…Тынгысыз җилләр йөрәккә
Иртә дә, кич тә керә…
Җил дә җил…
Чаганнар түгел,
Заманнар аягүрә.
Карадыңмы үткән көнгә,
Лаекмы син бүгенгегә?
Шундый сорау бирә-бирә
Яши кем дә егермедә.
Җил дә җил бүген,
Җил дә җил…
Чаганнар аягүрә.
Тынгысыз җилләр йөрәккә
Иртә дә, кич тә керә.
Йә юллар җыры булып ул,
Йә толлар җыры булып
Керә дә
Гадәти юлдан
Уйларны китә борып…
…Үткән чорлардан яңгырау
Ишетелә әллә кайдан.
Яңа буын.
Яңа заман.
Яңа көч.
Яңа мәйдан.
Мәңгедән шулай килгәндер
Кичеп буыннар аша;
Кешелекнең каршысына
Давыллар чыгып баса.
…Тынгысыз җилләр йөрәккә
Иртә дә, кич тә керә…
Җил дә җил…
Чаганнар түгел,
Заманнар аягүрә.
Туган җиргә кайтты егет,
Калды кинәт тукталып…
Монда үсте, ташны ташка
Бәрә-бәрә ут табып…
Аң-таң булып торды озак:
– Кайда чакмалы таулар?
Үр генә булган лабаса
Балачактагы таулар.
Аксакал кайтты иленә,
Сагынып авыл үрен…
Авыл үрендә булсын дип
Теләгән иде гүрен.
Кайда ул җилләнеп йөргән,
Күңелгә сеңгән үрләр?
Биек тау булган лабаса
Яшьлектә менгән үрләр.
Сабантуйларда да алга карый халык,
Көрәштерә башлый нәниләрдән алып.
Сөлгеләр тотыла, һәр авыл
Батырын күзәтә, билгеле…
Мәйдан күк кысыла йөрәкләр:
– Бирмә билеңне!
– Бирмә-ә-ә…
Дошманнар таптаса җиреңне,
Сорамый: «Син батыр идеңме?»
Мәйдан күк кысыла бар халык:
– Бирмә илеңне!
– Бирмә!
Шундый бәйрәм ясар идем,
Күкләр күкрәтерлек…
Шундый бәйрәм ясар идем,
Таулар тетрәтерлек.
Шундый бәйрәм ясар идем, –
Иң татлы сүзләрне
Табыныма куяр идем;
Хәтта җир бизмәне
Үлчи алмас иде аны
Үзем исән чакта…
Шундый бәйрәм… Таралырлык
Даны төрле якка.
Шундый бәйрәм ясар идем
Бар җиһан алдында;
Тик дусларым түгел,
Дошманнарым
Утырсын табында.
Азмыни безнең халыкта
Кандалый, Акмуллалар.
Кара елларда халыкны
Агарткан ак муллалар.
Ырынбурдан чыккан конвойларның
Уртасында барган шагыйрьне
Еллар аша күрәм. Онытырга
Мөмкинме соң җаны сау ирне.
Киләчәккә бармас дигәннәрдер
Төрмәләрдә яткан көннәрдә.
Әмма кояш күтәрелгән саен,
Кечерәя җирдә күләгә.
Күтәрелде кояш. Сезгә инде
Конвойларсыз кайтыр чак җиткән.
Халык сезгә үз бәясен биреп,
Мәңгелеккә сезне ак иткән.
Кайтасылар… Азмы кайтасылар
Бардыр әле безнең тарихта.
Мәрҗанинең мәрҗәннәре менә
Ялтырасы көннәр халыкта.
Сез укыткан дала балалары,
Сез җыр язып яткан тирмәләр
Кешелекнең бөек үсешенә
Мәрҗаниләр белән киләләр.
Сез калдырган шытым гөрләп үсә,
Үзегезгә кайтыр чак җиткән.
Караларга капма-каршы куеп,
Халык сезне мәңге ак иткән.
Алдагы юллар уң булсын,
Уң булсын ла, бир бишне!
Ана корт исән чагында
Күч җыела,
Күч ишле.
Халык театры автобусы
Чаба арыш җиткән басудан…
Халык театры… Авылларның
Капкалары киереп ачылган.
Кырга да бит тургай моңы кирәк
Күкрәп үссен өчен игеннәр.
«Тургай булмаса да үсә иген», –
Диләр икән, моңа шигем бар.
Халык театры автобусы…
Үз урыным анда, үз көем…
Халкым булган җирдә – җаным тыныч,
Халкым булган җирдә – үз өем.
Аякларны сөртеп атлап керәм,
Минем өйдә рухи чисталык…
Үз өем бу, тузаннарны кагам,
Юынып алам,
Калам чистарып.
