларны.

Китабыма язып бирдем

Түбәндәге юлларны:

«Кайда гына яшәсәң дә,

Төшермә базарыңны!

Онытма татарлыгыңны,

Онытма Казаныңны!»

Тәрҗемә итеп укыдым…

Күңеле булды бугай.

Күзләре яшьләнде аның –

Күңеле тулды бугай.

«Әниемә алып кайтып

Күрсәтәм әле!» – диде.

Аның зәп-зәңгәр күзләре

Нигәдер моңсу иде…

Мин Казанда төшеп калдым,

Чыңгыз китте Канашка…

Гап-гади бер очрашу бу…

Иң беренче карашка.

5.10.09

Бауман урамы, 19…

Бауман урамы, 19…

Җанга кереп уелган.

Ул бер генә минутка да

Китми минем уемнан.

Әле кичә генә кебек,

Күз алдында барсы да:

Монда гәзит-журнал чыга,

Монда китап басыла…

Ә мәшһүр Тукай клубы?

Язучылар берлеге?..

Ул чактагы милли рух,

Күңелләрнең хөрлеге!

Гөрләп, дөрләп тора иде

Рухыбызның учагы!

Барыбызны да сыйдырды

Аның кайнар кочагы.

Безнең яшьлек шунда узды,

Иҗат шунда чыныкты…

Хәзер менә җимерәбез,

Сылтау итеп сыныкны.

Анда Җәлил, Кәрим йөргән

Эзләр сөртелгән инде.

Исәнбәтләр күтәрелгән

Баскыч сүтелгән инде,

Аннан Туфан, Хәким кебек

Күтәрелмәс беркем дә…

Олы бер Матбугат йорты

Юкка чыкты бер көндә.

Мәшһүр Тукай клубы да

Ташландык һәм җимерек…

Бетәбезме җимерелеп,

Калабызмы җиңелеп?

Ала белмибез тарихтан

Ни сабак без, ни дәрес…

Шигырь укымаслар инде

Анда Зөлфәт, Мөдәррис.

Мин анда күрмәм шул инде

Фәннур дустым Сафинны,

Йә Харрас Әюпов белән

Эдуард Мостафинны…

Бауман урамы, 19…

И Матбугат йортыбыз,

Син бит – милли җаныбызны

Яктырткан бер утыбыз!..

Тик безнеке түгел инде,

Син инде – ятларныкы,

Син кызылларныкы түгел,

Син инде – акларныкы…

Татарның хәтерен синнән

Чыгарып түгәчәкләр…

Мондый көн дә килер икән?!

Бар икән күрәчәкләр…

Син хәзер өрәк шикелле,

Син хәзер буп-буш инде…

И изге Матбугат йорты,

Бәхил бул, йә хуш инде…

Бу юлы да милләтемне

Җаһилләр җиңеп чыкты…

Мәдхия язмакчы идем,

Мәрсия килеп чыкты.

6.10.09

Шифаханә тәрәзәсеннән карап торам…

Дөнья якты,

Дөнья татлы –

Тышта ак кар

Явар-яумас…

Тышта аклык,

Тышта сафлык –

Йөрәк кенәм

Янар-янмас…

Монда моңсу,

Бик ямансу –

Күз яшьләрем

Тамар-таммас…

Юк бер хәлем,

Шундый мәлем –

Торам менә

Авар-аумас…

11.12.09

«Сөн ярлары челтәр-челтәр…»

* * *

Сөн ярлары челтәр-челтәр…

Карлыгачлар-керәшәләр

Әллә шатлык теләшәләр,

Әллә шатлык өләшәләр…

Керәшәләр талпыналар,

Алар күккә тартылалар:

Ук шикелле атылалар,

Гүя таган атыналар…

Иңемдәге канатларның

Кагынганын сизеп торам…

Алар артыннан очмыйча,

Үзем дә чак түзеп торам!

«Миннән дә булмаган…»

* * *

Миннән дә булмаган,

Миннән дә уңмаган

Кешеләр дә бар, дип,

Үземне юатам…

Миннән дә булганрак,

Миннән дә уңганрак

Кешеләр дә бар, дип,

Үземне оялтам…

«Таркатылды…»

* * *

Таркатылды

барлык тармак, –

Кемнәр салды

безгә кармак?

Булабыздыр

кая бармак? –

Булмый белеп,

булмый аңлап…

Һәммәбездә –

кәкре бармак.

Бармакларда –

алтын балдак.

Яшибез бит

илне талап!

Яшибез бит

илне алдап!

