Կերպ ստեղծման փայծղանն թէ որպէս է

Գիտացի՛ր, որ փայծղանն բնութիւնն հով է եւ չոր, այն պատճառին համար, որ ինքն տուն է սավտային, եւ իր բնական տեղիքն ի ձախ կողին ներքեւն է. եւ իւր ձեւն երկան եւ տափակ է, որպէս եզան լեզու։ Բայց այն դիհն, որ ի ստամոքն կիպ է՝ նա քիչ մն փոս է։ Եւ Բ մեծ երակ ի փայծղէն ի ստամոքն ի կիպ է, որ Բ ձկան բերնի պէս, որ փոքր լինայ. եւ Ա բերանն այնոր համար է, որ զսավտան ի ստամոքէն քաշէ. եւ մէկալ բերանն այնոր համար է, որ զսավտան ի ստամոքին բերանն վաթէ. եւ յորժամ որ ստամոքն պարապ լինայ ի կերակրէ՝ նա այն սավտան բարք բերէ եւ կերակուր տայ ուտել եւ զկերակուրն մարսել տայ։ Եւ օգտութիւն փայծղան այն է, որ զարեան մրուրն ի յինքն քաշէ եւ զէտ զինք առնէ. եւ իր կերակուրն այն մրուր արիւնն է։ Որպէս փայծաղն թեթեւ եւ քնքուշ է եւ ցանցառ է՝ եւ թանձր խառնվածքն ի յինքն շուտ կու մտէ եւ ինքն շուտ կու քաշէ։

Կերպ ստեղծման թոքին թէ որպէս է

Գիտացի՛ր, որ թոքին բնութիւնն հով է եւ գէճ, եւ ինքն ի կրծոցն ի մէջն կախ է, հանց որ կրծոցն մէջն ի լիքն է. եւ ինքն Բ ձեւով շարժումն ունի, մէկ մէկի հակառակ. եւ բժշկապետքն մէկին հարաքաթի ինպիսատ ասեն եւ մէկալին հարաքաթի ինղիպաղ ասեն։ Բայց հարաքաթի ինպիսատն այնոր համար է, որ ի ժիր զհով օդն ի պուկն ի վայր քաշէ վասն տաքութեան համար, որ զբնական տաքութիւնն եւ զբոցն խաղեցնէ։ Եւ հարաքաթ ինղիպաղն այնոր համար է, որ ի թոքն տաք գոլորշն կու ժողվի եւ զսիրտն կու այրէ. նա այս շարժմունքն զայն տաք գոլորշն ի պկէն ի դուրս կու հանէ եւ ի բերնին եւ ի քթին ծակէն ի դուրս ելանէ։

Այլ գիտացի՛ր, որ արարիչն Աստուած զթոքն ի քնքուշ եւ ի ցանցառ մսէ ստեղծեր է այնոր համար, որ ինքն զէտ սարուած է՝ որ զօդն ի յինքն քաշէ եւ ի սիրտն տայ, զինչ որ յառաջն յիշեցի։ Եւ յորժամ օդն ի յանձն ժողովի եւ քիչ քիչ ի սիրտն հասնի՝ եւ զսրտին գոլորշն ի յինքն քաշէ. եւ այնոր համար է, որ յորժամ մարդն իրք մն պաշտէ եւ կամ կարդայ՝ նա չի կտրի ձայնն. եւ այլ յորժամ զգլուխն ի ջուրն մխէ՝ կարէ համբերել ատեն մն, եւ այլ թէ ի մէկ տեղ մն մուխ կամ փոշի լինայ՝ կարէ որ պահ մն զշունչն քաշէ։ Եւ թէ թոքին միսն ցանցառ եւ թեթեւ չէր՝ չէր կարել զայսպիսի գործ գործել եւ զշունչն չէր կարել կրկներ, բայց այրէր տաք գոլոշնին զսիրտն։

