– Мәетләрне үзебезнең якка алып чыгып күмегез, – диде һәм, борылып, аты янына таба китте.
Азамат егетләр урысларны үз якларына күмделәр, ә юлдашларын, елга аръягына алып чыгып, мөселманча җирләделәр. Урыс кызы аңа исе китеп карап торды. Аннары янә юлга кузгалдылар. Беренче кальгага җиткәндә, эңгер иңгән иде инде. Шунда кунарга булдылар. Асылгәрәй кызны аерым бүлмәгә йокларга салды. Үзе әле булса түр якта кымыз эчеп утырган хан оныгы янына килеп утырды.
– Ике егетем югалттым, Асылгәрәй агай. Егетләре егет кенә идеме. Менә дигән тупчылар.
– Алардан да югалтулар шактый. Җиде яугирләре ятып калды. Үч алынды.
– Үч, үч, – диде хан оныгы. – Кайчанга кадәр без шулай бер-беребездән үч алып яшәрбез. Әйе, Асылгәрәй агай, үч алдым, ә күңел тыныч түгел. Иң явызлары исән калдылар.
– Анысы хак, хан оныгы. Иншалла, бер очратырбыз әле үзләрен, юлның җөе юк, үчнең көне юк.
– Бетмәс ул сугыш, Асылгәрәй агай, кемгә җир, кемгә мал кирәк.
– Ә кемгә – дин. Минем кызны әнә теге мөртәт… Үч аласым килә үзеннән. Ни өчен икәнен дә белмим, ә бәгырем каткан.
– Үч үчкә илтә, диләр дә, үч алмый да булмый шул. Иртәгә үк хан дәшәр. Ни әйтербез… Хәер, Габдулла углан барысын да җиткерер, безне дәшеп тә тормас. Юлыбыз уңмады, Асылгәрәй агай. Күрдең Габдулла угланны, безне ташлап алдан чапты. Әбезнең белән әнә нинди хәлләр булып алды.
– Ашыккандыр, хан, бик ашыгыч шартнамә, диде бит.
– Ашыгычтыр анысы, шик юк. Хан монголлардан курка.
– Куркырлык халык ди ич. Ярты төрки дөньясын яуладылар.
– Ятыйк, Асылгәрәй агай. Иртә кичтән хәерлерәк. Күңелне тәмам сагыш басты.
– Сөмбеләңне сагынасыңдыр әле, малаеңны да. Зурдыр инде.
– Үсә, тиресе текмәгән.
– Хансөяр туган, ничәмә ел инде бер сорау борчый мине, теге вакытта ул Сөмбеләне монголлар урлаган дигәннәр иде, хак сүзме шул, әллә, булмаса, тел чарлыйлар гынамы?
– Булды, булды андый хәл, Асылгәрәй агай. Урладылар. Соңыннан коткардык.
– Һә, алай икән, менә сиңа ишетмәсәң ишет. Минем дә бит әнә Гәүһәрем… Әйе, урланган кебек була инде. Син әнә коткаргансың, мин Владимирга барып та, баламның нурлы йөзен күрми кайтам. Малаең әйтәм, укуга хирысмы, ук-җәягәме?
– Ук-җәягә, Асылгәрәй агай. Кулыннан – камчысы, иңеннән җәясе төшми.
– Анысы шәп, ил сакларга батыр үсә, димәк.
– Тук мин ул ук-җәядән, Асылгәрәй агай, гарык. Кулыннан китап төшмәсә икән, ә ул кулына китап та алмый.
