Ни әйтим мин?
Беләм: Җирдә үз юлың…
Әзер, димен,
Сиңа җылы сүз, кулым…
Таяныч ул! —
Юл башланмый хуплаусыз.
«Бәхетле бул!»
Дип кабатлыйм туктаусыз.
Биеклеккә
Ашканыңны күрсәмче! —
Бер көн күккә
Сәер кошым күчкәнче…
Әйт, кая дип
Рух канатың җилкенә?!
Моратка бит
Ирешү – Хак иркендә…
Тугры һаман
Сиңа догам – Каләм, сүз…
Шулай калам —
Ихлас җанга таян, Кыз!
Кызлар, быел һәммәгез ут чәчлеме?
Сары көнбагыш сез – Кояш чәчтеме
Йөз-чәһрәгез тирәли ул төсләрне?
Яшьлек алтынымы назлый күзләрне?
Ничәгезне мин, тик Аңа охшатып,
Күбәләктәй, якын бардым, җан атып. —
Ничә күлмәк иясен (аллы-гөлле!)
«Танып», утка очып килдем мин – тиле…
Ялгыштым шул! Кызлар, тере ялкын сез,
Гүя игезәктәй охшаш-матурсыз…
Алдансам да, ярыма әйтер сүзне —
Серне чишмәдем, – саклады Хак үзе…
Әмма бу яз хистә төсләр буталды.
Шуны беләм: Казанымны ут алды.
Гүя ялкын эченнән эзлим сине —
Алтын балкышны, көнбагыш төслемне.
Садәлегем куркытамы,
Әллә соң шашкын хисем?
Алдыңда илле кыш күргән
Башым иелгән өчен —
Ут-языңа килгәнемне,
Бу сәер, сәер, димсең?..
Ерактыр чынлыктан, дисең,
Белеп бетмидер барсын…
Аһ, ул «белү»!
Читенме, йә,
Күзаллау «чаршау арты» н?!
Кыенмы аңлау гөнаһның
Уй җитмәс тирәнлеген?
Кешедә җан хыянәте
Бөек тән гүзәллеген
Гүя, күкләргә үч итеп,
Иблискә биргәнлеген?
…Җырга биеклек шул түбән
Хистән дә килгәнлеген?
Теләкләрнең чиге юкны,
Мәкер, үч үлмәгәнне,
Намусны Нәфес нишләтә —
Бик күпләр белмәгәнне
Аңламыймыни Гаташың?! —
Кеше
үзгәрмәгәнне?!
Ә үзе гүя пакьләнү —
Яңадан туу өчен
Иелгән синең алдыңа,
Саклаган сабый хисен…
Син шуны «сәер» димсең?!
И милли яр! Сиңа Хактан
Түземлек теләп язам:
Тарихи зур рухи йөкне
Илтәсең кебек һаман. —
Нәни, хәлсез бер йөрәккә
Ник шундый язмыш язган?
Ник аңа тия үткәннең,
Бүгенгенең ялкыны?
Гүя Төркинең, Татарның
Бар тарихы, дау юлы
Уза хисең аркылы:
Җаныңда – зилзилә, күздә —
Яшькелт моң диңгезе лә…
Әллә милләт фатихасын,
Ят кавемнәр бәддогасын
Алгансың берүзеңә?
…Яңарып ватан, кайтыр бит
Халкың кабат үзенә?!
Бүген гөл түгел, ил көле
Күкрәгеңдә, кыз бала!
Күкләр битараф, ә Җирдә
Татарны кем кызгана?!
Сакла, Сөю! —
Фаҗигале
Бөек юлны узганда!
Тик бер сүз… аһ, авыр кагылды:
Йөрәк кара шәлен ябынды.
Ч. 3.
Кабат-кабат сорыйм йөрәк хәлеңне:
– Син алдыңмы аннан кара шәлеңне?!
Һаман уйлыйм: яшь бер хискә ник матәм?
Ул килешми сиңа – чынын мин әйтәм…
Ал ул шәлне – кара төстән ерак йөр…
Синдә керсез, йолдыз затлы йөрәк, бел…
Биеккә ул ашсын тиңсез нур булып,
Сөя белмәгәннәр калсын хур булып…
Бөек горурлыгын Кызның – балкыштан
Таныганнар көнләшсен ак язмыштан!
Кош юлына күтәр якты хисеңне:
Мин гел шуннан эзләргә әзер сине!
…Һәм күрсәң сәҗдәгә егылган мәлемне,
Алдыма ташла шул кара шәлеңне!
Нинди булыр язмыш алда?
Сорыйк дулкыннардан.
– Мине борчымый бу, – дисең.
Җилләр әйтә:
– Ял-га-а-н!
Җанда
Үткәннәрдән безнең
Күпме гамь-моң калган.