Торабыз бит

барсын аңлап!

Полный кошмар,

полный бардак!

26.10.05

Без идек ул, без идек…

Кларага

Без бит мондый түгел идек –

Бөтенләй башка идек.

Хәтерлисеңдер: сөюдән

Без күккә ашкан идек!

Шаккатмалы булмасак та,

Чибәрләр, яшьләр идек.

Хәзер шундый чаклар булса,

Без әллә нишләр идек…

Бар иде, җаным, бар иде

Ләйлә-Мәҗнүн чагыбыз.

Мәҗнүннеке, Ләйләнеке

Әле дә бу җаныбыз!

Ул чаклар кайтмас шул инде –

Сагынсак кына инде,

Һич югында, сагынганга

Салынсак кына инде…

Сагындыра… Мәхәббәттән

Без уңдык микәнни ул?

Ул чибәр кыз, чибәр егет

Без булдык микәнни ул?..

Әйе, әйе, Ләйлә-Мәҗнүн –

Без идек ул, без идек.

Ә бит нинди асыл идек,

Зифа идек, төз идек!

Бер-беребезгә иң матур

Сүзләр пышылдый идек.

Юк, без бер дә үзгәрмәдек,

Без нәкъ шушындый идек.

Ис китми кеше сүзенә,

Хет кемгә санасыннар…

Алар башта безнең кебек

Яратып карасыннар!

2005

Шагыйрь Роберт Әхмәтҗанның
туган авылында укылган шигырь

Синсез генә, синнән башка гына

Кайттык, адаш, Балык Бистәсенә…

Нинди шагыйрь идең!

Тора идең

Шагыйрьләрнең син бит дистәсенә!

Ышанасы килми гомерләрнең

Синсез генә агып барышына.

Синсез генә кайттык, синсез генә

Татар шигыренең Арышына. –

Күрергә дип туган нигезеңне,

Күрергә дип шагыйрь тугайларын…

Флейтада уйный монда җилләр,

Клоротур шул – синең тургайларың.

Монда яшьләр матурлардан-матур,

Һәм батыррак любой батырдан…

Синең өчен Арыш – Париж иде,

Урамнарың исә – Нотр-Дам.

Синең Арышың да, юк, калышмый

Париждан бер генә карыш та.

Йортлар гына бик үк биек түгел,

Халык кына азрак Арышта…

Идел-Йортта бар да имин кебек,

Агып ята Кама бүген дә.

Ялгыз торна сагынадыр сине

Авылыңның Баллы күлендә.

Син үзең дә – мәңге җыр илендә,

Шигърияттә очып барышың.

Исән әле сине шагыйрь иткән,

Син җырлаган Иске Арышың.

Көтә әле сине тупылларың,

Исән әле күксел Мирәтең.

Яши әле, адаш, якташларың,

Исән әле, шөкер, милләтең.

Татар шигыренең тургае син,

Очасыңдыр күктә кагынып.

Син кайдадыр шушында гынадыр,

Көтәсеңдер язны, сагынып.

Син, мөгаен, бик тә биектәдер,

Син, ахрысы, күктә, алыста…

Үзең күренмисең… Ә җырларың

Яңгырый бүген Иске Арышта.

18.12.2008

Гөнаһ…

Батып беттек гөнаһларга:

Тездән, билдән, муеннан!

Безнең бу гөнаһларыбыз

Узды бугай уеннан.

Гөнаһка баткан халкымны

Куям кайчак жәлләп тә.

Болай булса, озакламый

Татар калмас җәннәткә.

«Көз…»

* * *

Көз.

Кирәк булса,

Көзге яфрак итеп өз…

Көз.

Көзгегә бак:

Сары яфрак төсле йөз…

Көз.

Карый миңа

Бигрәк моңсу ике күз…

Көз.

Сары каен

Барыбер зифа һәм төз…

Көз.

Күңелләрдә –

Көздән калган сары эз…

«Сүзләрең көмеш булса да…»

* * *

Сүзләрең көмеш булса да,

Дәшмәвең – мең алтын…

Шулай диеп өйрәттеләр

Безнең татар халкын.

Кирәктә дә дәшмәдек без,

Уйлап алдын-артын…

Күпме генә дәшмәсәк тә

Булалмадык алтын.

23.12.09

Менә шундый эшләр…

Мин дә алтмышка җиткәнмен…

Ышанып та булмый.

Соң нишлисең, алтмыш яшь ул

Юкка гына тулмый.

Алтмыш яшьне алдап булмый,

Алтмыш яшь ул белә.

