Кышкы яңгыр

 
Матур булып, карлар явып
Киткән иде яңа гына.
Инде менә бертуктаусыз
Кышкы яңгыр ява гына…
 
 
Кышкы яңгыр, шыксыз яңгыр
Каплап алды бөтен төшне.
Көннәр шундый якты иде,
Бозды яңгыр бөтен эшне.
 
 
Кар өстенә яңгыр ява,
Гел су гына аяк асты…
Югыйсә бит күптән инде
Казанга кыш аяк басты…
 
 
Табигатьнең рәте китте,
Боза ул үз кануннарын.
Оныта ул кануннарның
Үзенә дә кагылганын…
 
 
Нидер булды бу дөньяга…
Көйсезләнә җәмгыять тә.
Әллә шуңа көйсезләнә,
Үзсүзләнә табигать тә.
 
 
Бу арада бу дөньяның
Бер көен дә табып булмый…
Кыш шушындый буламыни?!
Быел кышны танып булмый.
 
 
Яңа елны, өметләнеп,
Күңел күпме көтә иде…
Кар бабай белән Кар кызы
Тәки эреп бетә инде.
 

30.12.2017

Туган телебезне бетерәләр…
^{(Туган телебезгә һәр тарафтан һөҗүм бара.)}

 
Туган телебезне бетерәләр…
Төштекмени шушы көннәргә?!
Туган телебезне үтерәләр…
Комачаулый телем кемнәргә?
 
 
Курыккандай атом бомбасыннан,
Курыккандай кара үлемнән,
Кемнәр анда, кемнәр шыр җибәрә?
Кемнәр курка татар теленнән?
 
 
Минем телем кемгә зыян салды?
Минем телем кемгә ук атты?
Ул болай да сезнең ярдәм белән
Бөтен хокукларын югалтты…
 
 
Әй хакимнәр, әй сез, хөкемдарлар,
Кызармаса әгәр битегез,
Оятыгыз бетсә, телебезне
Тикшерегез, хөкем итегез!
 
 
Ошамаса әгәр татар теле,
Кирәкмәсә әгәр телебез,
Ишетмәскә әгәр теләсәгез,
Телебезгә йозак элегез!
 
 
Мәктәпләрдән куып чыгарыгыз,
Башка телгә мешать итмәсен!
Сак булыгыз, безнең татар теле
Дәүләт теле булып китмәсен…
 
 
Яңгырамасын дип, татар телен
Зинданнарга ябып куегыз!
Туган телебезне приказ белән,
Указ, закон белән тыегыз!
 
 
Ә аннары инде «Татар теле
Үлде!» диеп игълан бирерсез…
Сез, әлбәттә, туган телебезнең
Җеназасына да килерсез!
 
 
«Татар теле матур тел иде» дип,
Матур-матур сүзләр әйтерсез!
Ләкин онытмагыз: безнең тарих,
Безнең халык түгел хәтерсез…
 
 
Онытмагыз ләкин некрологка
Исемнәрегезне куярга!..
Тик бетереп кенә, үтереп кенә
Татар телен мөмкин тыярга…
 
 
Артыграк та, бәлки, әйткәнмендер…
Китмәячәк, беләм, исегез!
Телем беткәч, нигә миңа бу тел?!
Телемне дә, әйдә, кисегез!
 

Телен саткан татарга
^{(Мәктәпләрдә татарлар үзләре татар теленнән баш тарталар.)}

 
Нигә татар булып тудың,
Үз телең дә кирәкмәгәч,
Балаңны һәм оныгыңны
Үз телеңә өйрәтмәгәч?
Юк, татардан тумагансың,
Син уйнаштан тугансыңдыр…
Юк, син безгә туган түгел,
Син урыска тугансыңдыр…
Син сатасың нәселеңне,
Һәм анаңны, һәм атаңны…
Ходай гафу итмәячәк
Син эшләгән бу хатаңны!
Нәкъ менә синең ишеләр
Шушы көнгә илтте безне:
Илсез итте, телсез итте,
Мескен милләт итте безне…
Тик синең кебек маңкортлар
Үзенә зур гөнаһ ала!..
Әгәр туган телсез калсаң,
Чукынасың гына кала…
Чукынып кит! Минем халкым
Телсез калмас! Калмаячак!
Телсез татар булмаганны
Ул барыбер аңлаячак!
Татарлык ул күп татарның
Барыбер бар калебендә.
…Ә синең кебек татардан
Ерак булсын каберең дә.
 

Махмыр…

 
Бар иде гаярь заманнар!
Ул чаклар безгә таныш.
Бөерләрдән чыга иде
Ул чакта безнең тавыш!
 