Եւ այլ օգտութիւն թոքին այն է, որ յորժամ զօդն ի յինքն կու քաշէ՝ նա լատիֆ կու առնէ եւ կու եփէ եւ յայնժամ ի սիրտն կու յուղարկէ։ Եւ իմացի՛ր, որ բնականութեան հոգուն կերակուրն օդն է եւ ուժեղացնէ զբնականութեան հոգին եւ կու զօրացնէ։ Եւ որպէս որ լերդն սարուած է, որ զարեան գիճութիւնն կերակրին կու մարսէ եւ արիւն դարձուցանէ եւ զամէն անձն կերակրէ՝ եւ նոյնպէս թոքն այլ սարուած մն է, որ զօդն եփէ եւ լատիֆ առնէ եւ կերակրէ զբնական հոգին եւ ի սրտէն երթայ ելնէ ի յըղեղն եւ կերակրէ զիմաստութեան հոգին. եւ այլ երթայ ի շիրիանին երկնին, հասնի ի լերդն, որ ինքն հոգի բնութեան անուանեն։ Եւ զայլ ծածուկ խորհուրդն միայն Աստուած գիտէ, եւ մեք որ այսչափ յիշեցաք՝ նա բժշկապետաց խօսքն է։

Եւ այլ իմացի՛ր, որ յորժամ թոքն ցաւ դիպի՝ նա դժարութեամբ լինի իր փարատիլն վասն Գ պատճառի. Ա այն է, որ յուշ հասնի դեղին ուժն ի յինքն, եւ Բ այն է, որ ի ժիր ի շարժման է, Գ այն է, որ իր էութեան արիւնն պակաս է։ Եւ այդ բաւ է։

Կատարեցաւ պատմութիւնն թոքին կամօքն աստուծոյ. ամէն։

Կերպ ստեղծման լեղուին թէ որպէս է

Գիտացի՛ր, որ լեղուին բնութիւնն տաք եւ չոր է. ինքն ի լերդն կիպ է, զինչպէս որ ի յառաջն յիշեցաք։ Եւ լեղին այլ Բ բերան ունի որպէս փայծեղն. եւ Ա բերանն այնոր համար է, որ ի լերդին փոս դիհէն զսաֆրան ի յինքն քաշէ, եւ մէկալ բերանն այնոր համար է, որ զսաֆրան ի ստամոքն վաթէ, եւ զօրութիւնն եւ զլեղութիւնն եւ զծանրութիւնն կերակրին ի ստամոքացն ի դուս հանէ, եւ մարդն ի ծանրութենէն արտաքս ելանելովն խալսի եւ թեթեւանայ։ Եւ օգտութիւնն լեղուին այն է, որ զսաֆրան ի յարենէ բաժնէ եւ յինքն քարշէ, որ սաֆրային սրութիւնն զարիւնն չայրէ եւ չաւիրէ զբնութիւնն։ Եւ փառք Աստուծոյ արարչին եւ անմահին բարձրելոյն, որ այսչափ օգտութիւն ի մարդն է տպաւորել։

Կերպ ստեղծման երիկամացն թէ որպէս է

Գիտացի՛ր, որ երիկամացն բնութիւնն տաք եւ գէճ է, եւ իր բնական տեղիքն ի կռնակին մէջն է։ Եւ յաջ դիհու երիկամն լերդին մօտիկ է այնոր համար, որ ի վեր է քան զձախ երիկամն, բայց երկուքին այլ փոսութիւնն մէկ է եւ ի ամէն մէկ՝ մեծ-մեծ երակ մն կայ, մէջն փուճ. եւ այս երկնիս այլ Բ բաժին կու լինին, հանց որ երկին Ա ծարն ի շիրիանն կցի, եւ շիրիանն ի լերդն կցի, եւ մէկ ծարն ի բշտին վիզն կցի, որ է ջրին ճանապարհն, երիկամունքն։

Եւ բժշկապետքն ասացել են, թէ յորժամ որ սերմն ի յայս երկնուս ծարն գայ՝ նա ի լերդն կից արիւն է, եւ յորժամ որ ի յայն ծարն կցի որ ի բուշտն ի կիպ է՝ նա արիւնն ի սերմն դառնայ. եւ այսպէս է որ գոզին ճանապարհն այլ երիկամացն է։

Եւ գիտացի՛ր, որ թէ գոզելն արիւնի. նա ուժէն ի ճանապարհն իրք մնացել է՝ նա այն արիւնն ի գոզելուն ժամն բաժանի, եւ յայն ժամն որ զգոզն ի բուշտն կու ղրկէ՝ եւ երիկամացն ցաւն ի յայն պատճառէն կու լինի որ յիշեցի կամօքն աստուծոյ։