Үз өенең гүзәл йолаларын
Тойсын халык һәрбер нәрсәдә:
Язмышларны сыйдыр,
Сагышларны –
Уч төбедәй нәни сәхнәгә.
Елтыр күзле шаян малайлары
Ничә тапкыр пәрдә ябышкан…
Авыл клублары очкын булып
Күтәрелер сыман
Алкыштан.
Халык театры автобусы…
«Гастрольләр нигә тиз үтә?»
Халык театры автобусы…
Заманадан калмыйм дигән сыман
Чаба юлдан соңгы тизлектә.
Кайсы буын килгән бу якларга,
Кайсы нәсел,
Кайсы бабасы?
Беркем белми моны, халык моңы
Ишетелгәч тынып каласың.
Үзәннәрдән күтәрелгән җырлар,
Таулар эргәсенә кагылып,
Юнәлешен үзгәртә дә оча,
Оча Казан ягын сагынып.
Һәрбер ташка монда җыр сыенган,
Җыр сыенган һәрбер куакка…
Кичләрендә чыксаң, юлдай озын
Халык моңы керә колакка.
Ул моңнарны читкә җибәрмичә
Саклаганмы Урал таулары?
Таулар түгел, халкым шундый минем,
Тик моңнардан тора бар җаны.
Аларның бит ерак бабаларын
Патша монда сөреп җибәргән…
Җирдән сөргән,
Җырдан сөрәлмәгән,
Җырлар калка, калка тирәннән.
Карагайларны кисәбез,
Кала агач төпләре…
Киләчәк матур булсын дип
Хәтерлибез үткәнне.
(Халык җыры)
Безнең халык биредә дә шундый, –
Табигатең нинди булмасын,
Тукайларга, Такташларга тотынып
Гомер итә, саклый йоласын.
Капкаларны киереп ачкан бәйрәм, –
Туйлардан соң халык туйганмы?
Тик барыбер олы йола белән
Кыз чеңләтеп башлар туйларны.
Изге юллар өчен пар канатлар,
Пар канатлар оча – пар атлар…
Пар атлардан төшеп мендәргә бас,
Бусагага кадәр паласлар.
Атлап керсәң өйнең тупсасыннан,
Карап тора сиңа мең чигеш;
Әйтерсең лә Урал тавы аша
Көнбатышка карый Көнчыгыш.
…Алгы көнгә атлаганда, халык
Үткәненә карый текәлеп…
Үткәннәрнең яхшыларын ала,
Яхшыларын бара күтәреп.
Бетеки генә башыңны
Мендәргә сал, улым…
Әткәң эштән кайтканчы
Бераз йоклап ал, улым,
Ул капкадан кергәндә,
Каршы чыгып ал, улым.
Тәпи-тәпи йөргәнең,
Шырык-шырык көлгәнең
Әткәң күреп сөенсен.
Урамда уйнар өчен
Уенчык алып бирсен.
Үләннәр кырка болында –
Сине көтеп кара ат.
Карагаттай күзләреңне
Юлга текәп чык та чап!
Килә бит ул бер генә
Елкыларда уйнар чак.
Йөгән булыр кулыңда,
Сине әле юлыңда
Көтә кайгы, көтә туй…
Әйтсеннәр: бала иде,
Кай арада үскән, кый.
Йом күзеңне дип тирбәлә
Бишегеңнең силәсе;
Бишегеңнең силәсенә
Карыйсың да көләсең,
Син бит әле дөньяны
Шул бишектән күрәсең.
Кардан чыгар басулар,
Сиңа язгы ташулар
Алып килер тәпиләр.
Ә хәзергә тынычлап
Йокла, бәбкәм, бәлли-бәү-ү.
Үткәннең ачысын,
Үткәннең кайгысын
Исенә төшереп,
Яхшыдан яхшыга,
Яктыдан яктыга
Атласын кешелек.
Ераграк киткән саен
Кызык икән бу хәят;
Көнчыгышның көн чыгышын
Күрдек менә, ниһаять.
Уралдагы таш багана
Ул бары билге өчен:
Европасын тап тарихның,
Тап аның Азиясен!
Тауларның бүленеше бар,
Суларның бүленеше…
(Бүленешләр белән үзен
Чикләми микән кеше?..)
Зиратларны бүлеп була,
Бүлеп була дөньяны…
Үткәннәрне ташлар белән
Бүлеп куеп буламы?
…Офыкта кояш кызара,
Калка ул кыяр-кыймас…
Себернең сөргеннәрендә
Баткандыр азмы кояш.
Иртә саен шул кояшлар
Яңадан калка кебек.
Шуңа да көрәшеп яшәү
Теләге арта кебек…
…Ул чакта Россия торган
Теге яктан, бу яктан;
Фикер аерымлыгы булып
Арада Урал яткан…
Бүген гүзәл осталарын
Азиягә күчереп,
Көнчыгышның көн чыгышын
Эзләп бара кешелек.
