14

Першакласны акiянскi лайнер з трошкi таямнiчай i iнтрыгуючай назвай «Меркурый» iмклiва рассякаў воды Атлантычнага акiяна. Разамлелы дыск агнiстага ранiшняга сонца толькi-толькi, як бы неахвотна, выкульваўся на небакрай i залацiстай коўдрай клаўся на марскую, без адзiнай хвалi, люстэркавую роўнядзь.

Галiна Александровiч стаяла каля расчыненага iлюмiнатара i зачаравана назiрала за тым, як прачынаецца дзень, дзень, якi можа стаць галоўным у яе жыццi, узнесцi яе на недасягальную вышыню, а можа i… Пра горшае думаць не хацелася.

«Заўтра ў Лас-Пальмасе я скажу табе нешта архiважнае», – звечара паабяцаў Сiдоркiн, i Галiна не спала ўсю ноч, шмат перадумала, гадала-перагадвала, хоць жаночая iнтуiцыя i падказвала, пра што павядзе рэй Сцяпан Кузьмiч. Раптоўная паездка на Канарскiя астравы нечакана раскрыла вочы, i яна ўпершыню ўсур’ёз успрыняла заляцаннi Сцяпана Кузьмiча. Менавiта гэта ўстрывожыла, а крыху напалохала тое, што ейны Кузьмiч нечакана аказаўся не проста «старычком», а «багаценькiм старычком». Галiна i да паездкi ведала, што Сiдоркiн мае капейчыну, усё ж дарыў не проста каменьчыкi, але нават уявiць не магла, што ён – мiльянер, i не драўляны, а доларавы.

У цягнiку Мiнск – Масква Александровiч адразу адчула сябе, яна аказалася адзiнай жанчынай ува ўсiм вагоне, астатнiя былi ахоўнiкамi Сiдоркiна. Калi каханак сказаў пра гэта, не паверыла, засмяялася. Масква пераканала ў праўдзiвасцi слоў Сцяпана Кузьмiча, бо сустракалi яго, быццам Папу Рымскага… Не стрымалася, не магла дараваць насмешкi, упiкнула: «Цябе возяць, як прэзiдэнта!» Сiдоркiн iмгненна адчуў настрой каханкi i сур’ёзна адказаў: «У Беларусi можа быць толькi адзiн прэзiдэнт».

Трошкi пазней Галiна зразумела i ацанiла мудрасць Сцяпана Кузьмiча. Ён не чапляў на шыю кiлаграмовых залатых цi плацiнавых ланцугоў, не абвешваўся тэлефонамi розных марак, як партызан гранатамi, не шыкаваў на дарагiх машынах. Для ўсiх, у тым лiку i для яе, у Беларусi ён быў сераднячком, чалавекам, якi мог утрымлiваць каля сябе прыгожую, нашмат маладзейшую жанчыну, i не больш за то. На гэта нiхто не звяртае ўвагi, i падатковыя органы глядзяць скрозь пальцы, а дазволь ён лiшняе – адразу патрапiць у кола падазроных, тых, каго можна i трэба прымусiць падзялiцца сваiм багаццем. «Стары ваяр – мудры ваяр», – любiў паўтараць Сцяпан Кузьмiч, i ў гэтым ён быў увесь…

Пасля некалькiх дзён, праведзеных у Маскве, яны паляцелi ў Iталiю i перад марскiм падарожжам на Канарскiя астравы, куды Сiдоркiн цяпер не надта спяшаўся, тыдзень жылi паблiзу Турына ў вялiзным старадаўнiм палацы. Калi Галiна спыталася, каму належыць гэтая шыкоўная трохпавярховая будынiна з басейнам i агромнiстай пляцоўкай для гульнi ў гольф, палюбоўнiк, унiкаючы ейных вачэй, няўпэўнена прамармытаў нешта пра арэнду i перавёў размову на iншае.

Ён вiдавочна хiтрыў, але паводзiў сябе як сапраўдны гаспадар. За тыдзень кожную ранiцу з’яўлялiся нейкiя людзi, па ўсiм будаўнiкi, Сцяпан Кузьмiч раскiдваў у гасцiнай на вялiкiм дубовым стале план палаца i гаварыў, дзе i што трэба адрамантаваць цi перарабiць. Ён употай ад каханкi вышукваў у тоўстым каляровым каталозе ўзоры новай мэблi i рабiў на яе заказы.