– Шәех Кол Галигә укырга бир син аны. Бик тиз кеше итәр, тылсымга ия адәм диләр бит аны. Беләсеңме, мин бит сәүдәгәр Сәлахетдиннән бер кыз даулап алып калган идем. Күзләрең акайтма, хан оныгы. Китергәлиләр, китергәлиләр кызларны да. Шуннан бу бала Биккол сәүдәгәр җибәргән кыз булып чыкты. Ул аны башта сиңа юллаган икән, син өйдә булмагач… Кыскасы, мин кыз баланы үземә алмакчы иттем. Бушка түгел, Сәлахетдиннең учына ике алтын бәлеш салдым. Алып кайттым баланы өйгә, Бибиҗамалым куанып бетә алмады, Гәүһәрем кайтты, Гәүһәрем кайтты дип, өтәләнеп йөрде. Теге хан тилгәне Бәхтияр кайткан да сорамый-эзләми аны шәех Кол Галигә алып киткән. Ә ул баланы Кол Гали кайдадыр укыткан икән хәтта. Биккол аны атап Кол Галигә җибәргән икән.
– Шуннан ни?
– Ни булсын, калдырган да кайткан баланы. Сугып җибәрәсем килгән иде үзенә, эләктереп алды да култык астына кыстырып зырылдатып әйләндерде. Мин аңарга гашыйк, өйләнәм, шәех барыбер аны миңа бирер, дигән була.
– Миңа бу хакта берәү дә бер сүз әйтмәде.
– Бәхтияр әйтте, Биккол шул кыз аша шәех Кол Галигә ниндидер хат алып кайткан, дип. Ләкин кыз хатны Бәхтиярга күрсәтмәгән.
– Кызны шәехтән сорарга барырга исәбең юкмы соң, Асылгәрәй агай?
– Ничек шәех кадәр шәехтән барып сорамак кирәк, хан оныгы? Аннары Биккол аны атап җибәргән икән. Биккол сәүдәгәрнең кем икәнен беләсең, хан белән бер табактан ашаган кеше, әле дә анда хан йомышын юллап ята, Бәхтияр шулай дип сөйләнде.
Асылгәрәй хан оныгының түр якка мендәр алып ятканын күрде дә үзе дә барып ятты. Әмма күзенә йокы кермәде. Күз алдыннан бер генә мизгелгә дә кияве кенәз Святославның йөзе китмәде. Аның бердәнбер кызы урыс кенәзендә кияүдә. Тел-диннәре ят булса да, бер-берен яратышып-сөешеп өйләнешкән булсалар бер хәл иде, андыйлар да бар, Аллага зарланып булмый. Хан кадәр хан әнә марҗа белән тора. Монда бит балакаемны әсир итеп бәйләп алып китәләр. Ничекләр йөрәкләрең ярылмады микән, балакай. Бигрәк шыксыз һәм ят кеше бит. Хәзер бер мәсьәлә калды: ничек бу хакта Бибиҗамалга әйтергә. Владимирда кияүдә, исән, дисә, нигә алып кайтмадың, һичьюгы, барып күрмәдең, дип җанга тиячәк, инде юк анда безнең бала, дисә, ничек алдамак кирәк, бер мендәргә башларын куеп йоклыйлар лабаса. Аннары алдый да алмый ул, ничек яшермәк кирәк, бала турында сүз бара ич. Ярый, тынычлан, йокла. Бәхтиярның сүзе хакка чыкса, бәлкем әле, Бүләкне Бәхтиярга биреп тә куяр. Әйе, үзара мәхәббәтләрен тапсалар. Кичерер Бибиҗамалы аны, аңлар, хәленә керер, боерган итсә, Раббысы шаһит – намусына хилафлык кылмады, белеште, кызның кемдә икәнен тапты. Ары таба язганы булыр, Аллаһы Тәгаләдән узып булмый…
Маймыл елының Сәфәр ае җиденче көнендә углан Габдулла Болгарга кайтып төште һәм туп-туры атасы янына узды. Атасы Илһам хан аны тәхетеннән торып каршы алды, кече өстәл янына әйдәде. Чәй янында Габдулла углан Владимир кенәзе Юрий Всеволод улы белән булган рәсми әңгәмәсен атасына сөйләп бирде. Илһам хан угланын бүлдерми генә тыңлап торды, әкрен генә, берәмтекләп, дисбе тартты. Дисбе ташлары энҗе-мәрҗәннән иде, шәм яктысында җем-җем итеп китәләр. Ханның күңел күзе каядыр еракта, ул угланын тыңламый иде инде. Ул кенәз Юрийның ошбу адымга бармаячагын алдан ук белгән, әмма сынап карарга иткән иде – барып чыкмады. Хәзер үз көченә генә таянырга кала. Кенәз Юрий атасы кебек каты куллы була алмады. Йомшак табигатьле, фикерен бик тиз үзгәртүчән, бераз тотрыксыз. Үзенең холык-фигылен белгән кебек үз тирәсенә дә шундыйрак кешеләрне җыйды. Ләкин бер яманга – бер изге дигәндәй, кенәз янында абасы Святослав бар иде. Менә бусы инде энесенә капма-каршы кеше – явыз, үчле, мәкерле, шәфкатьсез, шикчел. Нәкъ менә шул кеше йомшак табигатьле кенәз Юрийны ниндидер дәрәҗәдә тулыландырып тора иде шикелле. Угланының тел төбеннән белде: кенәз Юрий абасының киңәшен тоткан. Бер дә бүтән түгел.