Կերպ եւ պատմութիւն վասն ստամոքսին

Գիտացի՛ր, որ ստամոքին բնական տեղիքն ի կրծոցն ի ներքեւն է. բայց վերի դիհն ստամոքին դէպի ձախ դիհն է, եւ վարի դիհն դէպի յաջ դիհն է. եւ սիրտն եւ լերդն եւ փայծեղն ի բոլորն է ստամոքին, որպէս որ լերդն յաջ դիհն է եւ փայծաղն ի ձախ դիհն է. եւ ի մէջ՝ կիպ միս կայ, եւ վերն նօսր միս կայ։ Եւ այս ամենս ի ստամոքին բոլորն այնոր համար է, որ տաքացնէ զստամոքն եւ կարենայ եփել զկերակուրն. եւ Բ պատճառն այն է, որ յորժամ շատ աշխատիս եւ շարժիս՝ նա ի տեղաց չի շարժի։ Եւ իր ձեւն որպէս դդումն է. որ այն դդումն Բ վիզ ունի, այնոր համար որ դդումն ի վերէն ի վայր Բ է կիսած. եւ Ա դիհն տափակ է եւ Ա դիհն գունդ է, ի փորուն դիհն է, եւ իր ձեւն որպէս զտանպուռայ է եւ Բ վիզ ունի, Ա ի վեր է եւ Ա ի վայր։ Եւ էութիւն ստամոքիին ցանցառ է այնոր համար, որ պիտեւան է իր զգայութիւնն եւ իմացութիւնն. եւ այն է իր զգայութիւնն եւ իմացութիւնն, եւ զկերակուր յուզելն, եւ աւելի այս իմացութիւն կուզէ քան ստամոքին բերանն. եւ այս ունի զքաղցելութեան ուժն։ Եւ մէջն կոկ չէ, որպէս զխաւուն է. եւ մէջն լան է, եւ վերն նեղ է, եւ այս այնոր համար է, որ մարդուն ստեղծուիլն լման եւ կատարեալ է, եւ յորժամ կերակուր ուտէ մարդն՝ նա ամէնն ի ստամոքն իջնու։ Եւ ստամոքին բերանն նեղ է եւ մէջն լան է այնոր համար, որ կերակուր շատ առնու եւ այլ պազի զօդվածոցն եւ անդամոցն զէն չառնէ։ Եւ արարիչն Աստուած ի ստամոքն Դ ուժ է ստեղծել, եւ բժշկապետքն մէկին ղուվաթի ճազիպայ ասեն, որ է քարշողութեան ուժն, եւ մէկալին որ Բ է՝ ղուվաթի մասիքա ասեն, որ է բռնողութեան ուժն, եւ յորժամ որ կերակուրն ի ստամոքն իջնու՝ նա բռնէ որ մարսէ եւ անհալ չի հանէ զկերակուրն ի ստամոքէն. եւ Գ-ին ասեն ղուվաթի հազիմայ, որ է եփողութեան ուժն եւ եփէ զկերակուրն ի ստամոքն, եւ յորժամ որ այս ուժն պակաս լինայ՝ նա կերակուրն ի ստամոքն անհալ մնայ եւ թթվի եւ քացվի. եւ Դ-ին ասեն ղուվաթի տայֆիայ, որ է այն ուժն, որ արտաքս հանէ զաւելուածն ի ստամոքէն. եւ յորժամ այս ուժն պակսի՝ նա յուշ ելանէ յավելվածն ի դուրս, նա ազգի ազգի ցաւեր ընծայի առ մարդն եւ վատուժի։ Եւ այն ստամոքին միջին խոշորութիւնն երթայ եւ կակղանայ. եւ պատճառն այն է, որ ի լերդէն գոլն պակաս գայ եւ հասն, եւ կամ լինի, եւ լերդն ցաւ հանդիպի։ Եւ ոմանք ասացել են, թէ այս արուեստաւորացն ուժերն ամենայն անձն եւ անդամքն կայ, որպէս որ գործն ի ստամոքն լինի՝ եւ մարսողութիւնն ի լերդն լինի, եւ քարշողութիւնն ի թոքն լինի, եւ արտաքս վարողութիւնն ի լեղին լինի, եւ բնութեան ուժն ի պավապն լինի, որ է դռնապանն։ Եւ պավապն այն տեղացն ասեն, որ զաքռն ի ստամոքէն ի յաղիքն կուղարկէ։