Галiна больш не назаляла Сiдоркiну пытаннямi, зрэшты, што ёй да клопату палюбоўнiка. Замкнулася, бяздзелле пачынала нудзiць, неабжыты палац нечакана здаўся турмой. Ёй было сумна. Ад нахлынулай меланхолii i дэпрэсii ў Александровiч было адно лякарства – яна напiвалася. Iталiя не стала выключэннем: бутэлька неразбаўленага вiскi не толькi пазбавiла ад дэпрэсii, яна прымусiла Сiдоркiна кiнуць усё i павезцi каханку на Канарскiя астравы. Праўда, плыць да Лас-Пальмаса на марскiм лайнеры захацела Галiна, i не таму, што ёй вельмi хацелася адчуць марскую гайданку, яна яе не пераносiла, а таму, што гэтая вандроўка была самая дарагая. З пэўнага часу Галiна атрымлiвала вялiкую асалоду i задавальненне ад таго, што, не лiчачы, магла трацiць грошы Сiдоркiна. Ёй хацелася трацiць як мага больш, ведала: такога шанцу больш можа не быць.

На верхняй палубе адбiлi склянкi, Сiдоркiн заварушыўся, расплюшчыў вочы. Рудаватыя вейкi затрымцелi i зноў з цяжкасцю заплюшчылiся, быццам не жадалi, каб гаспадар прачынаўся. Сiдоркiн сеў у ложку, пацягнуўся, памацаў рукой месца, дзе спала каханка, i, не знайшоўшы Галiны, усхапiўся. Сон як рукой зняло. Але, убачыўшы яе каля iлюмiнатара, вiнавата ўсмiхнуўся:

– Напужала, падумаў – уцякла…

– Уцякаць трэба было раней, – шчыльней загарнулася ў махровы халат Галiна i з сумам дадала: – Не русалка, а роля тапельца не для мяне… А ты спi, рана яшчэ.

Нечакана Галiна злавiла сябе на думцы, што Сiдоркiн ёй – неабыякавы. Яна па-харошаму шкадуе гэтага ўжо немаладога чалавека, якi жыццё пражыў, а свайго гнязда так i не звiў. Узгадала сяброўку Марыю Казакову, якая на падпiтку скардзiлася, што на яе клююць толькi мужчыны ў пагонах i часцей – мiлiцыянеры, а на яе, Галiну, – багатыя. «Што багатыя – то праўда, – падумала Галiна i, пазiраючы на зморшчаную патылiцу Сiдоркiна, уздыхнула: – Багатыя i старыя… Добра было б, каб гэты Сцяпан Кузьмiч быў гадоў на пятнаццаць маладзейшы…»

– Ты ўчора абяцаў паведамiць мне нешта важнае, – стрымана нагадала Галiна i адчула, як нешта сцялася ўсярэдзiне, нават дыхаць стала цяжэй.

Каб не выдаць хвалявання, крутнулася да iлюмiнатара i высунула левую руку вонкi. Пругкi вецер адразу шуснуў з далонi ў рукаў халата, адтуль свавольным халадком слiзгануў па гарачых грудзях. Гэта крыху супакоiла, хваляванне знiкла.

– Можа, пачакаем да Лас-Пальмаса? – неахвотна азваўся Сiдоркiн.

– Як хочаш, – раздражнёна, з вонкавай абыякавасцю кiнула Галiна.

Яшчэ два тыднi таму яна нi за што не даравала б гэтага Сiдоркiну, але цяпер, калi ведала, хто ён на самай справе, прыкусiла язык. Калi ў Мiнску яна ставiлася да каханка трошкi зняважлiва: без прычыны магла абразiць, на людзях назваць старым мухаморам цi яшчэ як, то цяпер рабiць гэта пабойвалася. Нават не пабойвалася, а хутчэй цешыла сябе надзеяй, што Сiдоркiн пры добрах ейных паводзiнах можа i паўгода, i нават год быць з ёй. А за гэты час яна зробiць усё, каб стаць багацейкай.