Боярлар һәм кенәз тирәсендәге куштаннар, епископ Митрофан Илһам хан шартнамәсенә каршы да килмәгән булырлар иде, бәлкем, чөнки беләләр – Барс елында Владимир халкы ачлыкка тарыды: чәчкән икмәкләр шытып чыгу белән көеп, кенәзлектә моңа кадәр булмаган ачлык башлана. Малларны суеп бетерәләр. Илһам хан аксакаллары белән сөйләште дә олуг кенәз исеменә кораб-кораб икмәк җибәрде, барлык сәүдәгәрләренә урысларга икмәк илтеп юнь генә итеп сатарга фәрман бирде. Әнә шулай Владимир-Суздаль кенәзлеген Илһам хан зур фаҗигадән коткарып калды. Олуг кенәз Юрий янындагылар моны беләләр, исләрендә булса кирәктер, ә менә кабих Святославка гүя бу дустанәлек кагылмый.
Урыс кенәзе Юрий Всеволод улына үпкәсе зур иде Илһам ханның. Игелек кылганны оныткан. Һичьюгы, үз дружинасын җибәрсен иде, ахыр чиктә алтын бәһасенә. Түләр иде Илһам, казнасында маясы бар, Аллага шөкер. Адәм баласы йомшак табигатьле булырга мөмкин, ләкин моның өстенә сәләтсез һәм ихтыярсыз булу кенәз кадәр кенәзне бер дә бизәми иде. Шартнамәгә ризалык бирмәвенең михнәтен бер күрер әле, мәгәр соң булыр.
– Аңлашылды, углан, йөреп кайтуыңа шөкер кылам. Бар, ял ит. Анаңны күр, ул борчылып тора иде. Аннары тагын тәхет ягына сугылып китәрсең әле.
– Яхшы, атам, мәрхәмәт.
– Анда хикмәтле хәлләргә дә тап булгансыз икән. Асылгәрәй кызын тапкан диме?..
– Асылгәрәй агайның кызы Гәүһәр кенәз Святославта, атам.
– Сөбханалла, сөбханалла, әллә ниләр ишетерсең, – диде Илһам хан һәм тәхетенә таба кузгалды, күрәсең, аның тагын кемнәрнедер кабул итәсе бар иде.
Менә шунда ышанды Бүләк-Ләйлә язмышка. Аллаһы Тәгалә үзе илтә ич теләгән кешесенә – мөгаллименә. Аны озата килгән егет аңа ошады, гади-садә, бит-йөзе дә, буй-сыны да килешле, җитмәсә, хан җансакчысы. Аннары ул аның кебек үк яшь.
