Тамыр

Кояшка ук сузмыйм нәфесемне,

Үз эшемне кылам сабыр гына.

Ахрысы, мин тормыш агачында

Чәчәк түгел, гади тамыр гына.

Ә чәчәкләр шаулый язлар саен,

Дөньясына хуш ис тараталар.

Алар өчен кызлар башын җуя,

Чал картлар да үлеп яраталар.

Чәчәкләргә яуган мактауларны

Тыңлап торам шулай сабыр гына.

Алар өчен эчтән шатланам мин,

Үзем болай гади тамыр гына.

Әй шатланам! Кара җирне ертып,

Татлы матдә эзлим алар өчен.

Мин бит тамыр! Миңа бар дөньяга

Күрсәтергә кирәк чәчәк көчен.

Мин беләм бит, язын шаулау өчен,

Чәчәкләргә булсын тамыр гына!

Мин аларга татлы матдә эзләп,

Кара җирне ертам сабыр гына.

Билгесез югалган туганым

Билгесез югалган туганым!

Дошманнар күптәннән куылды.

Исәннәр орденнар алдылар,

Шәһитләр өстенә һәйкәлләр куелды.

Син генә һаман да окопта,

Син генә һаман да шул постта.

Постыңнан син инде китмәссең,

Син һаман көтәрсең

Дусларың килүен,

Җәсәдең хөрмәтләп күмүен.

Нишлик соң?! Нишлик соң?!

Чара юк,

Чөнки син –

Билгесез югалган сугышчы,

Билгесез югалган туганым.

Һаман

Артта кала кышның бураннары,

Җанга тигән ачы еллар кала.

Юлда кала яшьлек, яулык болгап —

Гомер дигән пар ат алга чаба.

Тау башында кала сары сарут,

Чәчәп-чәчәп ап-ак кылган кала.

Назлар кала, күпме язлар кала —

Гомер дигән пар ат һаман чаба.

Бар да кала, бар да артка китә,

Зур өметләр кала юл буенда.

Кара чәчең, нурлы йөзең кала,

Артка чигә инде төз буең да.

Гомер дигән пар ат һаман чаба,

Кабатланмый ни дә – бар да таман.

Барган саен, ләкин юл өстенә

Әткәй кабере калкып чыга һаман.

Кояшлы фантазия

Көнгә карап тәрәзәмне ачам,

Кояш керә минем бүлмәгә.

Кояш белән кара-каршы утырам,

Кача өйдән бөтен күләгә.

Күңлем кебек ап-ак минем бүлмәм,

Хәтта кояш моңа сөенә.

Кайнар нурын чәчеп елмая ул,

Кояш исе аңкый өемдә.

Урамда да шундый якты бүген,

Тәрәзәмнән чөнки нур ага.

Шатланам мин, бүген бөтен дөнья

Минем тәрәзәдән нур ала.

Авылдашлар минем өй турыннан

Елмаешып үтеп китәләр.

Алар шулай минем өемдәге

Кунагымны тәбрик итәләр.

Әнкәй дә шат, әрле-бирле чабып,

Кунагымны сыйлый, тырыша.

Кояш нуры кебек чәчләренә

Ап-ак нурлар килеп сырыша.

Шундый бер хәл булып алды бүген –

Кояш килде минем бүлмәгә.

Күңелемнең бөтен почмагыннан

Качып бетте шик һәм күләгә.

Әниләр зары

Ирләр ул гел шулай:

Чәй кайнап чыкканчы гына дип китә дә…

Югала.

Һәм еллар хәбәрләр китерә:

– Билгесез югалды…

– Приказны үтәгәндә…

– Батырлык күрсәтеп…

Малайлар гел шулай:

Чәй кайнап чыкканчы гына дип китә дә…

Югала.

Һәм көн дә гәзитләр хәбәрләр китерә:

– Тайгада шәһәрләр төзелә…

– Чирәм җир сөрелә…

– Галәмнән әйләнеп кайттылар…

Көненә ничәмә мәртәбә куела самавыр.

Көненә ничәмә мәртәбә әйтәсең:

– Чәй кайнап чыга бит,

Кайтырлар…

Кайгы

Бу кайгыны язарга җитми талантым,

Акмый кан, бөгелми уй – турыга каттым.