– Прабач, дарагая, – нечакана дыхнуў у патылiцу Сiдоркiн, – гэта мой сюрпрыз…

Сцяпан Кузьмiч абняў яе за талiю, рукi слiзганулi за пазуху. Галiну быццам токам працяло. Яна даўно змiрылася з роляй палюбоўнiцы, нават знайшла Сiдоркiна вабным у мудрасцi i хiтрасцi, але прывыкнуць да ягоных вiльготных, лiпучых далоняў было звыш ейных сiл. Каханак адхiснуўся, быццам адчуў, што нешта зрабiў не так, i паклыпаў да тэлефона.

– Закажу сняданак. Што табе, дарагая?

– Апельсiнавы сок, – не адрываючыся ад iлюмiнатара, з палёгкай уздыхнула Галiна.

Увагу прыцягнула чарада дэльфiнаў. Высока выскокваючы з вады i падстаўляючы сонцу блiскучыя чорныя спiны, яны неслiся зводдаль карабля, быццам навыперадкi.

– Дэльфiны? – здзiвiўся, падышоўшы, Сцяпан Кузьмiч i зноў спавiў рукамi Галiнiну талiю паверх халата. – Значыцца, хутка зямля, Лас-Пальмас.

Быццам у пацверджане слоў Сiдоркiна, на небакраi ў гарачым водсвеце ранiшняга сонца ўзнiкла невялiкая белая лодка са звiслымi, зморшчанымi ветразямi.

– Якая прыгажосць! – прашаптаў Сiдоркiн i пасля невялiкай паўзы голас яго здрыгануўся: – Я прашу цябе стаць маёй жонкай…

«Вось ягонае архiважнае!» – падумала Галiна, i ледзь прыкметная пераможная ўсмешка кранула вусны. Яшчэ ў Мiнску на гэтую прапанову яна б рассмяялася, але за два тыднi шмат вады працякло.

Галiна Александровiч не магла хiтрыць з сабой: яна ўпотайкi чакала гэтай хвiлiны, спадзявалася i марыла пра багатае замежнае жыццё… I, зрэшты, дачакалася! Але яна не магла паказаць сваёй радасцi, Сiдоркiн павiнен зразумець, што не ён яе ашчаслiвiў, а яна яго… І потым, наколькi шчыры ён у сваёй прапанове? Не дарэмнай была трывога – iншым разам Галiне здавалася, што палюбоўнiк вядзе з ёй нейкую гульню.

– Ты хочаш, каб я стала Сiдоркiнай? – трымаючыся як мага спакайней, працягваючы стаяць да каханка спiнай, наўмысна халодна спытала Галiна.

– Не-не! – таропка, са сполахам у вачах запярэчыў Сцяпан Кузьмiч. – Гэта не абавязкова, ты можаш не мяняць прозвiшча, я на ўсё згодны…

– Нават так?!

– Для мяне ты – царыца, князёўна! Я ўвесь свет кiну да тваiх ног!

– Не люблю я слова «царыца»! – кпiла Галiна. – Быццам усё, i адначасова – нiчога, а князёўна – як гразёўна…

– Буду зваць, як захочаш, – узрушана кляўся расчырванелы Сiдоркiн, у гэтую хвiлiну ён баяўся аднаго – ейнай адмовы. – Багiня, графiня, кiсуля…

– Графiня – лепш! – ледзь не рассмяялася Галiна. Яна нават уявiць не магла, што Сiдоркiн сур’ёзна вядзе гэтую бязглуздзiцу.

– Канечне, графiня! – узнёсла ўскрыкнуў Сцяпан Кузьмiч, за плечы павярнуў Галiну да сябе i, цалуючы, нечакана апусцiўся на каленi. – У Лас-Пальмасе i павянчаемся.

– Вось так адразу i павянчаемся? – сур’ёзна перапытала Галiна.

Убачыўшы разгубленага, знiякавелага Сцяпана Кузьмiча, яна больш не сумнявалася ў шчырасцi ягоных намераў.

– Неадкладна, як толькi прыбудзем на месца.