 
Күкрәкләр безнең киң иде,
Башлар югары иде…
Безнең ниятләребез дә
Изге, догалы иде…
 
 
Әллә кем булып тоелдык
Үзебезгә үзебез.
Эшләгән эштәй тоелды
Сөйләгән һәр сүзебез…
 
 
Матур гына башладык без,
Ләкин бик тиз ташладык:
Кунак җыйдык, мәҗлес кордык,
Эчтек тә без, ашадык…
 
 
Җиң сызганып, тирләп-пешеп,
Зур эшләргә керештек:
Сабантуйдан – сабантуйга,
Аштан ашка йөрештек,
 
 
Биедек тә, җырладык та,
Туйладык та уйнадык.
Көн дә бәйрәм һәм көн дә туй
Булыр диеп уйладык…
 
 
Менә шулай…
Бәйрәмнәрнең
Чыга хәзер махмыры.
Ничек бетәсе билгеле
Махмырларның ахыры…
 

Язам әле…

 
Мин язасы ап-ак кәгазь бите
Көтеп ята мине өстәлдә.
Моңа кадәр язганыма хәзер,
Белмим әле, ниләр өстәргә?..
 
 
Иң мөһиме, шигырь язарга дип
Кулга каләм алган чакларда,
Кәгазь битен ничек пычратмаска,
Чиста килеш ничек сакларга?..
 
 
Сизеп торам йөрәк шигырьләрем
Кемнәргәдер кирәк икәнен.
Аларның да мин кичерешләрен,
Уй-хисләрен шигырь итәмен.
 
 
Мин кулымнан килгән кадәр язам,
Яза алмыйм моннан артыгын.
Булдыралсам, мин дә язар идем
Шигырьләрнең фәкать алтынын…
 
 
Минем хисләр инде элеккеге,
Яшь чактагы түгел түгелен,
Ә шулай да шигъри сүзнең тәмен
Тоя әле, тоя күңелем…
 
 
Тезәм менә шигырь юлларымны,
Алар минем гомер юлларым…
Ташлап китми әле Шигырь Кошым,
Тота әле каләм кулларым.
 

01.01.2018

Яңа ел дигән тылсым…

 
Яңа ел балаларныкы,
Бу – аларның шатлыгы.
Җитсен гомер буйларына
Яңа елның аклыгы!
 
 
Аларга дигән моҗиза,
Аларга дигән тылсым!..
Бу тылсым сабыйларга да,
Олыларга да булсын!
 
 
Сабый балага әйләнә
Олылар үзләре дә.
Балаларча күрә башлый
Аларның күзләре дә…
 
 
Бәйрәмдә алар үзләрен
Гел сабыйга саныйлар…
Яңа елда олылар да,
Балалар да – сабыйлар.
 
 
И балачак! Үземнең дә
Сабый буласым килә!
Балачактагы шикелле
Абый буласым килә!..
 
 
Сабыйлар төсле сокланам
Йолдызлар сибелгәнгә…
Сөенеп йөрим бәйрәмдә
Сабыйлар сөенгәнгә.
 

02.01.2018

Җитми…

Бу кешегә һәрчак нидер җитми.

Ә. Атнабай

 
Бер уйласаң, безгә бар да җитә:
Аң да җитә бездә, дан да җитә…
 
 
Бер уйласаң, әллә ниләр җитми:
Халкыбызга гаярь ирләр җитми;
 
 
Дөнья буйлап чапкан чаклар җитми,
Чабар өчен чыдам чаптар җитми;
 
 
Чаптарлары булса, ияр җитми,
Яу чабарлык гайрәт, егәр җитми;
 
 
Алтын Урда кебек чорлар җитми…
Милләт уятырлык җырлар җитми…
 
 
Хәтерләрне бер туздыру җитми,
Камчы җитми, бер сыдыру җитми…
 
 
Сүнгән рухны бер кыздыру җитми…
Бүген безгә бер сызгыру җитми…
 
 
Үз арабыздагы берлек җитми,
Көрлек җитә бездә, хөрлек җитми…
 
 
Киңәшергә затлы бүрек җитми…
Безгә һаман акыл кереп җитми.
 
 
Шул җитмәгәннәрне аңлау җитми…
Хәлләребез, әйе, бик тә җитди…
 
 
Шушы уйлар баштан һич тә китми…
Бу шигыремә дә нидер җитми…
 

03.01.2018

…диеп

 
Карлар ява, карлар ява,
Көннәр яктырсын диеп,
Күңелләр дә көннәр кебек
Көн дә ак торсын диеп…
 
 
Карлар ява, ак карларга
Без дә соклансын диеп,
Шушы аклык күңелләрдә
Озак саклансын диеп…
 
 
Карлар ява, бала-чага
Карда уйнасын диеп,
Олылар да кар яуганда
Бераз уйлансын диеп…
 
 
Карлар ява, гашыйклар да
Сөеп туймасын диеп,
Берсен-берсе яратканнар
Тизрәк туйласын диеп…
 
 
Карлар ява, карт шагыйрьнең
Йөрәге янсын диеп,
Шушы матурлык турында
Бер шигырь язсын диеп…
 

07.01.2018

Моңланган чаклар була…

 
Бик моңланган чаклар була,
Уйланган чаклар була,
Кулларыңа гармун алып
Уйнаган чаклар була.
 