«Әнкәең үлә… булмый… терелми», – диделәр…

Әй баттым ла, бигрәк зур кайгыга баттым.

Үзбәк мамыгыдай йомшак иде күңлем —

Имән кайрысына охшап кытыршыландым.

Кигән киемемдә бер коры җеп тә юк,

Ага күз суларым – тәмам чыландым.

Өннәрем төшкә әйләнде, төшләрем – өнгә,

Исәбем тайпылды, суынды назларым.

Көзләрем эсседә көйделәр, боз сукты җәемне,

Су булып эреде кышым, туңды язларым.

«Әнкәең үлә… булмый… терелми», – диделәр.

Нинди зур хисемә ак кәфен яптым.

Әй дуслар, әй илем, әй минем Ватаным,

Баттым шул, бигрәк тә зур кайгыга баттым.

Әни кирәк

Бишек тирбәтергә әни кирәк,

Йөрергә өйрәтергә әни кирәк.

Кулына алып чәбәкләргә әни кирәк,

Усал малайларны әләкләргә әни кирәк.

Ятлар ятим димәсенгә әни кирәк,

Өйләнгәндә киңәшергә әни кирәк.

Дөнья артка типкәләсә дә, әни кирәк,

Хатын сиңа үпкәләсә дә, әни кирәк.

Ә әнигә ниләр кирәк —

Уйлыйбыз шул ансын сирәк.

Гөләп

Сине күрсәм, җаным ташый минем,

Әллә нишлим, гөләп.

Бала чагым, яшьлекләрем кайта,

Күкрәгемдә гүләп.

Күптән, күптән ташлап киттек сине,

Яшибез без гөрләп.

Тик авырсак, сине юксынабыз

Шәһәрдә без, гөләп.

Шунда гына даруханәләрдә,

Зур акчалар түләп,

Блат белән генә табабыз без,

Син – дефицит, гөләп.

Балачактан мин урманга баргач

Җыяр өчен җиләк,

Бушка гына күп ашадым сине,

Аюкамыр-гөләп.

Инде хәзер сине күргән саен,

Җаным ташый гүләп.

Син бит минем яшьлек, туган ягым,

Минем япь-яшь йөрәк!

Бала чагымнан бер портрет син,

Чын копия, сурәт.

Чәнечкеле, әрсез, кәрлә куак

Син бит – мин ул, гөләп!

Җир яңара

Җир яңара, җир яшәрә,

Җирдә иске эзләр бетә.

Күпләр килә, күпләр китә —

Җир өр-яңа эзләр көтә.

Җирдә иске эзләр бетә,

Моңлы бер өн тирә-юньдә.

Гөрләвекләр юып үтә

Эзләрнең иң тирәнен дә.

Җир яшәрә, җир яңара,

Онытыла күпме җаннар!

Бөеклекне раслар өчен

Кирәк икән яңа каннар.

Җир өр-яңа эзләр көтә…

Чорлар рухание

Күренекле язучы, галим Нәкый Исәнбәткә 90 яшь тулган көннәрдә дә аның әдәби-фәнни эшенә бәйле суд процессы тәмамланмаган иде.

Нәкый Исәнбәтнең эш бүлмәсе.

Монда мохит сабыр, салмак, тын.

Гүя мең ел элеккеге бер көн

Сулап ята тарих һавасын.

Эпохалар исе сеңгән дивар…

Чуен һәйкәл сыман хуҗасы

Еллар буе уйлап утыра да

Язып куя чорның догасын.

Юк, ул инде җәһәт-җәһәт кенә

Атлап йөрми ишекле-түрле.

Тәүлек буе тып-тын уйлана ул,

Чорлар рухание шикелле.

Ә урамда әнә сәясәттә

Селкенүгә сыңар бер яфрак,

Үзгәрә дә ультра яңа заман,

Руханига эзли компромат.

Хәтта шыксыз ГУЛАГ әһелләре

Ягалмаган «яман» эшләрне

Аңа тагар өчен тырышалар –

Япь-яшь «дәүләт эшлеклеләре».

Әмма чуен һәйкәл тайпылмыйча

Басып тора туган җирендә,

Халкыбызның рухи мәйданында

Тарихларны алып иңенә.

Күр: һәйкәлнең маңгаена куна

(Тешләмәкчеме ул чуенны?!)

Мескен черки.

