2

1803 елның март аенда соңгы чана юлы белән Прасковья Александровна Коляны Казанга кабат алып килде: малай гимназиягә яңадан керергә, үзенең тинтәк попугай булмавын күрсәтергә тели иде.

Улын квартирада калдырып, ана шул ук көнне гимназиягә йөгерде. Инспектор Яковкинны күреп, бик озак ялварганнан соң, Коляны яңадан гимназиягә кабул итәргә ризалык бирделәр. Ләкин бу юлы малай үз исәбенә тәрбияләнергә тиеш иде.

Гимназиягә килгәч, аңа күңелендә бертөрле дә нәфрәт уянмавына Коля шаккатты. Киресенчә, әкияттәге кебек матур бина, шау-гөр килеп йөргән иптәшләре сагындырган иде.

Малайның чәчен тагын кыркып ташладылар, мунча керттеләр, форма буенча тегелгән куртка кигезделәр, постау галстук бәйләделәр. Перчатка, кулъяулыклар һәм тарак бирделәр.

Коля бу әйберләргә сөенеп бетә алмады, чөнки алар аны гимназист иптәшләре арасына алып керәчәк иде.

Надзиратель Сергей Александрович Попов малайны баштанаяк күздән кичерде, галстугын рәтләде һәм ягымлы тавыш белән:

– Әнкәгез камерада, абыегыз белән энегез янында булса кирәк, – диде. – Әйдәгез, сезне дә шунда озатып куйыйм, бергә-бергә яшәрсез.

Ләкин йокы бүлмәсендә Лобачевскийлар юк иде. Коля аларны икенче каттан эзләргә булды. Залга керергә надзирательдән рөхсәт сорады.

– Класс ишекләрен генә ачмагыз, анда хәзер дәрес бара, – диде Попов.

Баскычтан менеп барганда, Коля үзенә эндәшкән тавышка артына борылды.

– Туктагыз әле, туктагыз! – диде аңа таба ашыгып килүче сары чәчле, күк күзле малай.

Ул сулуы кабып, көлә-көлә йөгереп менеп килә иде.

– Сезнең аякларыгыз озын шул, һич куып җитә торган түгел, – ди малай. – Мин сезне күрү белән танып алдым. Теге вакытны «Княжевич ватмады тәрәзәне, мин ваттым» дигән малай бит сез… Абыегыз Саша белән бер класста укыйбыз без. Аксаков мин, Сергей, таныш булыйк.

Лобачевский аңа беркадәр вакыт аптырап карап торды. Ләкин тегенең калын иреннәрендә – елмаю, күз карашы ачык иде. Коляның күңелендәге боз эреде.

– Әйдәгез! – диде ул. – Минеке – Коля… Николай, – дип төзәтте ул шунда ук, олырак күренергә тырышып.

– Менә булды. Сезгә бүлмәләрне күрсәтеп йөримме? – диде Серёжа һәм тагын да җанлана төшеп, үз кеше итеп өстәп куйды: – Синең нәрсә күрәсең килә?

Коляга аның сүзләре бик ошады.

– Һәммәсен күрсәт, – диде ул. – Теге вакытны, беренче килгәндә, мин һични күрергә өлгермәдем…

– Син өскә менә идеңме? – диде Аксаков, аның сүзен бүлдереп. – Әйдә, йөгердек. Бүген башым авырта, шуңа күрә класска кермәдем. Бик шәп булды бу! Әйдә тизрәк!

Өскә менгәч, Серёжа үз өендәге кебек аңлатып йөрде.

– Менә бу бүлмәдә квартирмейстер поручик Михайлов яши. Боларында – канцелярия кешеләре… Син, гимназиягә кергәндә, доктор Бенесның өенә барган идеңме? Менә шушы бүлмәдә утыра ул… Монысы больница… Менә монысы – артиллерия һәм фортификация укытучысы яши торган квартира…

– Гимназиядә артиллерия укыталармыни? – диде Коля, гаҗәпләнеп.

– Артиллерия генә түгел, фехтование дә, хәрби белем тактикасын да укыталар. Гимназия бит безне гражданский хезмәткә дә, хәрби хезмәткә дә яраклы итеп чыгарырга тиеш.

