Бусел i Фiлiн знешне былi падобныя: аднолькава высокiя, шырокiя ў плячах, не абдзеленыя прыродай фiзiчнай сiлай i спрытам, толькi капiтан бялёсы, а Фiлiн чарнявы. Яны глядзелi адзiн аднаму ў вочы: Фiлiн спакойна, з адценнем абыякавасцi, Бусел разгублена-вiнаватым позiркам, здавалася, праглынаў злачынцу.

– Фантастыка! – напружана варухнулiся вусны капiтана, ён зрабiў крок уперад, быццам збiраючыся абняць злачынцу. – Вось гэта сустрэча!..

– Ты выпi, – працягнуў Фiлiн шклянку Буслу, – нiчога неверагоднага ў нашай сустрэчы няма.

– Ну, не скажы! – капiтан узяў прапанаваны двухсотграмовiк. – За гэта i сапраўды варта выпiць, – ён каўтануў гарэлку адным глытком, панюхаў хлебную скарынку i, цяжка ўздыхнуўшы, роспачна выдыхнуў: – Мой аднапалчанiн, сябрук Васiль Мароз – кiлер… Наёмны забойца! Цi, можа, я памыляюся?

– Лiчы, што табе пашэнцiла, – прабасiў Фiлiн i зноў прыклаўся да бутэлькi. – Нанялi б iншага – не сустрэлiся б.

– Ды ўжо ж дзякуй табе, – з’едлiва i п’янавата адказаў Бусел, – удружыў дык удружыў!..

У Бусла ад выпiтай гарэлкi закружылася галава, але адчуў ён сябе i сапраўды лепей. Куды падзелася ламота ў касцях! Сцiх боль у патылiцы, прыемнае цяпло хвалямi расцякалася па стомленым целе, мышцы зноў налiлiся сiлай. I толькi душу рвала на часткi крыўда, не праходзiла злосць на самога сябе, што так проста даўся ў рукi злачынцам, як малое дзiця, дазволiў абвесцi сябе вакол пальца. Ён вылiў рэшткi з бутэлькi ў сваю шклянку.

– Колькi ж табе заплацiлi? – Бусел узняў на Фiлiна калючыя, халодныя ў сваёй рашучасцi вочы.

– Добра, – незласлiва кiнуў Фiлiн i, адкаркаваўшы новую бутэльку, таксама выпiў.

– А дзе памагаты, Прышч, здаецца? – п’янавата дапытваўся Бусел.

Фiлiн не адказаў: ён тупаватым, асалавелым позiркам утаропiўся ў акно i, не зважаючы на Бусла, павольна соўгаў скiвiцамi, жуючы хлеб з салам.

– Цi, можа, яму адправiў капаць? Ён з задавальненнем мяне жывога зямлёй закiдае.

– Прышч паехаў у Мiнск, – не паварочваючы галавы i не мяняючы паставы, буркнуў Фiлiн. – А ты не кiпяцiся, лепш закусвай i слухай, што скажу.

– Будзеш вiнавацiцца? – ускiпеў капiтан i, няўпэўнена перасоўваючы ногi, зашпацыраваў па хаце, замахаў рукамi. – Скажаш, прабач, кораш, нявыкрутка атрымалася, не гадаў i не думаў, што былога сябра давядзецца прышыць…

– Хопiць, – сурова ўзбычыў галаву Фiлiн, – калi сваiм розумам дапетрыць не можаш, сядзь i слухай. Па-першае, твая праўда: каб ведаў, што цябе павiнен адправiць у» магiлёўскую губерню», не пiлi б цяпер гарэлку. Але, што нi робiцца, усё да лепшага. Не я, дык хтосьцi iншы цябе б туды без музыкi справадзiў, ты iм косткай у гарляку сядзiш.

– Каму гэта «iм»? – пацягнуўся да бутэлькi Бусел, але Фiлiн перахапiў руку.

– Пачакай, паспееш, – адсунуў ён гарэлку. – Каму ты перайшоў дарогу, не ведаю, толькi, пакуль не зусiм п’яны, запомнi: цябе я забiў!..

– Як забiў, калi вось ён – я? – здзiвiўся Бусел.

– Растлумачу. Мы ведалi падлу, якая iшла на сустрэчу з мянтом, – Фiлiн, вiнавацячыся, спахапiўся: – Я хацеў сказаць, з табой. Мы павiнны былi прышыць мiлiцыянта, але на фотаздымку, якi ўсучылi ў апошнi момант, я пазнаў цябе, – Фiлiн паклаў фотаздымак на стол. – Ты другi злева, абведзены чырвоным фламастэрам i пазначаны крыжыкам.