«Миндә юк…» – дигән сүзеңне
Яңгыр юсын:
– Ял-га-а-н!
Хис Иделдәй ташкан бүген,
Ә иртәгә? Аннан?
– Миңа барыбер, – дисәң, Күк
Күкрәр озак:
– Ял-га-а-н!
…Иделдән Чулманга кердек,
Көн ачылмый һаман.
Уйлыйсыңмы: йөзәбез, дип, бүген
Без Чулман өстендә?
Йөрәкләр ул шулай Мәңгелектә —
Тыныч кына аккан бер халәттән
Ярсуга күченә.
Күр: сөйләшә сәях ике йолдыз
Чиксезлек эчендә.
Безнең йөрәкләр ул балкый бүген
Төнге Җир өстендә —
Мәңгелек эчендә…
Озак янып көйдем, әмма түздем,
Сөйдем! – хәзер миндә шундый җан:
Сыйган гүя аңа Илаһ үзе, —
Кар түбәле мәгърур тау сыйган!
Ч. 3.
Ник җаныңа үталмый җан – аңладым:
Текә тавың – менеп җитә алмадым…
Салкын биеклек – кыялар илаһы;
Ни аңа наз, йөрәк эндәше, аһы?!
Элек янартау булып, ут аткан да
Катып калган – шомлы ташлар ул тауда…
Кар аклыгы кисә гашыйклар күзен:
Биеклектә юк хәтта кошлар эзе.
Шулай икән, ник хыял анда оча? —
Сөю эзләпме боз тауны уй коча?!
Зәңгәр кыялар – язмышым, аңладым:
Җитә алмамдыр… һәм китә дә алмамын!
Сөен: хәзер син бар – хуҗа рухыма,
Һәр гөнаһтан өстен язмышым шуңа.
Ч. 3.
…Ә нинди көч хуҗа минем җаныма?
Һәр ике дөньяда булыр ядымда?
Ничә дистә денсез-имансыз еллар
Мең гасырлык пакь диннән аердылар!
Әмма илаһ иттек без туган телне,
Газиз кавем, җандагы ватан-илне…
Шулай бугай үзебезне сакладык.
Җанны бөтенләй гөнаһка атмадык!
Фәрештәдәй ак калдым дип әйталмыйм,
Саклады тик пакь күңеле әнкәмнең…
Һәм яр итте илһам милләт баласын,
Хәзер дә, рух, шуңа тугры каласың!
…Ярның бар үз рух хуҗасы, дөньясы…
Тик үзгәрмәс – аңа Гаташ догасы!
Гүя лалә йөзендә тап-миңеңне
«Сөю мөһере» итеп Ходай бирдеме? —
Ташкын чәчләр япкан ап-ак муеныңны —
Хаува тәне дә шундый пакь идеме?!
Лаләгә тиң йөзеңдә йолдыз-миңне
Күреп, күккә ашкан – шашкан тик минме?
Күпме яшь Адәм чын сурәт-Сүз эзләп,
Кичте дөньядан – тапмаган өченме?!
Яшь лалә-яр сере – табышмак тап-миң!
Уза гомерем… мин дә бер җавап тапмыйм…
Эзләүләрдә элгәрләрдән уздырдым:
Миңъяр дип, ник алмыйм тәхәллүс-ат мин?
Шуңа, бәлки, моң бар миңле йөзеңдә!
Якты моң катыш чал Гаташ сүзе дә:
Лалә йөзең, миңең, күзләрең үптем;
Гөл исле җырлар калсайде эземдә!
Тигезсез без! Үз-үземнән оялам:
Җырда да мин, ахры, тиңең булалмам! —
Сиңа ошармы ул? Нидер җитми күк,
Сизәм, сурәтләр ачылып бетми күк.
Төзәтерсең күреп бер көн хатасын:
Бүген мактаганнан ялгыш табарсың!
…Аксакалга бу шөбһә-шик ятмы соң,
Яшь гүзәлдә күрсә үз илһамчысын?
Ул – шагыйрә һәм, шиксез, өстен булса?
Гаҗәпмени каршылыклы хис туса?
…Ләйлә шигырь язганмы? Чүлләр дәшми,
Ул Мәҗнүне газәлләрендә яши.
Булган бездә, кем, яр-шагыйрәләр дә:
Төркиләрдә тиңсез Надирәләр дә!
Шулар янында дип синең урының,
Алдан күрүе бу, бәлки, җырымның?! —
Киләчәгең белгәнгә ул оялган…
Бөек бул, яме?!
Мин инде булалмам…
Куркытмыймы алда имтиханың, Яр?
(Очрашуны көттерү ихтималың бар!)
Тапшырырсың: мин ышанам акылыңа,
Сөйләрсең төрки дәүләтләр хакында.
Яд итәрсең олуг зат – хәкимнәрне,
Якларсың мәхәббәт колы – ирләрне.