– Син боларның барын да каян белеп бетердең? – дип сорады Коля, торган саен ныграк гаҗәпләнеп. Ул инде үзенең яңа иптәшенә зур хөрмәт белән карый башлаган иде.

Серёжа моны сизеп алды һәм хозурланудан аның түгәрәк йөзе җәелеп китте.

– Әйдә шкаф артына! – диде ул һәм Коляны куртка җиңеннән өстерәде. – Анда беркем дә күрмәс. Гимназиянең бөтен тарихын сөйләп бирермен… әгәр теләсәң…

Теләмиме соң Коля! Тын алырга да куркып, ул Аксаков артыннан коридорның аргы башына атлады. Шкаф бик зур, аның күләгәсенә унлап малай сыярлык иде.

– Менә шунда! – диде Серёжа һәм, озак уйлап тормыйча, тузан баскан идәнгә утырды. – Курыкма, утыр, ахырдан чистарынырбыз. Аю өне кебек монда.

– Аю өне кебек! – Лобачевский көлеп куйды. – Син бигрәк инде…

Коля кинәт сүзен бүлде һәм тынып калды. Аның тизрәк дусты сөйләгәнне тыңлыйсы килә иде.

– Бер укытучының әйткәнен ишеттем. Язып алдым хәтта. – Серёжа тезләрен кочаклап, бик җайлап утырды. Ашыкмыйча, тәмләп сөйләргә җыенган иде ул.

– Элек Казанда духовная семинария, духовное училище гына булган. Дин әһелләре чыккан алардан, – дип аңлатты Аксаков. – Дини фәннәр укытканнар. Ә берзаман Мәскәү университеты ректоры Казанда гимназия ачу турында сүз кузгаткан; киләчәктә студент буласы халыкны тиешенчә хәзерли башларга вакыт, дигән ул.

– Гимназия кайчан ачылган соң? – дип сорап куйды Коля.

– Ул кадәресен хәтерләмим, илле ел чамасы элек булса кирәк^[8], – диде Серёжа, төгәл белмәвенә гарьләнеп. – Беренче елны барлыгы ундүрт укучы укый. Шулар арасында, – дип өстәде ул, җанланып, – Державин була. Бөек Державин!

Коля моңа шаккатты.

– Геометрия укыганнармы алар?

– Каян килсен аларга геометрия! – Серёжа көлеп куйды. – Мин бая әйткән теге укытучыдан Державинның истәлекләрен сорап алып торган идем. Шунда күчереп язып калдым…

Серёжа бер кесәсенә тыгылды, икенчесенә тыгылды.

– Кая китте соң? Менә ич! Таптым! – Ул кесәсеннән куен дәфтәре тартып чыгарды. – Тыңла! – диде һәм, почмакта караңгы булу сәбәпле, дәфтәрен борын төбенә үк китереп, акрын гына укый башлады: «Барыннан бигрәк, безне укырга, язарга, сөйләргә, азмы-күпме грамматиканы белергә, әдәпле булырга өйрәтергә тырыштылар. Гимназистларны укытучылар язган речьләрне күңелдән ятларга һәм кафедрадан торып сөйләргә мәҗбүр итәләр иде. Сумароков трагедияләре, танцылар һәм фехтование буенча халык алдында экзамен тоттыралар иде. Ул заманда безне тел гыйлеменә – грамматикасыз, санау һәм үлчәүгә – исбатлаусыз, музыкага нотасыз өйрәттеләр. Дин китапларыннан башка нәрсә укытмадылар».

Серёжа, дәфтәрен ябып, Лобачевскийга тантаналы рәвештә карап куйды.

– Моны язарга ничек акылың җитте? – диде Коля, исе китеп.

– Мин күп нәрсә язам. Язарга бик яратам, – дип төшендерде Серёжа, дәфтәрен кесәсенә яшереп. – Кайвакыт үзем дә… Йә, җитте! – дип сүзен бүлде ул. – Хәзер дәрес бетә, күреп калулары мөмкин. Миңа ятып кына торырга кушканнар иде. Хуш!

Коля аңа «Хуш!» дияргә өлгермәде, яңа дусты, өстендәге тузанны кага-кага, баскычтан йөгереп төшеп тә китте.

Коля да өстен каккалады һәм баскычка таба юнәлде. Гимназиянең язмышы белән кызыксынуы, көтмәгәндә башланып киткән дуслык аркасында ул әнисен һәм туганнарын хәтердән чыгара язган лабаса!..