– Такi ж фотаздымак ляжыць у мяне на працоўным стале пад шклом, – Бусел на хвiлiну заплюшчыў вочы, страсянуў галавой: i сапраўды выпiў лiшку. – Гэта мы год таму на Дзень мiлiцыi…

– Атрымоўваецца, што хтосьцi з тваiх калег цябе здаў! – з’едлiва, нацiскаючы на слова «калег», прагаварыў Фiлiн.

– Ты гавары, ды не загаворвайся! – адштурхнуў ад сябе здымак Бусел. – За кожнага ручаюся, разам не адзiн пуд солi з’елi.

– I ўсё ж, – стаяў на сваiм Фiлiн, – тут, акрамя цябе, пяць чалавек, фатограф шосты, i хтосьцi з iх на табе паставiў чырвоны крыжык.

– А чаму ты не адмовiўся, калi пазнаў мяне? – спрабуючы змянiць тэму размовы, спытаў Бусел i пацягнуўся за пачкам цыгарэт. – Грошы засцiлi вочы?

– Грошы нi пры чым, не адмовiўся якраз таму, што пазнаў. Нарэшце зразумей, што я просты выканаўца, кiлер, i вырашыў цябе выратаваць. I, як бачыш, мая задумка ўдалася.

– Не магу паверыць, што Фiлiн – гэта ты!

– Пра мяне пагаворым потым, час будзе, а цяпер ты павiнен ведаць усё, што здарылася з табою.

– Ды як не ведаць, калi i цяпер галава гудзiць, быццам званiца!

– Я не пра тое. Гнiлога Прышч пасадзiў на пяро, сам улез у ягоную апратку i выйшаў на сустрэчу з табою. Дарэчы, месца сустрэчы i пароль нам таксама паведамiлi. Так што кумекай, сышчык, адкуль могуць расцi ногi. Сустрэчу з Прышчом ты памятаеш.

– Толькi да таго моманту, як увайшоў у нейкую развалюху, – пагадзiўся Бусел, якога больш i больш цiкавiў расповед Фiлiна.

– У той развалюсе я гваздануў цябе, ты ўжо выбачай, прыйшлося самому, бо Прышч вельмi злы на вашага брата, мог не разлiчыць. А потым пераапрануў цябе ў адзенне Гнiлога, а ўсё тваё нацягнуў на яго.

– Хочаш сказаць, што той чалавек павiнен сысцi за нябожчыка Бусла?

– Спадзяюся, так i будзе, – упершыню падчас размовы скупая ўсмешка слiзганула па вуснах Фiлiна. – Над Гнiлым папрацавалi – мацi родная не пазнае, а астатняе – адзенне, пасведчанне, нават твае трусы на iм. Ты ўжо выбачай, трэба, каб камар носа не падтачыў. Нам пашэнцiла, што валасы ў вас аднаго колеру, не прыйшлося галаву адразаць…

– Карацей, пашэнцiла мне, – зморшчыўся Бусел.

– Можа, i так, асноўнае, ты жывы, хаця для ўсiх – нябожчык.

– Якое ж тут шчасце?

– Вiдаць, я занадта цябе гваздануў, павольна думаеш. Ты застаўся жывы, мяняй прозвiшча i хоць сто гадоў тапчы зямельку. Станеш новым чалавекам, Iвановым, Сiдаравым, кiм захочаш. Цяперака ўцямiў?

Фiлiн выцягнуў з кiшэнi некалькi пашпартоў без фотакартак.

– Выбiрай, якое прозвiшча падабаецца больш, тое тваё.

– Не трэба мне такой дапамогi, – адштурхнуў руку з пашпартамi Бусел, – як-небудзь сам…

Фiлiн адвёў вочы, плёснуў гарэлкi ў двухсотграмовiк, ажно разлiлася, пацякла праз берагi на стол. На шчоках ходырам захадзiлi нервовыя жаўлакi, твар счырванеў, рукi па-здраднiцку задрыжэлi. Ён каўтануў палову двухсотграмовiка i, унiкаючы глядзець на Бусла, цяжка ўздыхнуў:

– Скажы шчыра, ты прынцыпова грэбуеш маёй дапамогай цi баiшся запэцкацца?

– Прынцыпова.

– Калi так, то я абавязаны дапамагчы, хочаш ты гэтага цi не. Памятаеш, з чаго пачалося наша вайсковае сяброўства? Ты мне жыццё выратаваў.

– Ты б зрабiў тое самае.

