«Иерусалим кызлары, сез
Ишетәсезме, ялварам
Иртән – ак күңелем белән
Һәм яшь җәйраннар исменнән
Ялварам таңда, янам:
– Уятмагыз сөйгәнемне,
Ул арган, йокласачы…
Уятмагыз мәхәббәтне,
Ул үзе уянганчы…»
Бу – «җырлар җыры» Тәүраттан…
Ерак халыклар таушы
Ник шулай якын тоела? —
Чынлыгы, беләм, ачы…
– Уятма, – дисең бит син дә, —
Тимә арган хисләремә! —
Шуңа шагыйрьнең аһы…
Тик хәтерлим үз җырыңны:
– Кем, ышанып җаныма,
Серенада-гимн белән
Нур сузар хыялыма —
Яктыртыр кем дөньямны? Кем
Кушылыр җан җырыма?!
Уятырга телим сине,
Үз вакытын көткән җанны —
Татар кызын – бөре хисен,
Гүяки шигъри таңны…
Милләт кызлары, ишетегез,
Иртән сезгә ялварам:
– Уятыгыз Мәхәббәтне!
Бөек җыр көчен, Моң, Дәртне
Алган ул кыз Алладан:
Балкысын халкым күгендә,
Уятыгыз! – мин янам,
Уятыгыз! – ялварам…
Азат булмадым шул – булмам гомергә:
Язган миңа гүзәл коллык күрергә.
Изге санап шуны, горур мин яшим.
Күңелемне тутырган яшерен яшем! —
Кимеми гамь кайнаган савытымда,
Илаһи бу бер халәт хәятымда.
Хисләр язмыштан узыйк дип шашса да,
Бу бәхетне алмашмам мин башкага.
Яраткан Хак мине шулай – бар иткән:
Шәрык-гаребкә бер (!) гыйбрәт яр иткән.
Ашыкмыймын касә төбен күрергә:
Азат түгел, гашыйк булыйм гомергә!
Анда ни сөйли фонтаннар?
Монда никтер сүзсез алар…
Уфада…
Синсез – хатирәләр өнсез,
Бар табигать гүя телсез…
Уф, Алла!
Анда ни сөйли фонтаннар? —
Гаташтай шаулыймы алар
Казанда?
Ә монда кырыс көз йөзе,
Яфрак күмә безнең эзне
Һаман да.
Анда ни сөйли фонтаннар?
Каршыңа атыламы алар —
Узганда?
…Йолдызың шул ук – биектә:
Күзләрем монда да күктә —
Чулпанда!
Анда ни сөйли фонтаннар?
Бәлки, арып, йоклый алар?
Уф, Аллам…
Салкын бу юлы Матурлык,
Синсез башкача кайту юк
Уфама!
Ни китәрде Әфганда синең һушны?!
Һират гөле йә биек Һиндикушмы?
Азәрдә соң, төрки күзләр карагач,
Арагызга кердеме ут-Карабах?
Һәм Азия – Термез, Карши капкасын,
Таулар белән хушлашып, бер япкач син,
Күпме ерак китсәң дә дисең, алар
Озата килә… гел күренә шул таулар.
…Күңел языңда таулар күп булганга,
Сәяхәткә дәштем Идел, Чулманга…
Тик моңыңнан гүя туфан ташты да,
Мин дә тау (!) салдым аягың астына…
Карадык икәү кыядан дөньяга…
Туктаган, килеп, хыяллар – Уфага!
Биеклекләр, мөгаен, язмышыңда,
Иркен сулый тауларда җаның шуңа…
Онытма: елады монда Гаташың,
Агыйделнең кочып изге ак ташын…
Әкияттәге өч патша кызы, гүя
Утыра идегез тәрәз янында,
«Шәмдәлләрдә утлар» яндымы ул кич,
Әллә ялкын иде гашыйк җанымда?
Матурлыкның таҗлы өч кызы, гүя
Татар өметенең өч ак нуры Сез, —
Моң-бәхетегез булсын халкыма тоташ, —
Җаныгыз ил гаменнән аерылгысыз!
Өч карашны тоям, өч холык-фигыль,
Фал китабымда – өч язмыш иясен…
Синең туган көнең бу, йолдызым! Тик
Өчегезгә дә килә баш иясем!
Әкиятләрдән мирас гүя бүгенгә —
Өч алтын алма сез хыял бакчамда.
Мин җаваплы сезнең өчен: сакта мин,
Бирмәм ятларга, кем капка какса да…
Өчегезгә атап язган җырым, яр!
Ошар микән ул апаңа, сеңлеңә? —
Алларына хистән мин энҗе чәчтем,
Юл күрсәтер, бәлки, алар күңелеңә?
Сезгә бу җыр – Сиңа, Апаң, Сеңлеңә…
Сәламнәрем сезгә – өч кыз туганга!
