Бюродан председатель кара коелып чыкты. Сәбәбе шул бер иде: өлкә газетасында басылып чыккан мәкалә. Бюро членнары алдынгы колхоз председателе дип тормадылар – шәхси делосына теркәләчәк шелтә чәпәделәр. Агрономга да эләкте, кызга әйтеп киттең дә котылдың, дип яклаучы булмады – кисәттеләр, бригадир Бакировны исә эшеннән алырга тәкъдим ителде. Комсомол секретаре белән авыл Советы председателе дә бюродан «буш» чыкмадылар – битләреннән тәмәке кабызырлык иде.

Бер уйлаганда, барысын да тигезләгәннәр иде югыйсә. Әмма Талип белә: таякның юан башы барыбер бригадир белән аңа төште. Ә шулай ук җавап бирәсе агроном Бәдретдинов әйтерсең күләгәдә калды.

Вакыты-вакыты белән гаделлек өчен газиз башын унике бүре алдына салырга әзер булган Талип өчен хәттин ашкан хәл иде бу. Иң әүвәл аның райондагыларга ачуы чыкты. Аңа калса, алар мәсьәләнең асылына төшенеп җитмәделәр шикелле. Звено турында да сүз куертып алынды. Колхоз экономикасын промышленностька нигезләп коруга юнәлеш алганда, нинди звено инде ул тагын! Бу ниткән аңлашылмаучанлык. Җитмәсә, Бикмуллин бу агрономны да санга сукмый, үз дигәнен генә итә, дип орыштылар.

Талип звенолар оештыруга җаны-тәне белән каршы булганны белмиләр микәнни соң бу бюро әгъзалары? Авыл хуҗалыгын күтәрүне индустриаль нигезгә көйләргә кирәк. Алар звено… Юк инде, башыңны кисәбез дисәләр дә, Талип үз дигәненнән кайтмас һәм кайтачак та түгел. Машина-трактор станцияләренең бөтен техникасын колхозларга сатканда да, районда беренче булып Талип иске тракторлардан баш тартты, ике урынына берне алды, әмма яңаны алды. Төркемләп сөрә, чәчә, ура, суктыра башлагач та, береклеләр беренче булып шуңа керештеләр. Хезмәт көненә акчалата түләүгә дә иң әүвәл «Берек» күчте. Элек МТСларның төшенә дә кермәгән мастерскойларны да районда иң элек Талип җитәкләгән колхоз салды. Комплекс төзүгә дә ул алдан кереште.

Илле-алтмыш меңгә исәпләнгән лабораторияне салуга башта каршы иде, ләкин аның тискәреләнүе бу чараны аңламаудан түгел, бәлки артык акча чыгарырга теләмәүдән һәм бераз Садыйковка сиздерергә тырышуыннан иде. Аннары күңелендә бик аз гына булса да шик тә бар иде: лаборатория хезмәткәрләренең Карамалыга борчу алып киләселәрен баштан ук сиземләгән иде ул, шайтан алгыры. Һәм нәкъ шулай булып чыкты да. Районда уңыш алу буенча беренчеләрдән барган «Берек» җитәкчеләренә, чәчү технологиясен бозганнары өчен, шелтә «өләштеләр». Сөйләп, акланып торасымы, хәбәрне өлкә газетасы басмаган булса, Талипның бу эшенә каршы әйтүче булмас та иде, бәлкем.

Кемнәр язган диген әле син аны: Галләм картның терсәк буе кызы да, Талипны күреп белүдән ары китмәгән Вафа атлы бер Казан сорнае. Тапкан шөгыль, урталай бөкләп итек кунычына тыгасы нәстә!