Կերպ աղէճորտերուն եւ յօրինվածոցն նոցին

Գիտացի՛ր, որ յօրինվածքն եւ էութիւն աղէճորտերուն՝ որպէս զետ ստամոքն. եւ ամէն աղէճորտերն Զ են. եւ Գ վերինն է, բարակ է եւ նօսր, եւ Գ վարինն՝ թանձր եւ հաստ եւ լան է։ Եւ այն Գ վերին աղէցն որ բարակ են՝ նա առաջինն ասեն միայիսնայ շարիայիայ, որ է երկանութիւն ԺԲ մատ, ամէն մարդու իր մատօքն, թէ՛ մեծ է եւ թէ՛ փոքր է. եւ այլ պազի աղէստանն փատուտ են եւ ծուռ եւ ճուկ են. բայց այս աղիքն որ ԺԲ մատ են՝ ըղորդ է եւ ինքն ի ստամոքն կիպ է. եւ այն է՝ որ պավապ ասեն։ Եւ Բ աղէցն անունն սայիմ ասեն։ Այս աղէցն այնոր համար սայիմ ասեն, որ ի ժիր ինքն պարապ է եւ դատարկ ի կերակրէ եւ աւելվածոց. եւ այնոր համար դատարկ է այս աղիքս, որ կերակուրն շուտ անցնի յիրմէն եւ չի յեմել յինքն։ Եւ Գ-ին ամայ այիտի զաղ աասեն, եւ ինքն փաթութ-փաթութ է այնոր համար, որ կերակուրն ի յինքն շատ արգելի։ Եւ այլ Գ աղիքն որ հաստ են՝ մէկին ասեն ավար. եւ ինքն աղիք մն է հաստ, եւ Ա բերան ունի. եւ աղբն որ ի յայն տեղացն որ լցվի աղիքն եւ այլվի յայն տեղացն ելնէ, եւ ինքն որպէս քէսայ է։ Եւ Բ-ին ավյի ղուլին ասեն. եւ ինքն աղիք մն է հաստ եւ ամուր. եւ զկերպն զամենուն յիշած է։ Եւ Գ-ին ասեն ամայի մուստաղիմ, եւ ինքն աղիք մն է հաստ եւ ըղորդ. քան զամէնն լան եւ մեծ է. եւ մէկ ծարն ի նստոյտեղն ի կից է։

Այլ իմացի՛ր, որ արարիչն Աստուած զայս աղեստանս ծուռ եւ տափակ է ստեղծել, որ կերակուրն ի յամէնուն մէջն կենայ եւ զուժն առնու եւ շուտ ելանէ ի յարտաքսն. եւ յամէն ժամ մարդուն կերակուրն ուտել չի պիտանայ։ Եւ վարի աղէցն հաստ լինալուն պատճառն այն է, որ աղբն այն աղէստանն արգելի եւ չի պիտենայ որ յամէն ժամ մարդն ի յարտաքս ելանէ. եւ թէ բարակ լինար՝ անճարակ էր, պիտէր որ ի դուրս ելանէր շուտ-շուտ, եւ մարդուն ամէն օր զէտ լուծման դեղի պէս գործ դնէր։ Եւ այս ամէն աղէցն ի վերի ծարն ի կրծոցն ի ներքեւն ի ստամոքն ի կից է։ Եւ ի յայս կարճաբանեմք, որ կարդացողքն չի նեղանան եւ յոգնին։ Եւ Քրիստոսի փառք յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն։

Կերպ ստեղծման հալաբշտին թէ որպէս է

Գիտացի՛ր, որ հալաբշտին բնական տեղիքն ի յաճուկին ներքեւն է, եւ ինքն որպէս շիշայ է եւ վիզ ունի. եւ վիզն բարակ եւ մէջն լան. եւ այնոր համար այսպէս է որ զգոզն շատ առնու, եւ ամէն ժամ մարդ ի գոզել չերթայ։ Եւ էութիւն բշտին պինտ է եւ ամուր է, այնոր համար, որ տաքութիւնն եւ սրութիւնն սաֆրային որ ի գոզն կու խառնի՝ նա զէն չի առնէ. եւ իր բերանն կտոր մի միս կայ։ Եւ այլ գիտացի՛ր, որ մէկ երակ ասկից ի յերիկամն կից է, եւ մէկ երակ այլ ի ծածուկ մարմինն կից է. եւ այն Ա կտոր միսն որ ի հալաբշտին բերանն է՝ նա Բ իրքն կու պահէ, եւ յորժամ որ այն մսին եւ այն երկին վատուժութիւն հանդիպի՝ նա մարդն ի տեղն գոզէ եւ անպակաս գոզն կաթկթէ։

Եւ ասկից ի վեր յիշենք զան զօդվածն որ ի մարդուն երեւելի դիհն է։ Եւ փառք արարչին, ամէն։