Әле булса хәтерендә: монголлар, Харәземне алгач, Үргәнеч тирәсендә күренә башладылар. Атасы Баһман баһадир Кол Гали мөгаллимгә Үргәнечтән китәргә тәкъдим итте. Кол Гали карусыз ризалашты, һәм алар кирмәннән шәехне озатырга чыктылар. Баһман баһадир мосафирлар белән кочаклашып саубуллашты, әниләре мөлдерәмә яшь тулы күзләре белән аларга карап торды. Аннары Биккол сәүдәгәргә:
– Биккол агай, Биккол агай, Кол Галине сакла! – диде. Шулай диде дә, күзләрен читкә алып, йөзен яулык очы белән каплады, ничектер кечерәеп калгандай сыгылып төште. Алар китә башладылар. Ләйлә анасының кулыннан ычкынды да, йөгереп җитеп, мөгаллименең аягыннан кочты. Кол Гали аның башыннан сыйпады, аннары иелде дә күзләренә карады.
– Син зур-зур булып үскәч, мин сине Болгарга чакыртырмын, яме, Ләйлә. Биккол бабасы, шулай бит, чакыртырбыз бит?!
– Бисмиллаһир-рахмәнир-рахим! Амин, балам, шулай була күрсен.
Болгарга юл алган кәрванга ияртеп җибәргәч, Биккол карт Үргәнечкә кире әйләнеп кайтты. Үргәнечтә өй алганда, Биккол сәүдәгәр күршесе кем буласын белмәгән иде. Күршең үзеңнән яхшы булсын, диләр бит, ул шуны гына теләгән иде һәм теләген Аллаһы Тәгалә ишетте: аңа күрше итеп баһадир Баһманны бирде. Ул гынамы, алар якташлар булып чыктылар. Алар бик тиз танышып, үзара йөрешә, аралаша башладылар. Аннары Баһманның гүзәл хатыны кыз бала тапты. Тансыклап тугангамы, атасы кызны Бүләк дип йөртә башлады, әмма Биккол аңа мулладан Ләйлә дигән исем куштырды. Атасы белән анасы аңа еш кына Бүләк диделәр, ә Биккол бабасы (ул аңа балачактан ук, теле ачылгач та) Ләйлә дип дәште.
Ләйләнең анасы төрки хатын-кызындагы барлык гүзәл сыйфатларны үзенә җыйган гыйффәтле бер ханым иде. Юантык бәдәнле баһадир Баһман янында кипаристай зифа сынлы, гаҗәеп мөлаем йөзле хатынны күрү бераз сәеррәк тоелса да, бу ике насыйби адәм тату яшиләр иде. Гаиләдәге татулыкның тоткасы гүзәл Зөлхидә ханымда иде булса кирәк. Чөнки бу хатындагы хозурлыкны Биккол ни белән дә чагыштыра алмады. Ир-атка булган мөнәсәбәте йомшак-мөлаем. Тикмәгә генә гарәп хәлифәләре: «Хатын-кыздагы гыйффәтлек – аның ир-атка булган мөнәсәбәтендә», – дип әйтмәгәннәрдер. Кипаристай сынлы Зөлхидәсен хәләл ире баһадир Баһман шул чиккә җитеп ярата ки, гәрчә картлыкка бер аягы белән баскан булса да, Биккол көнләшеп куяр иде.
Алар тату-дустанә яшәделәр, һәр кунак табынына берсен-берсе дәштеләр, озаклап, дөнья хәлләре турында сөйләшеп утырдылар. Шуннан, күп тә үтми, Харәземнән Кол Гали күчеп килде. Ике күрше тәгаен бер гаилә булып киттеләр. Ләйләгә алты яшь тулгач, Кол Гали аны укырга-язарга өйрәтә башлады. Зөлхидә үзенә бер кул эше табып, сокланып, аларга карап торды. Кичләрен тагын бергә җыелдылар, Биккол белән баһадир Баһман дөньяви хәлләрдән фәлсәфә саттылар, ә Кол Гали белән Зөлхидә Ләйләгә сабак бирделәр. Кайчак Биккол карт думбра алды, ә калганнары җырладылар, еш кына Ләйлә белән Кол Галине биеттеләр, уйнадылар, күңел ачтылар, эчләре катканчы көлештеләр. Әлбәттә инде, уен уртасында һәрчак Ләйлә булды. Әнә шулай Ләйлә, акылы, зиһене тернәкләнә башлаганнан бирле, Кол Гали белән булды. Гәрчә бала гына булса да, бу кешене ул пәйгамбәрдән ким күрми иде. Чөнки аңа ул чакта җиде яшь тулып сигез генә киткән иде. Аннары монголлар килделәр, атасын кылычтан уздырдылар. Монголлар анасын алып киткәндә, җир астыннан калыккандай, алар каршында Биккол сәүдәгәр пәйда булды. Биккол бабакае янында тагын ниндидер кеше бар иде. Ыспай киенгән, карт та түгел, яшь тә түгел. Шул кеше нойонга пәйҗәсен күрсәтте. Ул вакытта Ләйлә аның ни икәнен белми иде, ул сату-сәүдә итәргә рөхсәт тактасы икән. Биккол бабакае башта Зөлхидәне алып калмакчы булды, нойонга шактый алтын акчалар тәкъдим итте. Әмма теге башын гына чайкады, чөнки анасы Җучи хан ыстанына озатыласы хатын булган икән. Ә менә Ләйлә өчен нойон алтыннарны бик теләп алды.