Шигырькәем, тизрәк

Ташлап кит лә мондый уенны.

Һәм кереп кач горур Исәнбәтнең

Бүлмәсенә.

Анда сафлык…

Тын…

Диванында әнә карт могикан

Сулап ята тарих һавасын.

Җәкәү дәдәй

Атаклы керәшен шагыйре Яков Емельяновның тууына 150 ел тулу уңаеннан

Җәкәү дәдәй, сине сагынам мин,

Йөз илле ел гомер үткәч тә,

Бу тарихның күпме патшалыгын,

Тәхетләрен җыеп сүткәч тә.

Җәкәү дәдәй, күпме әләк күрдең

Керәшеннән, татар, урыстан.

Ә чынында, әхлак дөньясында

Син түгел бит, алар ыристан.

Җәкәү дәдәй, син тырыштың һаман,

Җирдә булсын бары хаклык дип.

Саклыйк әле туган халкыбызның

Җырын, көен, телен саклыйк дип.

Бүген сине халкың ярата да,

Исемеңне илгә тарата.

Җәкәү дәдәй, Яков Емельянов,

Син бит безгә рухи бер ата…

Сине бүген халкың ярата!

Сабырларга

Сибгат Хәкимгә

Яратам мин сабыр кешеләрне,

Зур кораблар кебек, алар һаман

Тормыш давылларын ерып бара

Максатлары кушкан якка табан.

Маякларын дулкын капласа да,

Сабырлыктан алар ялыкмыйлар.

Корабларын давыл сытканда да,

SOS бирергә артык ашыкмыйлар.

Зур максатлар өчен җаннарына

Алсалар да күпме авыр яра –

Шырпы кебек чәчрәп кабынмыйлар,

Алар, домна кебек, салмак яна.

Шуңа бераз гамьсезләр дә кебек

Һәм усал да кебек бераз алар.

Тик битараф түгел, мәҗлесләрдә

Бәйрәм итсә купшы фразалар.

Мондый чакта алар ашыгалар

Бу мохиттән тизрәк югалырга,

Һәм кораблар кебек китә алар

Зур максатлар кушкан юлларына.

Юллаучы

Илһам Шакировка

Алар безнең, яңа бу заманның

Иң алдынгы сәнгать батыры:

Шигърияттә – Тукай,

Музыкада – Сәйдәш,

Сәхнәләрдә – Илһам Шакиров.

Син аларны, син аларны тыңла,

Ваклыклардан әгәр ялыксаң.

Яшәүләре – бик тә гади, тыйнак,

Сәнгатьләре – бөек, халыкчан.

Болгар-йорттан,

Идел-йорттан килгән

Әманәтләр әле сау монда.

Ватандарлык, илгә тугры булу

Горур яңгырый алар моңында.

Алар моңы безнең иң-иң татлы,

Нечкә хисләр булып агыла.

Безнең рухны илтә бара алар

Алга, яңа чорлар ягына.

Чорлар белән чорлар арасында

Мосафирлар алар, юлаучы.

Бүгенгенең бөек гамәлләрен

Киләчәккә таба юллаучы…

Сәхнә…

Җырны кайнар алкыш белән

Халык кат-кат ала чакырып —

Тукай сүзе,

Сәйдәш музыкасы,

Юллаучысы – Илһам Шакиров.

Фәндәс аланы

Без, бер төркем татар әдипләре һәм җәмәгать эшлеклеләре, ел саен диярлек июль аенда Казан читендәге Аккош күленнән ерак булмаган матур бер аланда мәҗлес корып, гәпләшеп утырабыз. Бу алан татар халкының күренекле сәясәтчесе һәм җәмәгать эшлеклесе Фәндәс Сафиуллинның җәйге йорты янәшәсендә генә. Шуңа күрә без аңа «Фәндәс аланы» дип исем куштык.

Сәйран кылдык Фәндәс аланында…

Мең елларга суздык хыялны.

Тарихыбыз буйлап бер сәяхәт

Диеп булыр иде бу ялны!..

Эзен салган монда ханнарыбыз,

Чирәменә ятып ял иткән…

Шул ук үләннәргә чалкан төшеп,

Уйга талучылар без икән…

Уйдык-уйдык күлләр…

Чал Иделнең

Борынгы бер юлы бу, диләр —

Каспиена туп-турыдан чапкан,