Төшке аш вакытында Коля үзенең иске танышлары белән очрашты. Яковкин аны, элеккегечә үк, хәзерлек классына билгеләгән һәм иптәшләрен куып җитү өчен бик тырышып укырга кушкан иде.

Ә Коля, ул әйтмәсә дә, җаны-тәне белән шуңа омтылды. Аның теләге буенча, укытучылар үтелгән материалдан аңарга өстәмә рәвештә ике-өч дәреслек эш бирәләр һәм көн дә сорыйлар. Коля һәрвакыт дәресләрен өйрә-неп килә. Аның сәләтлелеге, тырышлыгы бер ай эчендә иптәшләрен куып җитәргә мөмкинлек бирде. Ул хәтта түбән класстагы абыйсы Саша белән бергә латин телен дә өйрәнә башлады; энеләре Алёшага исә моңа рөхсәт бирелмәгән иде әле.

Коляның уңышлары укытучы Красновка да тәэсир итми калмады. Краснов үзен һаман әшәке тота, ләкин Лобачевскийга каныкмый, вакыт-вакыт сәер итеп карап кына куя иде.

Көннәрдән бер көнне, туйганчы башбаштаклык кылганнан соң, Краснов әйберләрен күтәреп чыга башлады. Коля турыннан үткәндә, аның алдына арифметикадан мәсьәлә язылган бер табак кәгазь куйды һәм:

– Дәресне үткәреп бетерерсең, – диде, башын читкә борып. – Шушы мәсьәләне чишегез. Тик карагыз аны!.. – Сүзен әйтеп бетермәде, ишекне каты ябып чыгып китте.

Берникадәр вакыт класс тынып торды. Шуннан, гүя команда булды, һәммәсе урыныннан сикереп торды. Шау-шу башланды.

– Яңа укытучы! Исәнмесез!

Коля торып баскан; чөгендер кебек кызарып, берәүгә дә күтәрелеп карарга кыймыйча, мәсьәлә язылган кәгазьне бөтерә иде.

Бу уңайсыз хәлдән аны Миша Рыбушкин коткарды.

– Silentium^[9]! Әфәнделәр! Silentium! – дип кычкырды ул, өстәлгә менеп басып.

Һәммәсе, кызыксынып, аның ягына борылдылар. Тавыш басыла төште.

– Сез ничек уйлыйсыз, – дип сүзен дәвам итте Рыбушкин, тавышын акрынайтып, – сөекле укытучыбыз нәкъ менә шушы минутта ярыктан күзәтеп, тыңлап тормыймы икән?

Бер минут кына элек шау-шу килгән класс бөтенләй тынып калды. Бу хәлне күреп, Рыбушкин кычкырып көлеп җибәрде.

– Менә шулай, менә шулай, дускайларым, – диде ул, көлә-көлә яшьләнгән күзләрен сөртеп. – Хәзер әйтегез миңа: мәсьәләне ничек чишү рәхәтрәк булыр, укытучы беләнме, әллә укытучысызмы?

– Укытучысыз! Укытучысыз!

– Шулай икән, рәхим итеп чишегез, җүләр сатмагыз, – дип киңәш бирде Рыбушкин һәм өстәлдән сикереп төште.

Класста инде тынлык урнашкан иде.

– Николай, нинди мәсьәлә анда? Әйдә сиптер! Красновка, бәлки, ошап китәр дә, шулай тагын берәрсе үзебезне генә калдырыр.

Коля үзен кулга алып өлгерде. Ул мәсьәләне кычкырып укыды, аңламаучыларга төшендереп бирде. Алай гына да түгел, бер кызып киткәч, ул һәркемнең ялгышкан җирен күрсәтеп, өстәлләр арасында йөрде. Малайлар уен катыш үткәрелгән бу дәреснең бетүен дә сизмәделәр.

Икенче көнне дәфтәрләр тикшергәндә, Краснов, кызмача булса да, малайларга бәйләнерлек сәбәп тапмады. Үзе дә гаҗәпкә калды һәм, Коляның аркасыннан кагып:

– Молодец, рәт чыгачак синнән!.. – дип куйды. – Инде шушы өч мәсьәләне чишегез, мин китәм…

Һәр көн шундый ук хәл кабатланды. Красновның эше ансат иде: кыяфәтсез генә елмая, Коляны аркасыннан кага һәм арифметика дәресен үткәрергә кушып чыгып китә.