– Кызны бирә алам, – диде нойон. – Хатынны юк, Җучи ханга тартылырга тиеш.
Нойон җәйпәк йөзле, чөенке борынлы, тар маңгайлы иде. Биккол бабакае белән төксе сөйләште, тәкәббер кыланды. Нинди юллар белән Биккол бабакае аны коткарып алып калуын Ләйлә әле белми иде. Сәлахетдин сәүдәгәр аны Үргәнеч каласының мәдрәсәсенә урнашкан Җамалбикә атлы тәрбияче хатынга китерде. Нидер сөйләштеләр дә, Ләйләне Җамалбикә алып калды.
Аннан бик күп еллар узды. Күп дип, Ләйләгә уналты яшь тулды, унҗидегә китте. Менә шунда тәрбияче Җамалбикә мәдрәсәсенә Ләйләне калдырып киткән Сәлахетдин сәүдәгәр килеп керде.
Тәрбиячесе Җамалбикә белән ничек сөйләшкәннәрдер, ике көн дигәндә, Сәлахетдин сәүдәгәр җиде кыз белән аны Болгарга алып китте.
Сәүдәгәр Сәлахетдин беркайчан да мөгаллиме Биккол сүзеннән чыкмады. Барысын да ул аның киңәше белән эшләде һәм, әйтергә кирәк, һәрчак уңды. Ә Биккол исә беренче көннән үк монголлар белән уртак тел тапты. Нинди юллар белән Җучи тирмәсенә кереп пәйҗә алганын Сәлахетдин белми иде, әмма ул пәйҗәне кулына төшергән иде. Ләйләне Җамалбикәгә тәрбиягә биреп калдырырга да ул өйрәтте. Соңыннан гына белде Сәлахетдин: ошбу мәдрәсәгә монгол нойоннары, тиешле бәһасен биреп, үзләренә ошаган әсир кызларны тәрбиягә биреп калдыралар икән. Ә инде тегеләр балигъ булгач килеп алалар, теләкләре булса өйләнәләр, теләкләре булмаганда сатып җибәрәләр. Әлбәттә инде, тәрбияче туташка һәммә нойон тиешле акчасын биреп калдырган. Ләкин бар нойоннар да орыш кырыннан әйләнеп кайтмаган, ятып калганнары да булган. Әнә шундый кызларга тәрбияче үзе ия булган һәм аларны үзе сатып җибәрә торган. Мәгәр ни сәбәпледер, буе-сыны җитсә дә, Җамалбикә Ләйләне беркемгә дә бирмәгән һәм бик күрсәтмәгән дә. Чөнки ул Сәлахетдиннән шактый акча алып калган булган икән, кызның иясе барын белгән – көткән.