Сiдоркiн не выпускаў каханку з абдымкаў, i яна, расчуленая гарачымi пацалункамi i асаблiва здзяйсненнем патаемнага жадання, упершыню з любасцю прыняла ягоныя мiлаваннi.

15

Масква. Чырвоная плошча. Крэмль. На адным паверсе з прэзiдэнцкiмi апартаментамi – кабiнет з шыльдай «Кансультант». За мажным сталом з чырвонага дрэва – Вiктар Пятровiч Аляксандраў. Ён невысокi, сiваваты, пастрыжаны пад вожык, з тоўстым носам i малюсенькiмi шэрымi раскосымi вочкамi, якiя глядзяць з-пад прыпухлых веек холадна i падазрона. Жаўтаваты твар, сiнюшныя кругi пад вачыма кiдаюць падазрэнне на хворыя ныркi цi печань, але на свае шэсцьдзясят гадоў Аляксандраў трымаецца годна. Чорны касцюм, белая кашуля i блiскучы гальштук у цёмную клетку надаюць выгляд урачысты i святочны.

У прэзiдэнта шмат розных кансультантаў, але толькi Аляксандраву ён давяраў i надзялiў яго неабмежаванымi правамi. Вiктар Пятровiч мог турбаваць кiраўнiка дзяржавы ў любы час, ад яго iмя мог патрабаваць ад мiнiстраў, у тым лiку i ад сiлавiкоў, абавязковага выканання сваiх «просьбаў».

Вiктар Пятровiч нiкому не назаляў, не высоўваўся, трымаўся далёка ад ўсялякiх палiтычных плыняў, асаблiва не любiў журналiстаў. За дваццаць гадоў ён толькi аднойчы трапiў у аб’ектыў кiнакамеры, i на тое, канечне, былi надзвычайныя прычыны. Аляксандраў быў адным з нямногiх, хто ў дзевяноста першым годзе «падсадзiў» прэзiдэнта на танк… Гэтага маўклiвага, прапахлага дарагiм тытунём чалавека пабойвалiся, хоць нiхто толкам i не ведаў, чым на самай справе ён займаецца. А таямнiчасць, як вядома, стварае арэол усемагутнасцi, i за вочы яго называлi «чорным кардыналам». Аляксандраў ведаў гэта i з пэўнага часу нават трошкi падыгрываў: насiў заўсёды толькi чорныя гарнiтуры.

Тыя, хто верыў у ягоную ўсемагутнасць, былi недалёка ад праўды. Галоўнае, што рабiў Вiктар Пятровiч Аляксандраў, – гэта распрацоўваў фiнансавыя валютныя аперацыi, у тым лiку з замежнымi дзяржавамi. Канечне, надводная частка айсберга была не ў кампетэнцыi Аляксандрава, а вось падводная – ягоны хлеб. Ён выдатна ведаў сусветныя банкаўскiя сiстэмы, i не толькi ведаў – Аляксандраў стварыў цэлую сетку iнфарматараў у вядучых банках Злучаных Штатаў, Канады, Японii, Францыi, Германii, Швейцарыi… Для яго не iснавала таямнiц на валютных бiржах, здаралася, аб банкрутах ён даведваўся раней, чым кiраўнiцтва банкаў (фiрмаў) банкрутаў. Вялiкая колькасць агентуры за гады сабрала кампраметуючыя дакументы на дзясяткi, сотнi вядомых палiтычных дзеячаў з усяго свету, на бiзнесменаў i iх сем’i, нават замежныя i айчынныя зэкаўскiя аўтарытэты трапiлi ў картатэку «чорнага кардынала».

Аляксандраў кiраваў тайнай фiнансавай iмперыяй. Раней, калi верхаводзiлi камунiсты, працавалася прасцей. Яму, аналiтыку, паступала iнфармацыя i з КДБ, i з разведкi, i з мiлiцыi. У нейкi момант гэтыя ручайкi перарвалiся, хоць i ненадоўга, але Аляксандраву асабiста давялося ўвесцi ў свой арсенал уздзеяння на патрэбных людзей не толькi подкуп, шантаж, правакацыi, але i больш цяжкiя злачынствы.