Тора-бара малайларга бу ошамый башлады. Алар, көнләшеп, Колядан читләшә башладылар. Шуның нәтиҗәсендә малайның укуга булган дәрте сүрелә төште.

Бер ай вакыт бик күңелсез үтеп китте. Ләкин беркөнне…

Май уртасы, җылы бер көн иде. Түбәнге латин классына эштән куылган Васнецов урынына яңа укытучы керде. Ул килеп кергәч, укучылар дәррәү торып бастылар. Укытучы, кулы белән ишарәләп, утырырга кушты. Ул тәбәнәк буйлы, таза гәүдәле, ягымлы кыяфәтле, кечкенә үткен күзле, егерме-егерме биш яшьләрдәге кеше иде. Өстендәге куе зәңгәр төстәге мундирының күтәрмә якасы көмеш ука белән каелган, сәдәфләре һәммәсе каптырылган.

Класс белән исәнләшкәннән соң, яңа укытучы такта янына килде, акбур алды һәм җитез хәрәкәтләр белән уңнан сулга, бик матур итеп, гарәпчә язып куйды.

– Минем исем менә шулай, – диде укытучы, елмаеп. – Аңлашылдымы, әфәнделәр?

– Берни аңлашылмый, – диделәр малайлар.

– Аңлашылмый дисезме? Уңнан беренче сүз – минем фамилиям, икенчесе – исемем, өченчесе – әтием исеме… Хәзер дә аңлашылмыймы? Аңлатырга тырышып карыйк. Шул ук сүзләрне латин хәрефләре белән язам.

Акбур тагын такта өстендә биеп алды, тик инде бу юлы энҗе кебек хәрефләр сулдан уңга тезелде:

Ibrahimoff Nigmat Mirsaiti

Класс җанлана төште. Төрле яктан тавышлар ишетелде:

– Монысын укый алабыз!

– Ибраһимов Нигъмәт Мирсәети!

– Укытучы әфәнде! – Миша Рыбушкин, кулын күтәреп рөхсәт алырга да онытып, урыныннан сикереп торды.

Яңа укытучы үзен шулчаклы гади тоткач, моңа кадәр тыелып килгән укучылар да үзләрен иркенрәк тота башладылар.

– Укытучы әфәнде, русча ничек була инде ул?

– Безнең татар халкы исемнәрне гарәптән алган. Русчага күчергәндә, минем исемем – «ашамлык», әтиемнең исеме «олуг» яки «өлкән» дигән төшенчәләргә тәңгәл килә.

Бу сүзләр һәркемгә кызык тоелды, һәм класс күңелле итеп гүләп алды.

– Фамилиям генә тәрҗемә ителми, – дип, гүләүгә исе китмичә аңлатуын белде укытучы. – Ибраһим ул – пәйгамбәр исеме. Французча сез мине – Ibragime Nourriture Doyen дип, немецча – Ibrahimman Nahrung Senior, ә инде латин теленә тәрҗемә иткән тәкъдирдә – Ibrahim Cibus Magister дип йөртергә тиеш булырсыз. Димәк, җир йөзендә ничә тел булса, минем исемем дә шулчаклы.

Укучылар моңа шаккаттылар. Миша Рыбушкин исә куркуга төште:

– Укытучы әфәнде, ул чагында сезгә ничек дияргә соң?

– Элек мин Мәскәү университетында укыдым, соңрак шунда укытырга калдым. Анда мине русчалатып Николай Мисаилович дип йөртәләр иде. Сез дә, әфәнделәр, шулай дип атый аласыз.

Укытучы класска күз йөртеп чыкты һәм тагын елмайды. Аның елмаюы ничектер бик сөйкемле тоелды укучыларга.

– Хәзер, әйдәгез, чынлап торып танышыйк, – диде укытучы, кафедра янына килеп. – Кемнәр нинди шигырь беләләр? Кайсы телдә булса да ярый. Укыгыз. Мин кемнең нәрсә яратканын күрермен.