Талип җыелышка нык әзерләнде. Партия җыелышының көн тәртибендә ике мәсьәлә: бөртекле культураларны чәчү эшенә йомгак һәм Зариф Бакировны партия сафына кабул итү. Бюрода аларга Зарифны бригадирлыктан алырга куштылар. Талип бу хәлгә каршы булганда да, Харисов, әлбәттә, бюро карарын, дөресрәге, күрсәтмәсен, тормышка ашырырга тырышачак. Ә Талипның Зариф Бакировны бригадирлыктан алдырасы килми, ул теше-тырнагы белән аны үз урынына калдырырга тырышыр. Моның өчен ул егетне, ни генә булмасын, партиягә алырга кирәк. Коммунистларның Зарифны яклауларына мыскал да шиге юк иде Талипның. Харисов берүзе һични кыра алмас, бусы көн кебек ачык.

Бикмуллин үз-үзен шулай дип юатса да, күңеле тыныч түгел иде. Ул шигәя калды. Партком секретаре белән бәхәскә керәсе килми иде аның. Харисов бюрода сөйләнмәгәннәрне дә белә иде. Коммунистларны Талипка каршы куя алмаса да, Харисов, үлсә дә, үз фикерендә калачак, ачуландымы, саллы каптыра, ә инде яклап чыкканда, әйткән сүзеннән кире кайтмаячак. Талипның Харисовны ярсытмый гына агрономга сыптырасы килә иде, нык итеп, яңадан тормаслык итеп, каршы сүз әйтмәслек итеп.

Җыелышка китәр алдыннан, Талип хатыны Кафиягә зарланып алды.

– Сугышырга барам, берсеннән котылган идем, инде икенчесе килде дә канымны бозарга кереште. Нигә миңа гына шундый агрономнар туры килә икән? Мин әнә шуңа аптырыйм. Язмышмы? «Марат» колхозы председателе Исмәгыйловны беләсең бит… Агрономы белән кулга-кул тотынып эшлиләр. Нигә безгә генә үзсүзле яшьләр эләгә?

– Үзең артык үзсүзле булганга шундый алар, Талип. Син үзең дә тоткан җирдән сындырырга яратасың. Минемчә, хәзерге яшьләрнең дөньяга карашлары башкачарак, саллырак уйлыйлар…

Талип, башын күтәреп, текәлеп хатынының күзләренә карады, ул аның ни әйтәсен белергә тели иде, чөнки Кафиянең дөрес киңәш биргәләгәне булды.

– Синеңчә, миннән үрнәк алалар була инде? Садыйков та, бусы да. Садыйков, килү белән, Хөснетдиновка барып әләкләде, чагыр күз. Инде хәзер монысы да. Мин шулай йөргән кешеме?!

Талип җәйге халат кигән, чәчен бигудилар белән ураган хатынына гаҗәпсенеп карап торды.

– Кырыкка җитеп киләсең түгелме инде, һаман бигудиларда йоклыйсың, ничек башың авырттырмый ул калайлар?.. Йомшак мендәргә башың куеп, рәхәтләнеп йоклауга ни җитә.

– Парик алып бир. Парик алып бирсәң, бу калайларны күзеңә күрсәтмәм. Япон париклары йөз егерме генә сум тора ди әнә.

– Оял хет бераз, картая бел.

– Кирәк булса, үзең картай, картыкаем.

Талипның калку күзләре сәер рәвештә җанланып, елтырап киттеләр, ул тустаганын каплап куйды да:

– Картаймый торсын әле, синең ишеләрнең җидесенә җитәрлек әле картыңда җегәр…

– Миһербансыз син, Талип.

– Сугышырга барам, ә ул ачуланып, кәефне бозып озата.

– Бик ярсымас өчен, сабырлык уколы салып җибәримме әллә үзеңә? Өйдән үк кыза башладың!

Талип күтәрелде, Кафия янына килеп, кулын хатыны җилкәсенә куйды.

– Шаяртам ла, әнисе, ниткән усаллык ди миндә. Акыл кермәсме дим егеткә, акылга утыртырга исәп үзен.

– Җыелыш беткәч, озак юанма анда, кеше белән бергә кайт…

Җыелышта Талип үзен, гадәттәгечә, эре тотты һәм алган сүзен шулай тәмамлады – аңа калса, аның белән һәммәсе килеште.