Сандугач чакырып, таңнар туганда,
Кайсыгыз йокысыз моңая анда?
Кайсыгыз тәрәзә ачкан дөньяга? —
Сәламнәрем сезгә – өч кыз туганга!
Сандугач уяткан таң сызылганда
Яз сулышын тоясыздыр дөньяда.
Бакчагызда нинди яктылык анда? —
Туй күлмәге киеп, алмагачлар да
Тәрәзәгезгә киләме таңнарда?
Кайсыгыз йокысыз моңая анда?
Яшьлек күзләре язларда уяу ла.
Күзләрдән күчә җаннарга сорау да,
Җавабы табылыр, бәлки, бу айда —
Гөлгә охшап, җан ачылган язларда.
Кайсыгыз тәрәзә ачты дөньяга?
Керә матурлык – гүяки нур ага.
Миндә дә, ниһаять, илһам уяна! —
Чакыру авазы ишетәм юлларда,
Миндә дә бит бар тәрәзә дөньяга!
Бу – рәхмәтем минем өч кыз туганга,
Юлым беркөнне сезгә тап булганга.
Шул бәхеттән исереп айнымаганга,
Гаташ тагын гашыйк булды дөньяга,
Ә хисләре сезгә – өч кыз туганга!
Ниндидер төпсез коеда калганмы
Яшьлек ядкярең – бәһасез балдагың?
Төштең, эзләп, нинди уй чоңгылына,
Алып чыгыйм сине, кереп анда мин?
Табылырмы җуйган балдагың кабат?
Йөзеңә көләч яз нуры кайтырмы?
Яшерен сереңә – күңелеңә тимичә,
Яратырга телимен син матурны.
Оныттырыйм – дәва булыйм яраңа,
Гашыйк җыры биеккә дәшсен сине.
Әйт, ничегрәк коткарыйм уй-упкыннан,
Кайтарыйм синең шат, гамьсез хисеңне?
Ниндидер тирән коеда калган күк
Әллә күңелең синең, әллә балдагың —
Табармынмы? Бүген мин ул упкында
Аздан гына үзем торып калмадым.
Яшьлегем яктысын күрдем анда мин!
Яшь яр, миңа нигә ишегең бикле?
Ачылмасмы – көтсәм дә таңга тикле?
Әллә бәхетемнең киче дә җиттеме?
Күңел көнем әллә үтеп тә китте?
Яшьлекнеңме ишеге җанга бикле?
Ялынырга, бәлки? Кайчанга тикле?
…Хисләр язы, ул син идең түгелме? —
Җәем үтеп, әллә көзләр дә җитте?
Яшәүгә дә ишек бер булыр бикле:
Сиздермичә куярлар авыр бикне.
Бәхет хисең җуйсаң, гомер дә үтәр,
Бәхет – нәкъ синең сөю… ник тиз бетте?
Ишегең, дөнья, китсәк без, гел бикле:
Ачылмас ул мәхшәр көненә тикле.
Җанына кертми елатсын бүген яр, —
Яшәү – бәхет! Үкенеч: гомер чикле.
Әйтче син, яр! Ни фал: ишегең бикле?!
Гаебем синең алда зур: чал чәчем —
Сөеп шактый яшәдем җирдә, яшим…
«Мәхәббәт җәмал[3] сорамый» дигәннәр,
Сорамыйдыр шулай ук йөрәк яшен?!
Сагышлымын ләкин: җанның бар моңы —
Табигый, бик татлы ул – яшь яр моңы!
Гаебем синең алда шул: олыгаю…
Кайсы урманга озатыйм «аю» ны?
Көләдер күк миннән Җир, күрәдер күк:
– Тиңме сиңа яшь йолдыз? – диядер күк…
Яшәргә ашкынган, сөяргә ашыккан
Гомер инде «ялгыш» ын сизәдер күк…
Гаебем шул: яшь матурны күргәнмен,
Чал башны игәнмен аңа – сөйгәнмен…
Бәс, иелә, хәтта тезләнә алгач,
Каткан карт агач та түгел икәнмен!
Әллә җанны юкка кыйныйм микән мин?!
Ник шулкадәр уйлыйм мин синең хакта?
Уйларымнан исереп, елыйм хәтта!
Җаннан таша моңнар, җырлар агыла,
Иң бәхетле Җирдә миндер шул чакта!
Мин шулкадәр еш уйлыйм синең хакта!
Ходайдан, дим, син бүләктер хәятка.
Мондый бәхеткә ни өчен лаек мин? —
Гашыйкларга вәзир дә түгел хәтта…
Мин шулкадәр саф уйлыйм синең хакта! —
Шул сафлыкны дөньяда тоям хәтта.
Тик матурлык күрәм аның эчендә:
Карасы бардыр – табынам тик акка!