Կերպ վասն կազմութեան աչացն թէ որպէս է

Գիտացի՛ր, որ արարիչն Աստուած զաչքն այնոր համար է ի փոս տեղ ստեղծեր, որ ամէն վնասէ ի զատ կենայ, եւ ինքն ի մեծ եւ պատուական զօդվածոցն է։ Եւ զճակտին ոսկորն քան զերեսինն անոր համար ի դուրս արաւ, որ ի պահապան լինի աչացն եւ անվնաս, եւ ահոկն ի վերէն իջնելու է աչացն՝ նա դարձուցանէ։ Եւ այլ զունքն պահապան արար աչացն, եւ յորժամ մարդն զաչքն խփէ՝ նա արտեւանունքն պահապան լինի աչացն, որ վնաս եւ փոշի եւ մուխ ի յինքն չի հասնի։

Այլ գիտացի՛ր, որ տէր Աստուած զաչքն Է տապաղայ է ստեղծեր եւ Գ գիճութիւն, եւ ամէն տապաղայ եւ ամէն գիճութիւն ցեղ մն է։ Եւ առաջի տապաղին ասեն մութահիմայ. եւ ինքն երեւելի է եւ զաչացն ամէն եզերքն բռնել է, եւ ինքն նօսր է եւ խիստ իսպիտակ է։ Եւ Բ տապաղին զարնիէ ասեն. այնոր համար է, որ այս տապաղան պինտ է, որպէս եղջուրի նման է եւ գունն սպիտակ է։ Եւ Գ տապաղին ասեն յանապի, այնոր համար, որ այս տապաղաս նման է խաղողի հատին, եւ ինքն քիչ մն ի դուրս է եկել եւ ի ներս չէ եկել եւ գունն ի սպիտակութիւն կու զարնէ։ Եւ Դ տապաղային ասեն անքապութի, այնոր համար, որ ինքն նման է սարթուստին եւ նօսր է եւ նա ցանցառ, եւ գունն խիստ իսպիտակ եւ պայծառ է։ Եւ Ե տապաղին ասեն շապաքայ, այն է որ նման է ինքն տղին երեսին քողին, եւ ինքն խիստ նօսր է եւ բարակ է։ Եւ Զ տապաղին ասեն սուլպիէ, եւ ինքն ամուր է քան զամէն տապաղային որ յիշած է։ Եւ Է տապաղին ասեն մաշիմայ։ Եւ ամէն մէկին զօրութիւն կայ աստուծով. ամէն։

Եւ զօրութիւն առաջի տապաղին այն է, որ զաչիչն եզերքն պատել է. բոլոր ի տեղն կենայ եւ չի ելնէ, եւ ի ժիր զաչքն պահէ աղէկ։

Եւ զօրութիւն Բ տապաղային այն է, որ զռուտուպաթի ճալիտին ի զարկուցն եւ ի վնասէ պահէ. եւ ինքն որպէս զծածկոց է։

Եւ զօրութիւն Գ տապաղային այն է, որ Բ-ում տապաղային կերակուր տայ. եւ զիր ամրութիւն ըռուտուպաթի ճալիտէն պահէ եւ ի ժիր զաչացն լոյսն պահէ, եւ յորժամ որ մարդն պայծառ եւ պսպղուն իրք տեսնէ՝ նա աչացն լոյսն չի ցրվի եւ ի ժիր ի տեղն կենայ։

Եւ զօրութիւն Դ տապաղային այն է, որ զերեք տապաղան կերակրէ եւ ըռուտուպաթի ճալիտին ի պնդութենէն եւ ի խոշորութենէն պահէ։

Եւ զօրութիւն Ե տապաղային այն է, որ զտեսութեան հոգուն ի ժիր պահապան լինի ի ըռուպաթի ճալիտուն եւ կերակրէ զռուպաթի զուզաճին իրմով։

Եւ զօրութիւն Զ տապաղային այն է, որ զռուտուպաթի ճալիտին ի շիրիեանին տաքութեան որ ի տապաղայի շապաքան է՝ նա պահէ եւ չի կալէ, որ իրենն շարժումն չայնէ։

Եւ զօրութիւն Է տապաղային այն է, որ ան վնասն եւ պնդութիւնն, որ աչիչն ի տանն ոսկորէն պինտ լինի՝ նա դարձուցանէ եւ զաչքն ի տեղն ամուր պահէ։