Икенче сорауга күчкәч, партком секретаре коммунистларны Зариф Бакировның биографиясе белән таныштырды да сүзне аның үзенә бирде.

Хәер, Зарифка Карамалы коммунистларына үзенең биографиясен сөйләп, аңлатып тору кирәк идеме, белмиләр идеме аны, һәммәсенең күз алдында үсте. Сигез классны тәмамлагач, киң профильле механизаторлар курсын бетерде. Ике ел бик әйбәтләп эшләгәч, армиягә китте, аннан тагы да дәртләнеп кайтты һәм, кайтып, ярты ел эшләгәч, Талип аны бригадирлар курсына җибәрде. Бригадир йөген тартканда тырышты егет, халык белән уртак тел тапты, кирәк икән, үзе дә эшләп күрсәтте, һичбер эштән баш тартмады. Җыелышларда кыю гына чыгышлар ясаштыргалады. Бүген исә әнә Зариф каушый, рәтләп сөйли дә алмый. Соңгы ЧП егетнең кәефен аерата кырган, күрәсең.

Әйе, Зарифка да гомерендә бер бюрода булырга туры килде. Гомумән, хәтәр икән анда. Талип Бикмуллин дип тә торучылар юк. Уңлы-суллы чыбыркыладылар Талип абыйсын. Шаккатканы шул булды: бюродан чыккач, Зарифның җилкәсенә кулын салды да:

– Курыкма, Зариф туган, шелтә кешене чыныктыра гына ул, эшли бирик, – диде.

Үзе турында сөйләгәндә, өзек-өзек булса да, әнә шул үткән-булганнарны исенә төшерде Зариф.

– Ягез, иптәшләр, кемнең сүзе бар? Бакиров безгә бар ягы белән дә таныш, автобиографиясен сөйләде, сөйләмәсә дә, бик яхшы беләбез егетне, күз алдыбызда үсте, дигәндәй…

– Нәрсә сорап торырга, алырга кирәк, үзебезнең егет, лаек, – дип, урыныннан купты Лотфулла.

– Эшләгән кеше ялгышмый булмый, ул турыда әйтелде инде, кабатлап торасым килми, минемчә дә безнең сафта булырдай егет ул Бакиров, – дип, пенсионер Галләм карт та Зарифны яклап чыкты.

Чапай Мөлеккә бу ошамады.

– Ни сөйлисең, Галләметдин! Бакиров, командир ул, ә командир ялгышса, бөтен рота кырыла. Ялгышмаска тиеш командир. Ялгышты икән, инде ул командир түгел.

– Сәйфелмөлек абзый, Василий Иванович бер дә ялгышмаганмыни?

Чапай Мөлек шулай диючегә җилкә аша гына карап алды да күкрәген киерә төшеп торып басты.

– Василий Иванович герой кеше иде, геройлар бер генә ялгышалар, Галләметдин. Ә бу кем? Чапай мондый ялгыш ясаган командирын үз кулы белән атар иде. Игенчелектә агроном сүзе закон булырга тиеш. Барыбыз да аның приказын карусыз үтәргә тиешбез. Шуның өчен ул укыган, шуның өчен без аңа дүрт мең гектар җирне ышанып бирдек.

– Сез нишләргә кушасыз соң, Сәйфелмөлек абзый? – диде моңарчы бер якка да сүз катмый утырган Талип. Ул эсселәгән, кулъяулыгы белән җилләнеп утыра иде.

– Атарга да, асарга да кушмыйм, Талип туган. Үз ялгышын аңласын дип, берәр ел сабыр итәргә кушам. Минем шул гына әйтәсе сүзем, Әдһәм.

– Нәрсә инде күп сөйләп торырга, тотарга да тавышка куярга кирәк.

– Ай-һай, кеше язмышын җиңел хәл итәбез дә соң, иптәшләр, – дип, канәгатьсезлек белдерде арттарак утыручы Кәрам.