 
Мин тартуга, моңнар тула
Гармунның күрегенә,
Гармунымның күрегенә,
Үземнең күңелемә…
 
 
Моңнар тулы гармунымның
Тышы да һәм эче дә.
Күңелдәге моңны гына
Ишетми бер кеше дә…
 
 
Югыйсә гармундагы моң
Минем моңнарым бит ул.
Шул моңнарны тибрәндергән
Күңел кылларым бит ул…
 
 
Хәзер инде моңланмаган
Чакларым сирәк була…
Моңланганда, шушы иске
Гармуным кирәк була.
 

09.01.2018

Бүгенге төн…

 
Сүрән генә, сүлпән генә
Ай нурына күмелде төн…
Өтеп ала күңелне төн…
Бигрәк суык бүгенге төн…
 
 
Ай моңаймый, ай пошынмый…
Бүген кышкы ай шушындый…
«Тыныч йокы!» диеп, минем
Колагыма ул пышылдый.
 
 
Нинди гүзәл төн буласы!..
Юк янымда ярым гына.
Юк, мин генә түгел икән…
Ай да бүген ярым гына.
 

19.01.2018

Бу гүзәллек – кичәге…

 
Акрын гына кояш байый,
Кызарып та алланып…
Күз дә алмый торам, шушы
Гүзәллеккә алданып.
 
 
Бу гүзәллек – күзләремдә,
Бу гүзәллек – йөземдә…
Бу гүзәллектән аз гына
Матураям үзем дә.
 
 
Бу гүзәллек – бу хәятнең
Искитмәле мизгеле!
Бу мизгелне сизә фәкать
Күңелләрнең сизгере…
 
 
Тик юк инде бу гүзәллек,
Бу гүзәллек – кичәге…
Фотода – шул гүзәллекнең
Кечкенә бер кисәге.
 
 
Тиз дә уза гүзәл мизгел,
Кабатланмый да бүтән…
Ә мин һаман, и хыялый,
Кабатланыр дип көтәм…
 

20.01.2018

«Язларымнан, җәйләремнән…»

 
Язларымнан, җәйләремнән,
Әйе, ераклашам…
Акрын гына көзләремә,
Әйе, яраклашам…
 
 
Якыная бара көзгә
Рухым, җаным, тәнем…
Хәзер инде ныграк тоям
Көзнең гамен, тәмен…
 
 
Көзләр ныграк чагылдыра
Күңел халәтемне…
Тагын хисләргә бирелдем, –
Ну шул гадәтемне…
 

13.10.2013–21.01.2018

Син көт инде…

 
Юлларыма карлар ява,
Туктамый бер минут та…
Яннарыңа бара алмыйм:
Мин бер суда, бер утта.
 
 
Яшьлектә дә юлларымда
Йә яңгыр, йә кар иде.
Яннарыңа карлар ерып
Барган чаклар бар иде…
 
 
Карамас идем карына…
Ах, яшь чакларым булса!
Очар идем яннарыңа,
Ах, яшь чаптарым булса!
 
 
Бара алмыйм яннарыңа…
Бер туңам да бер янам!
Син көт инде… Кар-бураннар
Туктар әле берзаман…
 

25.01.2018

Мин – каеннар җырчысы…

 
Каеннарга кыш килешә,
Каеннар матур кышын.
Каеннарым нурга күмә
Күңелнең эчен, тышын…
 
 
Каеннар – кышкы агачлар,
Каеннар – кар төсендә.
Ак карлар да ак каеннар
Кышның бөтен төшендә…
 
 
Безнең якта таңнарны да
Ак каеннар аттыра,
Ак каеннар яктысыннан
Көннәр тизрәк яктыра…
 
 
Ә шулай да каеннар да
Көтәләрдер язларны…
Алар әле белми минем
Нинди шигырь язганны.
 
 
Әгәр белсәләр, яныма
Килерләр иде очып,
Алырлар иде уратып,
Йөртерләр иде кочып…
 
 
Күңелдә – каен аклыгы,
Җанда – каен җылысы…
Мин бит аларның шагыйре,
Мин – аларның җырчысы.
 

27.01.2018

Ялгыш төймә

 
Төнгә кадәр утырганмын
Мин компьютер алдында…
Артык озак утырылган:
Туйдым да мин, ардым да!
 
 
Туйсам да мин, арысам да,
Эшләрем бетми генә…
Ах, ялгыш төймәгә бастым,
Уйламый-нитми генә.
 
 
Язганымның бер мизгелдә
Бетердем мин барсын да…
Утырам менә уйланып
Компьютерым каршында.
 
 
Тормышта да кайчагында
Юкка чыга эшләрең…
Әрәм китә вакытларың,
Сарыф була көчләрең…
 
 
Йә ул кирәкмәгән була,
Яки дөрес эшләнми…
Берни дә эшли алмыйсың,
Терсәк бит ул тешләнми…
 
 
Шушы язу эшенә мин
Әгәр дә тотынмасам,
Төн урталарына кадәр
Әгәр дә утырмасам,
 
 
Кәефне дә, эшемне дә
Бозмаган булыр идем…
Бу шигырьне дә, әлбәттә,
Язмаган булыр идем.
 

30.01.2018