Коля кыймылдау түгел, тын алырга куркып утыра иде. Күзләрен яңа укытучыга текәгән. «Терекөмеш кебек» дигән уй килде малайның башына, тик ул аны шунда ук куды. «Юк, юк, аны берни белән чагыштыру мөмкин түгел. Бу укытучының елмаюы да, сөйләшүе дә, хәрәкәтләре дә фәкать аның үзенә генә хас…»

Коля укытучының сөйләгәнен көчкә үзләштереп, җитез хәрәкәтләрен көчкә күреп өлгерә иде. Онытылмый, сихерләнми мөмкин түгел иде.

Малай, үзенең уйларына бирелеп, класста барган хәлләрне бөтенләй күрмәде һәм ишетмәде. Ә аның иптәшләре бер-бер артлы сикереп торалар да төрле телләрдә шигырь сөйлиләр. Рус, татар, немец, француз, латын телләрендә яңгыраган шигырьләрне Ибраһимов, күрәсең, бик ләззәтләнеп тыңлап утыра: елмая, башын селки һәм шигырь уңаена кечкенә генә каратутлы кулы белән өстәлгә бәргәләп ала:

– Афәрин! Афәрин! Монысы да бик матур…

Малайлар берьюлы икәү-өчәү кул күтәрәләр, шигырь сөйләргә ашкынып торалар, чөнки һәркемнең шундый күңелле укытучыдан мактау сүзе ишетәсе килә.

Коля, имтихан вакытында Яковкин мәсхәрәләгәннән соң, һичкайда шигырь сөйләмәде. Ләкин хәзер ул сынауда булган күңелсезлекне исеннән чыгарды һәм үзе дә сизмәстән кулын күтәрде.

Ибраһимов дәресне бик шау-шулы үткәрсә дә, һәрнәрсәне күреп утыра икән. Коляның дулкынлануын да ул бик тиз сизеп алды.

– Әйдә, белгәнеңне сөйлә, – диде ул.

Коля торып басты, як-ягына каранды, чак кына уйлап торды һәм сөйли башлады:

AD MELPOMENEN

 
Exegi monument аеге perennius
Regalique situ pyramid altius…
 

Аның тавышы беренче юлда калтырап чыкса да, бик тиз ныгып китте. Күптән сөйләгәне булмаганлыктан, латин теленең килешле һәм матур агылуына ул сокланып туя алмады. Шигырь тәмамлангач та әле, борынгы сүзләрнең аһәңенә, шигъриятенә колак салып, берникадәр вакыт басып торды.

– Молодец, Лобачевский! – дип мактады аны укытучы. – Ритмны бик дөрес тоясың. Шагыйрь яки математик булырсың, ахры. Мәгънәсен дә сөйлә инде.

Коля башын аска иде. Яковкин! Ул да нәкъ шулай дигән иде бит…

Малай укытучысына күтәрелеп карады һәм аның көләч күзләрен очратты. Юк-юк! Һич тә Яковкин кебек мыскылларга җыенмый.

– Ну, ну, син йөз яшьлек картлар сыман бөкрәйтмә аркаңны! Башла әйдә! – диде ул күтәренке тавыш белән.

Малайның күңелендә яткан рәнҗү, кайгы кинәт юкка чыкты, һәм ул Горацийның гүзәл әсәрен бик ансат тәрҗемә итеп бирде.

– Афәрин! Афәрин! – дип кабатлады Ибраһимов бу юлы да.

Нәкъ шул чакны звонок шалтырады. Соңгы дәрес бетте. Ләкин Ибраһимов класстан чыгарга ашыкмады.

– Кемнәр минем белән Кремльгә бара? – диде ул, һич көтмәгәндә. – Сөембикә манарасыннан язгы ташкынны карарга! – дип өстәде.

Малайларның шатлыклы чыр-чуы аны тагын елмаерга мәҗбүр итте.

Чирек сәгатьтән алар инде крепость эчендә иделәр. Хәрби складларны, гауптвахталарны, җәмәгать биналарын, архиерей йортын һәм консисторияне үткәч, татар ханнарының соңгы вәкиле Сөембикә исеме белән аталган манара янына килеп җиттеләр.

Коля, башын күтәреп, манараның түбәсенә карады, гүя ул егылып китсә, кая килеп төшәчәген алдан белергә тели иде. Шулчак аның фуражкасы җиргә тәгәрәде.