– Миңа да бер-ике генә сүз әйтергә мөмкин булырмы?

Бу кешенең тавышын ишетүгә, һәммәсе дә тынып калдылар. Аның биредә утыруыннан ул чыгыш ясыйсын җаны-тәне белән тоеп торган Зариф, агроном торып басуга, башын түбән иде.

– Иптәшләр, мин алдан ук сизәм: минем бу чыгышымны яратып бетермәүчеләр дә булыр, ләкин мин әйтмичә дә булдыра алмыйм, вөҗданым кушмый…

Халык гөжләшеп куйды.

– Тиешлесен алды инде, нигә тагын кузгатып торырга, белмибезме егетне! – диделәр.

– Туктагыз әле, иптәшләр, – дип күтәрелде Харисов. – Сүз әйтергә бирик кешегә.

Мидхәт ерактан башлады һәм ерактан башлавына бераздан үкенү тойды. Харисов аңа карап-карап ала – кыскарак тот, ди сыман иде, коммунистлар да үзара сөйләшә башладылар. Шуңа карамастан ул сөйләргә булды. Башта ул лаборатория белгечләре ярдәме белән колхозда үткәреләсе чараларның гаять мөһим булуы турында сөйләде, аннары бригадирның чәчүдәге башбаштаклануын, шул хәл аркасында шушы чараларның берсе нәкъ бер елга кичектерелүен аңлатты. Ахыр килеп, болай диде:

– Колхоз өчен туфракны культуралаштыру иң җитди чараларның берсе булып калганда, бригадир Бакиров бу эшкә аяк чалды, комсомол секретаре Равил Кадыйров та бу эштә бригадирга ярдәм иткән. Гафу итегез, коммунист иптәшләр, минемчә, Бакировны партия сафына алырга ашыкмаска кирәктер. Иптәш Бакиров үзе дә мине дөрес аңласын иде…

Тыныч кына янган учакка гүя бензин бөркеделәр, гүя кырмыска оясына таяк тыктылар. Җыелыш тоташ гүләүгә күчте. Харисов каләме белән алдында торган графинга суккалады, алай да халыкны тыя алмагач, келлиң-келлиң итеп, алдындагы кыңгырауны шалтырата башлады. Кыңгырау тавышын ишетүгә, һәммәсе дә тынып калдылар. Бу кыңгырауны Харисовка, мәктәпкә электр звоногы куйгач, директор биргән иде, партком секретаре аны халык бик шаулаша башлагач кына куллана.

– Иптәшләр, иптәшләр, әйдәгез, берәмләп кенә. Тагын кем сүз ала?

– Миңа бирегез.

– Әйдә, Талип.

Председатель бөтен кыяфәте белән юл йөреп кайткан кешене хәтерләтә иде. Әүвәл ул, шактый көттереп, торып басты, алдындагы кәгазьләрне караштырды, гүя кирәкле сүзләрен шунда язган иде. Ниһаять, Бикмуллин башын күтәрде, акрын гына, сынап, һәммәсенә күз йөртеп чыкты, карашын агрономга туктатып, әллә гаҗәпләнүен сиздереп, әллә аптырап калуын аңлатып, вак-вак ияк какты.