Кыйммәтле дип алтыннан, сөю хисен
Олыларсың, – гүя пәйгамбәр исмен.
Мисал итеп халкыбыз сүз сәнгатен,
Мактарсың, беләм, шагыйрьләр өммәтен!
Ә сөйләсәң шунда син минем хакта? —
Багышлау укып үзеңнең китаптан?
Шагыйрьлеккә хәлфәң дә дәгъва итсә?
Юри сиңа гел кыен сорау бирсә?
Бармы чынлап «батыру» ихтималы?
…Без хисләрдә бирдек зур имтиханны!
Шуңа да уртак горурлык хакына
Бергә җавап тотыйк Ходай каршында!
Күпме хат-хитап бар гүзәл җенескә —
Алданмаска өндәп… байлык-нәҗескә:
Түрә, тәхеткә кызыкмау, алтынга
Табынып, иблискә җан сатмау хакында.
Нигә күзне сезнең акча кыздыра —
Ефәккә төреп, тән… җанны аздыра?
Үз итә ник сафлык купшы ялганны?
Бәлки әле, теләп үк алданганы?
Аһ, хатын-кыз! Язмышыгыз… Хаүвадан,
Гөнаһ-нәфсегез… гади бер алмадан!
Ә син, тиңсез яр дигәнем, Кыз бала,
Кузгалса рухың, кая ул юл ала?
Җенесеңнән үзгә, өстен калырга
Көчең бармы бүген, горур шагыйрә?!
Әллә, мең-мең әбекәңне кабатлап, син
Тән-рух тапталган юлгамы атларсың?!
Гүзәллек, син байлык колымы һаман? —
Сине йолу әмәлен табыйм каян? —
Шагыйрьдә иблис кояшы – алтын юк;
Җыр язам – дәшми калырга хакым юк!
Ил табынына ярармы сыем – бу?
Фәкыйрь, бәлки… Әмма ихлас уем бу!
Кайсыны, кем, садәләр авыз итәр,
Чын гашыйклар зәүкы – һушына китәр.
Янганнар җанына булыр сулыш, аш;
Сусын бирер нык сусаганга Гаташ.
Беләм бәям, чамам мин – чын тураган.
Ашаганга?.. Халкыңа бул яраган!
Атым – Рәдиф, тәнем зәгыйфь, күңелем саф,
Ахыргача бирсәйде Ходам инсаф!
Элгәрләрнең өйрәндем мин мирасын,
Аңладым төрки бабамнар колачын.
Омтылышта – шул мәктәпнең талибе,
Мәхәббәт моңында, кем, чүлләр гарибе! —
Әйтә алдыммы шуны бу китабымда —
Шагыйрәгә – яшь Ярга хитабымда?
Аңа хатлар, илгә ләкин – сыем бу,
Әһле гашыйклар! Нәкъ сезгә серем бу!
Һаман язсам – ул Сине сагынганга,
Илаһ санап, бер Сиңа табынганга.
Ә очрашкач… Әйткән, ди, шулай Мәҗнүн,
Назлап, яры чәченә кагылганда:
– Кит, Ләйлә: Ләйләмне уйларга ирек бир!
Мәҗнүндә ташкан җырларга хөрлек бир.
Кит, Ләйлә… тик җанымда кал, уемда:
Очышына рухымның җиңеллек бир, —
Гашыйк җаным гарешкә бер ирешер!
Янсам мин дә – үз җанымда дәвамы,
Язсам – ядымда Син-җанаш авазы…
Тән Җир булса, Рух – Күк… Күпме арасы?
Мәңгелекне үтепмени барасы?
– Кит, Ләйләм, Сине уйларга ирек бир,
Мәҗнүнең рухына иркенлек бир!
…Кайт, Ләйлә… Тик җырымда бул, җанымда, —
Хыял газабыннан соң җиңеллек бир.
Шагыйрең җаны Хакка бер ирешер!
Күнегә алмам сәер бу Җиһанга:
Йә, ни генә үзгәрмәс бүген анда?!
Ай тотыла… планеталар парады,
Нишләр мескен иске бу Җир корабы?
Кешедә мәңгелек гөнаһ! – сизелә:
Көн саен сугыш, һәлакәт, зилзилә…
Ачулымы Кояш? Нуры агулы…
Якынаямы – шул дөнья ахыры?
…Ни уйларга, кадерлем, белмәгәнгә,
Әйттем: – Болар – мин Сине көнләгәнгә.
Ярамыйдыр нахак сүз пакь җаныңа?
Җәзадыр шул хаксыз елатканыма?!
Йә җавап бу, Яр, Син горур булганга?
…Бик еш, сизми дә, җанымны кыйганга?
Гаҗәпмени булса?! Чиксез Җиһан ла!
О проекте
О подписке