Тимер казыкка бәйләнгән
Яр буенда көймәләр…
Ә дулкыннар, үртәгәндәй,
Киләләр дә киләләр.
Яр буенда көймәләр.
Дулкыннарны тимер чылбыр
Ыргыта телеп-телеп;
Башыңны комга салырсың
Бәйләнгән көймә кебек,
Сагындырганда ирек.
Комга ятып үкси сыман
Яр буенда көймәләр;
Ирекнең нәрсә икәнен
Дулкыннар шул беләләр,
Киләләр дә киләләр…
Халкым, халкым, бары бер мизгелгә
Сине читтә итеп хис иттем.
Ерактагы кояш турындагы
Әйтемеңне җанда ишеттем.
Җир киләчәге – сабыйлар,
Аларда бүген көнем:
Пионерлар йортында мин
Рәсемнәр карап йөрим.
Башкалар мине күзәтә,
Берсе аңлатып бара:
– Абый, әйдә, син монысын
Еракка китеп кара!
Чигенәм, карыйм. Соклангыч.
Якыннан – буяу гына…
Ерактан кәшмир яулыклы
Бер карчык карап тора.
Бу яктагы көннәремнең
Соңгысы җитеп бара;
Кемдер дәшә кебек миңа:
Еракка китеп кара син,
Еракка китеп кара!..
…Үз халкыңның киләчәген,
Үткәнен, бүгенгесен;
Кайгысының, шатлыгының
Зурлыгын белер өчен
Еракка китеп кара син,
Еракка китеп кара!
Абый мактармы дигәндәй,
Балалар көтеп тора,
Күңелдә һаман шул сүзләр:
Еракка китеп кара син,
Еракка китеп кара!
Юкка чыкты Шаһгалиләр,
Юкка чыкты вак галиләр,
Алар тарих чүплегенең
Төпкелендә тәгәриләр.
Ташка уеп җырлар язган
Асыл ирен халык һаман,
Туфрак көлгә әйләнсә дә,
Йөрәгендә саклап калган.
Саклап калган киләчәккә
Горур акыл ияләрен,
Ханга атап
Кешелекне
Җырлаган мәдхияләрен
Саклап калган…
Ялагайлар юргалыйлар,
Ялагайлар боргалыйлар…
Илдән илгә,
Телдән телгә
Күчеп килә Кол Галиләр.
Рәсимә апага
Әйдә, апа, урын тапсаң,
Түрдән үт!
Бер хатыңны алган идем
Күптән үк…
Язып сала алмадым шул
Җавапны,
Ул хат никтер зиһенемне
Таратты…
Ошаган икән үзеңә
Шигырьләр.
Ярый инде, алай артык
Түгелләр…
Әйдә, апа! Түргә атла,
Тарсынма.
Хәзер җүнәтеп алабыз
Барсын да…
Кием элгеч? Ә ул безнең
Күршедә!
Урындык? Ах, онытканмын –
Кешедә!
Хәзер чабам, хәзер табам
Барсын да…
Өеңдә йөргән кебек йөр,
Тарсынма!..
Киләсеңне язган булсаң
Берочтан,
Акча алган булыр идем
Бурычка…
Нәрсә? Акча бирәсеңме?
Кирәкми…
Дөрес, йомырка тавыкны
Өйрәтми…
Очтым, апа! Барып кайтам
Кибеткә…
Ничек бармыйсың туганың
Килеп тә.
Әйбәт булды әле, апа,
Килүең;
Ач карынга яза идем
Мин бүген.
Менә, укый тор, бер кочак
Шигырьләр…
Алар минем күк тәртипсез
Түгелләр.
Әй, нигә торам соң һаман
Бәйләнеп?
Очтым гына… Хәзер кайтам
Әйләнеп…
Тормыш безне сыный адым саен:
Судан ала, сала утына…
Яктылыкны күргән көннән алып
Ул сынарга безне тотына.
Сабый чакта әтиләрне алып,
Әниләрне алып сынады:
Иң өстенә дөнья көтү дигән
Авыр йөкне салып сынады.
Чибәр кызы белән сынап карый,
Һәм икеңне сыный аннары.
Юк, алай да җитми, уллар үстер…
Тезелеп китә шулай калганы.
Кылдан нечкә, кылычтан да үткен
Халык сүзе аша сыный ул,
Туган туфрагыңнан алып китеп,
Ятлар күзе аша сыный ул.
Соңгы көнгә кадәр
сыналабыз.
Әмма беркем ялыкмагандыр…
Юллар – сынау юлы, юкка гына
Җиргә таулар калыкмагандыр.
О проекте
О подписке