– Гыйбрәтле хәл бу, иптәшләр. Бик гыйбрәтле хәл. Юк, мин председатель буларак бу эшкә тыныч кына карый алмыйм. Иң әүвәл мин шуны әйтергә телим: кемнәр безгә бу лаборатория хезмәткәрләре? Нәрсә мәҗбүр итте аларны, төгәлрәк итеп әйткәндә, кем мәҗбүр итте «Берек» колхозының менә дигән алдынгы кешеләре турында гайбәт сатарга? Бу мәсьәләдә мин үзем дә бик аз гына гаепле булсам да, күңелемә килгәнне әйтми кала алмыйм. Минемчә, Бакиров та, башкалар да ул хәтле күпертеп, матбугатта күтәреп чыгардай җинаять эшләмәделәр. Борчак җирен Бакировка ашламасыз чәчәргә мин куштым. Чөнки ашлама юк иде. Ә чәчүне бер көнгә дә кичектерергә ярамый. Кая ул ашлама, иптәш Бәдретдинов? – диде кинәт кенә агрономга мөрәҗәгать итеп председатель. – Кая ул гранулаланган суперфосфат?! Минемчә, Бакиров, борчакны чәчтереп, ифрат дөрес эшләде. Ә ашламаны аны соңыннан да салып була. Без бу мәсьәлә тирәсендә әйләнә-бутала чебеннән дөя ясадык. Әйтерсең башка эшебез юк, ике сәгать буена борчак җире дә борчак җире, кем чәчкән дә кем кушкан? Комиссия, тикшерү өстенә тикшерү… Язгы чәчүдә берәвесе дә күренмәде. Чәчү вакытында безне шар сугып йөргәннәр, тәҗрибә участогын ашламасыз чәчәргә ярамаганны белмәгәнбез дип уйлый, күрәсең, агроном. Белдек, бик яхшы белдек, иптәш Бәдретдинов, ләкин чарасыз калудан чәчәргә мәҗбүр булдык. Сез миңа шуны әйтегез, иптәш Бәдретдинов, бирегә сез иген игәргә килдегезме, әллә, үз карашларыгызны тормышка ашыра-ашыра, карьера казанумы максатыгыз?.. Бакиров кебек бригадирның язмышын бер кизәнүдә хәл итмик әле, иптәшләр. Кеше күңелен эштән биздермик. Мин Бакировны үзебезнең сафка алырга дигән тәкъдимгә кушылам. Зариф лаек моңа. Башка берәү турында сүз барган булса, мин болай кайнарланып сөйләмәгән дә булыр идем…

Председатель, кесәсеннән кулъяулыгын чыгарып, бөрчек-бөрчек тир баскан бит-муеннарын сөртергә кереште. Җыелыш яңадан гөжләп алды, Мидхәт тыныч кына утыра кебек иде, ләкин Талип күз кырые белән генә күрде: агрономның да эчендә ниндидер ут көйри иде.

Талип урынына утыргач, Харисов аңа күз төшереп алды. Олы җанлы булырга теләү әйбәт сыйфат, кем яратмый аны, кем яхшы атлы булырга теләмәс иде. Ләкин ин мөһиме улмы? Ул түгел. Иң мөһиме: аңлармы ул кеше синең яхшылыгыңны?

Харисов үзе сүз алды һәм әйтәсе сүзен җыелышка җиткерде кебек, аны аңладылар, ул Зарифка начарлык теләми, ләкин партком секретаре да, карт коммунист Чапай Мөлек кебек, егетне партиягә алу ягында түгел, берәр ел сабыр итү ягында.

Партком секретаренең шулай чыгыш ясавына Талип авыз кырые белән генә елмаеп утырды. Ул соңгы минутка чаклы коммунистларның Зариф Бакировны яклауларына ышаныч тотты. Шулай булганда, барысы да җанланачак иде: агроном да үз кысасына әйбәтләп кереп утырыр, лаборатория хезмәткәрләре дә колхоз эшенә кысылып йөрүләрен ташларлар.

Ләкин нәтиҗә Талип уйлаганча барып чыкмады. Бакировны партиягә алу-алмау мәсьәләсен тавышка куйгач беленде: Зарифның кандидатурасы үтмәде.

15

Ул канәгать иде, ул җиңде. Бригадирны «Берек» колхозы коммунистлары үз сафларына алмадылар. Мидхәтнең чыгышы нәкъ үз вакытында булды. Председатель бригадирны яклап чыкты, әмма барыбер ул дигәнчә булмады. Шулай, Талип Кәрамович, мин сезгә Садыйков булмам. Мин Карамалыдан качып китмәм, мин дөреслек өчен көрәшә белермен.