Менә, ниһаять, Биккол кушуы буенча, Сәлахетдин янә тәрбияче туташ янына килде. Гадәттә, монгол ир затларының таләпләре шактый сәер. Җамалбикә кызларны, нигездә, монгол хатын-кызларына охшатып тәрбия бирергә тырышкан. Монголлар өчен хатын-кыз беркайчан да ир-атка каршы әйтергә тиеш түгел, ул һәрвакыт аңа «әйе», «ярый» дип торырга, бар кушкан эшен дә карусыз үтәргә тиеш. Яудан кайткан ирнең итеген салдырырга, өс-башын алыштырырга, селтедә юган җәймәгә яткырырга тиеш. Кыскасы, тәрбияче туташ Сәлахетдингә барысын да бәйнә-бәйнә сөйләде, аңлатты. Һәм туташка ышанмаслык та түгел иде. Шуннан ары тәрбияче аңарга кызларны күрсәтеп йөрде. Һәр бүлмәдә бер генә кыз тора икән. Имеш, серләрен бүлешмәсеннәр. Әмма тәрбияче ахирәтләшүне тыймый икән, чөнки кешенең кемгә дә булса эчен бушатасы килә, югыйсә ул йомыкыйлана, аз сөйләшә, кешеләр белән аралашмый башлый дип аңлатты. Кызларны биредә төрле һөнәрләргә өйрәтәләр икән. Аш-су әзерләү турында әйтеп тә торасы юк, күлмәк тегү, җеп эрләү, чигү чигү, хәтта атнага бер уку-язуга да өйрәтәләр икән.
– Белем-сабак кем бирә? – дип сорады мәдрәсәдәге кызлар тормышы белән кызыксына башлаган Сәлахетдин.
– Мөгаллимәләребез бар, – диде туташ, тәкәббер төстә.
– Минем, Җамалбикә туташ, тизрәк үзем калдырган кызны күрәсем килә.
– Мин туташ түгел, сәүдәгәр, мин – ханым. Ирем яуда ятып калды.
– Кичерә күрегез, – диде Сәлахетдин, чөнки ошбу хатын торган саен ошый бара иде аңа.
– Ләйлә – ушлы кыз, белемгә омтыла, күп укый, хәтта мөгаллимәләре белән бәхәскә дә керә. Килеп алып китәргә исәп тотмаган булсагыз, мин аны киләсе елга мөгаллимә итәргә тора идем.
– Ләкин мин аны алып китәрмен, Җамалбикә ханым. Чөнки бабакае шулай кушты.
– Кызыгызны алып китәргә итсәгез, иң әүвәл кала тарханыннан фатиха алырга туры килер, сәүдәгәр. Ә бу хәл өчен ул шактый акча умырып кала.
– Минем пәйҗәм бар, ханым. Мөмкин булса, мин бер үз кызымны гына алмас идем, җиде-сигезне.
Җамалбикә ханым туктады, кашын сикертеп, Сәлахетдингә карап алды.
– Нигә сезгә җиде кыз?
– Сәүдәгәр лә мин, Җамалбикә ханым. Аннары мин бит тол кеше, буйдак. Дуадак каз кебек тик йөрим шунда.
– Җиде – изге сан югыйсә.
– Миңа Тычкан, Сыер, Барс, Куян, Аждаһа, Елан, Ат елларында туган кызлар кирәк. Моның минем өчен хикмәте бар, Җамалбикә ханым. Кызларыгыз биреп җибәрсәгез, Җамалбикә ханым, мин сезне балда-майда гына йөздерермен. Сәүдәгәр ич мин.
– Сайрауга әйбәт сайрыйсыз да, кем аңлаган ир-атны. Әле аркасын, әле битен күрсәтә торган халык бит ул.
– Мин сиңа, Җамалбикә ханым… ни, теге, күрү белән гашыйк булдым. Билләһи менә…
Сәлахетдин ихластан сөйләсә дә курка калды, арттырыбрак җибәрде, ахрысы. Бу хатын белән эш җайланганда, әлбәттә, ул кызларны Болгарга ташып кына торыр иде. Бер кыз бер олау бәһасе тора.
– Тархан риза булырмы соң? Аннары мин дә…
– Тархан бу хакта хәбәрдар, Җамалбикә ханым.