Аның янына абыйсы Саша килде. Фуражкасын алып башына кигезде һәм, аның беркатлылыгыннан көлә-көлә, тәбәнәк ишеккә таба әйдәде:

– Укытучыдан калма! Атла!

Тәбәнәк ишектән салкын бөркелә иде.

– Караңгы бит анда.

– Аста гына шулай ул, – дип аңлатты Саша. – Өскә менгәч яктыра… Менә шушы таш баскычтан атла.

– Ә син?

– Мин синең арттан.

Караңгыда капшана-капшана, малайлар таушалып беткән текә таш басмалардан менә башладылар. Атлаган саен нәрсәгә дә булса килеп бәрелүдән яки таеп егылудан курка-курка менделәр. Шулай да егылмадылар. Йөз сиксән җиде басманың һәммәсен үтеп, тар тәрәзәле иң өске ярусына менеп җиттеләр.

Коля түбән караган иде – бөтен Казан уч төбендәге төсле күренде. Кремль, Спас манарасы, Черек күл, гимназия, Воскресенский урамы буенча ике рәт булып тезелеп киткән өйләрнең кояшта көзге кебек ялтырап торган калай түбәләре… Мәйданга туктаган атлар, чокыр-чакырлардагы кәҗәләр, моннан караганда, коңгыздан да зур түгелләр… Моннан караганда, һәрнәрсә кечерәеп кала икән шул. Кызык! Карчыга, югарыдан шулай көлеп карый алганга күрә, кешедән курыкмыйдыр әле…

Аның уйларын Саша бүлдерде:

– Күр, нинди гүзәллек!

Ул энесен икенче якка алып китте. Анда, тәрәзә янында, Ибраһимов малайларга Идел турында сөйләп тора иде.

– Казан турысында быел Идел унҗиде чакрымга җәелгән. Моннан алып Ослан тауларына кадәр барып җитә ул. Суның бу ягында, көнбатышында, бистәләр тезелгән: берсе Бишбалта, икенчесе Бакалтай. Анысында бөек Пётрның әмере буенча Каспий флотилиясе өчен кораблар төзү эшен башлап җибәргәннәр. Бистәләрдән ары – Елан тавы, монастырь… Көнбатышта әнә тагын ике монастырь күрәсез, алары куе нарат урманы эчендә утыралар. Су шунда чаклы гына җәелә… Ә-әнә тегендә, төньякта, Щербаково һәм Савиново авыллары…

Коля һәм аның иптәшләре язгы ташкын вакытларында Казанның матурлыгын моннан соң да күп мәртәбәләр күзәтәчәкләр әле. Тик беренче тәэсирләре алар күңеленә гомерлеккә кереп урнашты.

Гимназиягә кайтырга вакыт җитте. Укучылар баскычтан төшә башладылар. Ләкин төшүе менүгә караганда авыррак һәм куркынычрак булып чыкты.

– Әйе, төшүе күңелле түгел шул, – дигән нәтиҗә ясады Ибраһимов. – Шуңа күрә, әфәнделәр, киләчәк тормышыгызда югарыдан югарыга менәргә тырышыгыз, һәрхәлдә, зур хезмәт куеп ирешкән дәрәҗәгезне саклап калыгыз.

Укытучысының бу сүзләрен Лобачевский гомергә онытмады.

Ул көнне Коляга һәммә нәрсә дә гаҗәеп матур, гаҗәеп якты булып тоелды. Әйе, җир йөзендәге бөтен әйберләр арасында эчке бәйләнеш бар икән, алар бер-берсенә кирәк икән. Кояш үзенең нурларын һәм җылысын үләннәр яшәрсен өчен, Воскресенский урамында да юкәләр матур булып үссен өчен бирә. Үләннәрнең яшәрүе, юкәләрнең чәчәк атуы – кояшның үзенә күңеллерәк булсын өчен, талгын җилнең исүе – үләннәргә һәм нәфис чәчәкләргә суларга рәхәт булсын өчен кирәк. Үләннәр, чәчәкләр җилне бал исләренә туендыру өчен дә кирәк. Һәм боларның һәммәсе дә Коляга тын алуы җиңелрәк, тормыш итүе күңеллерәк булсын өчен яшиләр. Коля үзе дә, әгәр шулай яши белсә, аның яшәве, язгы кояшның җылы нурлары кебек үк, кешеләргә кирәкле булачак бит!