Мин шулкадәр уйлыймын синең хакта —
Килерсең күк син дә минем халәткә…
Шул халәт өчен мин үләргә риза, – тик
Мәңге яшәргә телим синең хакка!
Йә, үзең соң ни әйтерсең бу хакта?!
Кайт тагын да шигыремә май кичендә!
Вагыйф[4] ны яттан сөйләвең исемдә,
«Күпләрне оныттым бугай» дисең дә
Яшисең син төрки моңнар өчен дә…
Кайт яңа шигыремә май кичендә!
Сагынып сине, лаләләр күз ача,
Казанда нәркисләр хәлеңне сораша.
Яшел яз! Йөрәкләр серләшә очрашса
(Карт күңел гөле дә үрелә Кояшка?),
Кайт: сине сагынган гөлләр күз ача…
Булса да уеңда диңгез, фонтаннар…
Ак шомыртлар – илдә, түгел анарлар.
Саф татарча яңгырап, аһәңсазлар,
Гашыйк җырын сиңа җиткерсен алар, —
Ә Казанда сагыну хисен – фонтаннар.
Килде чәчәк ату вакты кешегә! —
Суытса да кинәт, күңел төшермә,
Кырау төшермә тик бәхет хисеңә!
Җилгә әйт, кагылса ут-чәчеңә,
Исен китерсен сагынган кешеңә!
Кайт Казанга – шигыремә! – май кичендә,
Вагыйфка гашыйк итәрсең мине дә,
Йөрик шигъри лаләләр, моң эчендә,
Тугры булып төрки дөнья хисенә
Казанымда – гаҗәеп май кичендә!
Гүя айнып китте җырым:
Кем әле илһамчысы?
Багышланды кемгә – җанда
Яшемнең соң тамчысы?
Тәкәббер салкын ярнымы ул
Аңлар дип җан ышанган?
Сәгыйть Рәми «Җәмилә»се…
Шәүләсенә охшаган
Гүзәл тән…
Шуңамы, озак
Табынганмын, бакканмын?
Күккә ашып, илһам көтеп,
Гакылымнанмы шашканмын?
Тәңрем, ярамыйдыр ул – кызга,
Илаһ санап, баш ию?
Потка табыну – бер гөнаһ,
Бөек языктыр Сөю!
Шул юлга багышланган җан, —
Рух түгел, хис ялчысы
Түгелме мин? Бәлки, рәшә —
Алдап тарткан яктысы?
Гүя айнып уйлыйм: болай
Яшәвем, бәлки, оят?
Хыял – тик чынлыктан шәүлә,
Сөю дә алдану мәллә?!
Соң кабат, Дөнья, уят!
Ләйлә сурәтен бар кылды яр кулы! —
Шуның белән фәкыйрь җанны хан кылды:
Рәсемдә тиңе юк гүзәл… Ходаем!
Ни әйтәсең, яр, син Ләйлә аркылы?
Алдында гөлләр, җан өргән кем тыны?
Кулында саз – алтынмы аның кылы? —
Сихри көеннән тын калган табигать;
Кайда дәшәсең, яр, шул моң аркылы?
Кичке кояш алсулый сахра-кырны,
Чиксезлек бу – юк башы һәм ахыры…
– Дөнья, яшәү, сөю – бөек, илаһи! —
Дисеңме, яр, миңа сурәт аркылы?
Мәңгелеккә юл суздыңмы, яр кулы?!
Шәрабым соң сиңа агумы булды?
Утырганмы балым —
Ачымы булды?
Тетрәнеп, мин гөлчәчәккә кагылдым —
Бәхетемнең, аһ! шулмы ахыры булды?
Сусын тапмас, ут капкан хәлгә тардым.
Ялкынланып үз гөлем – дөрләп яндым…
Тигезсезләр! – нишләдек: бер үбү бу…
Яшь йолдызга бәрелеп җан, көлгә калдым!
Һәм өзелеп төште яшел,
Өлгермәгән зәйтүн-җимеш.
Инде насыйп булмас аңа
Пешү агачында килеш…
Ч. З.
Нинди сер соң бу юлларда? Уйланам…
Ни кагыла күңел-кылга? Моңланам.
Җирдә юкса аз мәллә үкенечләр —
Өндә дә һәм төштә дә шундый хисләр!
Сөюең белән хушлашу яшь көе…
Яшьлек белән саубуллашу, яшь коеп…
Чынга ашмый сүнә җанда хыяллар,
Чәчәк аталмый, өметләр сулалар.
Әверелсә гомерең гамь үзәгенә,
Фаҗигаләр күчә җыр йөрәгенә!
Иҗат бәхете, дип тә сөйлиләр, имеш.
Ә бит бәгырьдән өзелә һәр җимеш!
О проекте
О подписке