– Хуш, – диде хатын.
Һәм шунда гына күрде Сәлахетдин: тәрбияче абыстайның күзләре яшел икән, бакты да күзләргә, Сәлахетдин ямь-яшел болында кебек хис итте үзен, бит-борыннарын вак кына сипкел баскан, колак очларында дага сыман алтын алка, алкада зөбәрҗәт ташлар, ханым башын борганда, энҗеләр җемелдәп китә.
– Кыяфәтегез үк күрсәтеп тора, абыстаем, сез олуг хан нәселеннән.
– Җучи ханның никахсыз җиденче хатыны дисәм, ышаныр идегезме? Анам Харәзем тарханының өченче кызы була.
– Бу тамаша сөйкемле, мөлаем йөзгә багуга, мин чиксез бәхетлемендер, ханым. Мин бахырыгызга – мәңге буйдак адәмгә – кичә үлем килгән булса, сезне күрми гүр иясе буласым икән, ахирәткәчә зар еларга гына калачак иде.
Сәер хәл: Сәлахетдин үз күзләренә үзе ышанмады, тәрбияче ханым йөзенә гүя алсу яулык капладылар, колакларына хәтле кызарынды.
– Сәлахетдин сәүдәгәр, минем хәләлем орыш кырында ятып калды. Сүбәдәй баһадирның йөзбашы иде. Мин сезгә бездәй хатыннардан көләргә рөхсәт итмәс идем.
Сәлахетдин тирә-ягына күз ташлады, алар ниндидер тар тарлавыкта торалар иде, ике дә уйламый, абыстайның алдына тезләнде.
– Кичерегез мине, кичерегез буйдак җүләрне, Җамалбикә ханым. Мин сезне ихлас күңелдән яраттым. Ышаныгыз.
– Тор, Сәлахетдин. Тор, тор. Күзләремә карап әйт. Мин ялганны яратмыйм. Татлы сүзләрең ихласмы?.. Бәгырь-йөрәктәнме?.. Мин – тол хатын, мине рәнҗетүе бик җиңел.
– Кабул ит мине, Җамалбикә, чит итмә. Минем сиңа никахлап өйләнәсем килә. Хак, мин дә изге затлардан түгел, Гөлзифам ике ел гүрдә ята инде, мин дуадак каздай ялгыз да ялгыз. Коръән тотып ант итә алам.
Җамалбикә аның битенә кагылып алды, җиңелчә генә сакалыннан тартты һәм:
– Кызларың сайлагач, мулланы дәшәрбез, – диде.
Менә сиңа мә, Сәлахетдин тораташтай катып калды. Ул болай ук тиз булыр дип уйламаган иде, аннары Биккол белән дә киңәшмәде, әмма кире кайтырга да соң иде инде.
– Мәхәббәт – Алладан, ялгызлык – адәмнән, бәхет – шайтаннан, диләрме әле, Җамалбикә җаным. Чакыр мулланы, укытыйк никах.
– Башта кызларың сайла. Әйдә. Тик бер шарт белән. Ләйләңнән башка алты, Ләйләң белән җиде. Әйт әле, Сәлахетдин, Ләйлә үз кызыңмы?
– Юк, үземнеке түгел, Җамалбикә. Анасы Күнбай бәктә, атасын кылычтан уздырдылар.
– Кылыч корбан сайламый шул, аның каравы урыны оҗмахтадыр.
Уңга борылдылар да шактый зур бүлмәгә килеп керделәр. Кызлар төрле кул эше белән утыралар иде, барысы да Сәлахетдингә күтәрелеп карадылар. Кызларның карашында бары тик бер сорау күрде Сәлахетдин: «Кем артыннан килгән?» Кием-салымыннан һәм кыяфәтеннән үк күренеп тора, монгол нойоны түгел, димәк, сәүдәгәр – сатып алмакчы. Беләләр кызлар: андый хәлләр дә булгалап тора, тәрбиячеләре сазаган кызларны сәүдәгәрләргә дә биреп җибәргәли.
О проекте
О подписке