Кояш баеп бара. Көн буе явып торган яңгыр болытлары кичке якта уңып калдылар, хәтта шәфәкъ ягы аязып, кызарып, янып тора. Шагыйрьләр әйтмешли, шәфәкъ белән шәфәкъ үбешкән чак. Их, менә хәзер янында аны аңлаган кеше булсын иде. Мидхәт күз алдына Тамчыны китерә. Күңелендә шул кызны күрәсе килү теләге уяна. Күрәсе иде дә иң изге серләреңне уртаклашасы иде үзе белән. Тамчы! Юк, юк, Тамчы гына, башка һичкем түгел, ул гына кирәк иде Мидхәткә бу минутта.

Әмма Мидхәтнең күз алдына озын буйлы, чандыр гәүдәле Вафа килүгә, егетнең йөрәге кысылып куйды. «Вафа-җәфа, хәзер үк югал күз алдымнан!» – дигәндәй, күзен йомып, башын чайкап алды.

Тугайларга, кыр-басулар өстенә эңгер иңә башлады. Мидхәт нигәдер Таз тауга таба атлый. Тау түбәсендәге каланча очында соңгы кояш нурлары. Аяк асты пычрак, итекләр таш аскан кебек авырайды.

Мидхәт борылды да су буена төшеп китте. Авыл ягында адашкан сарык бәрәне бәэлди, этләр һау-һаулап өрә. Кич, бераз дымсу, шулай да җылы, хәтта бөркүрәк. Мидхәт плащын салып җилкәсенә ташлады. Әйе, әйе, аңа тынычланырга кирәк, аулаграк урын табып үзалдына уйланырга, фикерләрен бер эзгә салырга кирәк иде.

Мидхәт атлаган сукмак кисәк кенә авыл очына борылды һәм Зур күл яры өстенә килеп чыкты. Авыл урамнарында утлар кабынды, клуб түбәсендәге дәү радио торбасыннан музыка ишетелә – вальс уйнаталар. Күл өстеннән выжлап үрдәкләр очып үтте. Күлнең аръягындагы усаклыкта каргалар кыштырдашып-шыбырдашып куялар.

Мидхәт яр кырыена килеп басты. Күл өсте тын. Кайдадыр адашкан бер үрдәк бакылдаганы гына ишетелгәли иде. Шул тавышларның барысын да күмеп, берәүнең тыенкы гына көлгәне ишетелде. Бу көлүдә иркәләнү дә, назлану да бар кебек иде. Мидхәт әйләнә-тирәсенә күз йөртеп чыкты. Кеше-фәлән күренми. Ләкин тавыш килде бит, ишетте бит ул «аның» көлүен, эче белән, йөрәге белән тойды.

Менә алар. Кыз белән егет, кулга-кул тотынышып, яр буйлап киләләр иде. Вафа белән Тамчы. Йөрәге дөрес сизгән икән, Тамчының көлүе иде бу.

Вафа Тамчының ике кулыннан тотып әйләндереп җибәрә дә, җай китереп, җиңел генә күкрәгенә кыса, үбә. Озак итеп үбә. Мидхәтнең йөрәге кысылды, ул хәтта Тамчының ирен тәмен тойган сыман булды. Аның беркайчан да болай кимсенгәне юк иде әле. Эш дип, хезмәт-вазифа дип, моңа кадәр күңел түренә яшереп йөрткән Тамчыга карата булган изге хисе көчле дулкынга эләккән көймәдәй чайкалып куйды.

Тамчының сөйгәне бар, ул Вафаны ярата. Кулга-кул тотынышып, Зур күл буенда йөриләр. «Колга» белән «Тәкәрлек». Мидхәт эчтән гарьләнде. Нидер күреп җиткермәде ул, нәрсәнедер кулдан ычкындырды. Өлгерер кебек иде әле, ә ул әнә соңга калган булып чыга. Йөрәк әрнешә, күңел түреннән үпкә хисе калкып чыкты.