Иртә дә, соң да килми ул –

Вакытында килә.

Әгәр алтмыш тулган икән,

Димәк, шулай кирәк!

Безгә шул ук кояш кирәк,

Безгә шул ай кирәк!

Алтмыш яшем узды-китте

Алты ел шикелле:

Минем узган гомерләрем

Татлы җыр шикелле.

Тәгәри тормыш арбасы,

Тора-бара нишләр?!

Мин дә алтмышка җиткәнмен…

Менә шундый эшләр!

01.08.08

Сөн буйлары, Ык буйлары

Сөн буйлары, Ык буйлары –

Иң газиз төбәкләрем.

Шул якларда мине көтеп

Тирбәлә тирәкләрем.

Кушымта:

Гомер буе тоеп яшим

Аларның кирәкләрен…

Туган якларыма булсын

Иң изге теләкләрем!

Кушымта.

Сөн буйлары, Ык буйлары –

Пешкәндер җиләкләре.

Чишмәгә төшәдер кызлар,

Уйнатып чиләкләрен…

Кушымта.

Сөн буйлары, Ык буйлары –

Таяныч-терәкләрем.

Туган якларым, дип тибә

Минем дә йөрәкләрем.

Кушымта.

Бәйрәм көнне шигырь укымыйлар

2008 ел, 30 август

Бәйрәм көнне шигырь укымыйлар,

Бәйрәм көнне күңел ачалар.

Бәйрәм көнне табын әзерлиләр

Һәм, әлбәттә, казан асалар.

Бәйрәм көнне шигырь укымыйлар,

Рәхәтләнеп шашлык ашыйлар.

Күрәсезме, сәүдә нокталары

Шешә-шешә «шатлык» ташыйлар.

Ә сез монда шигырь тыңламакчы,

Шигырь белән кем соң санлаша?

Тирә-якта әнә күңел ачу,

Тирә-якта күпме тамаша!

Татарларның күңлен ачар өчен,

Макаревич килгән Казанга.

Төп мәйданда алар җырлаячак,

Кушылыптыр безнең азанга…

Бәйрәм көнне шигырь укымыйлар,

Кемдә бүген шигырь кайгысы?

Бу бәйрәмдә дус-ишләрең белән

Сыра эчүдер – иң җайлысы…

Бөтен кеше бүген бәйрәм итә,

Ә без монда шигырь укыйбыз.

Күңелләрдә, юк, сүнмәгән әле,

Юк, сүнмәгән шигырь утыбыз!

Ә шагыйрьләр тыңлаучыдан күбрәк:

Еларлык та монда, көләрлек.

Шигырь уку – акыллылык түгел,

Шигырь уку бит ул – юләрлек.

Бәйрәм көнне шигырь укымыйлар –

Мин бик озак уйлап утырдым…

Шигыремне, дуслар, бу бәйрәмгә

Сез килгәнгә генә укыдым.

30.08.08

Мулланур Вахитовка – һәйкәлгә һәм революционерга

Казандагы Мулланур Вахитов һәйкәлен

башка урынга күчерергә җыеналар.

(Газета хәбәрләреннән)

Һәйкәлеңне алып атмакчылар,

Ераккарак халык күзеннән.

Алып атмакчылар, ул халыкның

Сорамыйча гына үзеннән…

Сиңа тагын кул күтәрмәкчеләр…

Кем хак түгелдер дә, кем хактыр?!

Сине бер кат аттылар бит инде,

Саттылар бит инде бер тапкыр.

Кабереңә чәчәк салыр идем,

Юк ичмасам синең каберең…

Кирәгең дә хәзер калмадымы?

Калмадымы тагын кадерең?

Һәйкәлеңне, димәк, үзеңне дә

Тарих чүплегенә ташлыйкмы?

Һәйкәлләрнең әллә калганын да

Шул чүплеккә илтеп ташлыйкмы?

Ул чагында бездән ниләр калыр,

Кемнәр калыр безнең милләттән?

Тарих безне тәк тә кыерсыткан,

Тарих безне тәк тә имгәткән…

Милләт өчен син бик кирәк идең,

Терәк идең безгә – татарга.

Сине менә алып атмакчылар…

Бу татарны кем дип атарга?!

Дәүләтчелек диеп, милләт диеп,

Татар каны күпме түгелгән…

Алып атсалар да һәйкәлеңне,

Алып аталмаслар күңелдән.

Егерме дүрт яшьлек һәйкәлеңә

Карап торам менә уйланып:

Милләтебез өчен горурланып,

Милләтебез өчен оялып…

14.12.09