Аляксандраў не задаваў лiшнiх пытанняў, не аспрэчваў сродкi ў выкананнi аперацый, быў перакананы ў справядлiвасцi таго, што робiцца, слепа верыў у iдэю «сусветнага камунiзму». І ўсё ж час iмклiва наблiжаў яго да развязкi, да пачатку канца, да падзей, якiя iмгненна змянiлi погляды i прынцыпы. Разбураная iдэя спляжыла прынцыпы, i толькi iнтуiцыя i прафесiйнае пачуццё разведчыка не дазволiлi спалiць архiў.

I ён не памылiўся. Нейкi час грамадства дыхала новымi iдэямi, якiя сыпалiся з вуснаў, здавалася, бяззменных кiраўнiкоў, але пацiху прыйшлi i новыя людзi. Попыт на Вiктара Пятровiча i ягоны архiў узрос як нiколi. Iмперыя распалася, пачаўся яе падзел.

Аляксандраву не было дзеля каго шчыраваць: нi сям’i, нi дзяцей, а для сябе асабiста нiчога не патрабаваў, быў бескарыслiвы. Толькi работа, толькi архiў мелi для яго сэнс. І ўсё ж жыццё ўнесла карэктывы ў лёс Аляксандрава. Як снег на галаву, звалiлася нечаканая навiна: у яго ёсць сын!

Сусветны фестываль моладзi, якi праходзiў летам 1957 года ў Маскве, быў для Вiктара Пятровiча Аляксандрава амаль адзiнай светлай плямай у жыццi. Тут ён сустрэў чароўную беларусачку Ванду, i iх каханне было падобнае на маланку, на смерч. Праз тыдзень яны не ўяўлялi сябе адно без аднаго, вырашылi пабрацца шлюбам, i, здавалася, нiшто не магло перашкодзiць шчасцю. Хiба яны маглi думаць пра тое, што яшчэ задоўга да сустрэчы ў Маскве iх лёс быў вырашаны i жыццi кiнуты ў жорны дзяржаўнай сакрэтнай машыны.

У маладога студэнта Аляксандрава была хваравiтая прага да вывучэння замежных моў. У свае дзевятнаццаць ён вольна гаварыў на нямецкай, французскай, англiйскай мовах. У iнтэрнаце жыло шмат студэнтаў з Кiтайскай народнай рэспублiкi, i ён даволi хутка асвоiў кiтайскую мову. Канечне, студэнтам з выключнымi здольнасцямi да замежных моў не маглi не зацiкавiцца ў КДБ, i менавiта веданне кiтайскай мовы зрабiла яму мядзведжую паслугу.

Яны з Вандай дамовiлiся, што яна паедзе раней, а ён уладкуе справы i прыедзе ў Мiнск, каб пазнаёмiцца з бацькамi каханай. Аляксандраў загадзя купiў бiлет, але за суткi да ад’езду яго спынiў каля iнтэрната прыемнага выгляду чалавек. Менавiта з гэтай хвiлiны Вiктар Пятровiч Аляксандраў перастаў быць проста студэнтам эканамiчнага факультэта Маскоўскага ўнiверсiтэта. Чалавек са шчырай белазубай усмешкай, прыемным голасам i прыхiльным тварам аказаўся палкоўнiкам Камiтэта дзяржаўнай бяспекi. Пасля размовы Вiктар Пятровiч, як сапраўдны патрыёт, пагадзiўся стаць абаронцам айчыны цi, як сказаў палкоўнiк, «байцом нябачнага фронта».

Напачатку заданне, якое Аляксандраў павiнен быў выканаць, шакiравала. Яму, па вушы, па самую макаўку закаханаму ў Ванду, прапанавалi пазнаёмiцца з кiтаянкай i спакусiць яе… Канечне, палкоўнiк Iваноў, якi рыхтаваў правядзенне аперацыi i вёў распрацоўку Аляксандрава, быў тонкi псiхолаг, ведаў, з кiм мае справу, i ўсё падводзiў пад патрыятызм. У арсенале кадэбiста былi дзясяткi, сотнi гiсторый пра тое, як людзi добраахвотна iшлi на смерць у iмя дзяржаўных iнтарэсаў, а тут…