Кемгә?

Әлбәттә, үзенә, бер үзенә генә.

Әйе, Тамчының сөйгәне бар, ул Вафаны ярата. Мидхәт эчтән газапланды. Дөнья куып, үз-үзен онытып мавыгып эшләп йөрүе, председатель белән дәгъвалашып-тиргәшеп бәхәскә керүе, җыелышларга барып, бригадирны хурлавы, ниһаять, дөреслекне исбат итәм дип, эшли башламас борын үзенә дошманнар табуы, шуңа карамастан, ахыр килеп, җиңү шатлыгы кичерүе – һәммәсе дә юкка чыкты, гүя җил алды.

Мидхәтнең бу минутта йөзләрчә тылсым белгән күз буучы буласы килде. Хәзер менә каршыларына күтәрелеп чыгасы иде дә, икесен дә сихерләп, май аендагы салкын суда коендырасы иде. Кайнарланып гыйшык диванасы булып йөрүдән сүрелсеннәр, тирә-юньнәренә әйләнеп карасыннар иде. Аерата Тамчының күзләрен ачарга әмер бирер иде ул. Күрче, күрче, Тамчы, дияр иде ул аңа, синең алдыңда, синнән нибарысы унбиш адымда сине тагын да көчлерәк яратучы егет басып тора. Айны тизрәк, гыйшык диванасы булып йөрмә, диясе иде үзенә…

Вафа белән Тамчы күздән язгач, Мидхәт күл буйлап түбән якка төшеп китте. Каядыр ашыкты. Йөзне сыйпап салкынча дымсу һава агыла. Аяк астында йомшак мүк, күл читендә камышлар пышылдашып ала, балыклар сикерешә. Рә тавы өстендә бер ягы китек ай күренде, аның барлы-юклы тонык нуры су өстенә төшкәч, күл көзге кебек ялтырап калды.

Яр буендагы түмгәкләргә аяк төртелеп-төртелеп китә. Алда күзгә басма чалынды, Мидхәт туры басмага юнәлде. Икенче карауда аңа басма өстендә кемдер басып тора сыман күренде. Мидхәт якында гына чынлап та аяк тавышы ишетеп, туктап калды, колак салды. Берәү дә күренми дә, йөрми дә кебек. Бу ниткән шигәю соң әле? Кем аны сагаласын? Тамчы да Вафаны яраткач, кемгә кирәк хәзер ул!

Тымызык май һавасында сәер тынлык. Еракта, бик еракта самолёт гүләгәне ишетелә. Тукта, басмада кемдер бар түгелме соң? Курыкканга куш күренәме? Юк инде, юк, күренде берәү.

Мидхәт үзалдына елмаеп куйды. Су кызы булдымы әллә?..

Мидхәт басмага керде, кургашындай күк-кара төсле күлгә карап уйга калды. Тамчы, Тамчы, нишләдең син, нишләдең! Кемне, кемне сайладың?!

Шунда ул үз артында аяк тавышы ишетте. Ләкин әйләнеп карамады. Вафа белән Тамчы булса, әйдә, артларыннан сагалап йөри димәсеннәр әле.

– Шатлыктан күл буена төшеп хозурланырга булдыңмы?

Күкрәк түреннән чыккан зәһәр авазны ишетү белән, Мидхәтнең тәне буйлап кымырҗу үтте. Аның артында басып торучы – бригадир Бакиров иде.

– Әйдә, – диде Мидхәт, каушап калуын сиздермәскә тырышып. – Матур биредә, бер дә китәсе килми. Сөйгән ярларым булса, төннәрем шушында уздырыр идем, сызылып таңнар атканны иңгә иңне куеп каршылауларга җитәме…

– Карыйм-күрәм, дускай, шатсың, хискә дә урының калган. Теләгемә ирештем, дисең инде?..

– Ялгышасыз, Зариф. Мин сезгә…