– Не ведаю. Дзесяць гадоў дапякае гэтае пытанне, а адказу няма… Калi шчыра, мне б смеласцi не хапiла на вышынi тысяча метраў ухапiць падаючага дэсантнiка, у якога не раскрыўся парашут. Кiшка была слабаватая…

– А цяпер кiшка твая стала моцная? – здзеклiва ўпiкнуў Бусел.

– Я проста вяртаю доўг, – ледзь стрымлiваючы гнеў, прасiпеў Фiлiн i сцiснуў вялiзныя кулакi-кувалды так, ажно пабялелi пальцы.

– А цi добра падумаў? Я ведаю, хто ты i чым займаешся, для кагосьцi ты Фiлiн, а для мяне Васiль Мароз, i адразу папярэджваю: цябе будуць шукаць i знойдуць. Магчыма, гэтым прыйдзецца заняцца мне самому.

– Пакуль капiтан Бусел вырашыць асабiстыя праблемы, кiлеру Фiлiну хопiць часу спалiць за сабой усе масты i жыць там, дзе яго не знойдуць. Я буду пачуваць сябе спакойна, мы квiты: ты выратаваў мяне дзесяць год таму, я цябе – учора. Вось такая мая фiласофiя, таварыш iнспектар крымiнальнага вышуку, – Фiлiн з цяжкасцю ўзняўся i, хiстаючыся, пакрочыў да выхаду; у дзвярах прыпынiўся i, чакаючы Бусла, дадаў: – Я б хацеў сустрэцца пры iншых абставiнах, але што маем, тое маем, жыццё мацнейшае за нас.

– Цiкавая фiласофiя, ты, пэўна, сабой ганарышся, – праходзячы мiма Фiлiна, насмешлiва прагаварыў Бусел. – А што тычыцца доўгу, дык ледзь слязу не выцiснуў, такi ты дабрадзей… Куды iдзём? – стоячы на ганку, на поўныя грудзi ўздыхнуў капiтан i не адчуў тупога болю ў правым баку, што яшчэ гадзiну таму выклiкаў прыступы ўдушлiвага кашлю.

– Кiруй да студнi, – падштурхнуў Бусла ў спiну Фiлiн.

– Што шукае Прышч у сталiцы? – апускаючы ў студню рыпучы журавель з iржавым вядром, спытаў Бусел. – Пэўна, грошы? I ўсё ж колькi я каштую?

– Камерцыйная тайна, – неахвотна прабурчэў Фiлiн, скiнуў з сябе кашулю i падхапiў вядро празрыстай вады. – Плеханi, а то нешта на сон хiлiць.

– Баiшся, што задам лататы? – перахапiўшы вядро, Бусел зрабiў некалькi глыткоў. – Ого, халодная, ажно скiвiцы зводзiць!

– Вада i сапраўды што трэба, сiлу дае… А наконт уцёкаў я спакойны, ранавата табе на людзях з’яўляцца, пазнаюць…

– То i добра, я не збiраюся гуляць у тваю гульню.

– Мая, як ты кажаш, гульня, праз пару-тройку дзён скончыцца, i ты, даражэнькi, будзеш выблытвацца сам, iнакш не паспееш аб’явiцца, як хтосьцi лупяне манцiроўкай па галаве, i памiнай як звалi.

Бусел незадаволена перасмыкнуў плячыма, спадылба зiрнуў на Фiлiна i рэзка плёхнуў ваду на ягонае мускулiстае цела. Злачынец ад нечаканасцi ажно падскокнуў, з грудзiны вырваўся мiжвольны крык, больш падобны на конскае ржанне, ён зафыркаў, зачмыхаў носам i пачаў iмпэтна расцiраць цела.

– Плiснi яшчэ! – узбуджана крыкнуў Фiлiн, але, убачыўшы, што Бусел быццам аслупянеў з вядром у руках, думаючы пра штосьцi сваё, выхапiў журавель, апусцiў у студню.

Наступнае паўнюткае вядро сцюдзёнай вады Фiлiн выплеснуў сабе на галаву i, не зважаючы на задумлiвага капiтана, подбегам пашкандыбаў у хату, пакiдаючы на зямлi добры дзесятак ручайкоў.

Буслу было над чым пакумекаць. Фiлiн меў рацыю, калi гаварыў пра тое, што ён павiнен на нейкi час зрабiцца нябожчыкам. Цяпер думкi былi скiраваны на тое, каб разблытаць злачынства. У прапанаванай сiтуацыi i сапраўды будзе лягчэй рассекчы вузел, выкрыць забойцу Кузаўкова i наркадзялкоў з фармацэўтычнай фабрыкi. Чалавек, якi тэлефанаваў, забiты, i ўсе нiтачкi абарвалiся. Арыштаваны Князь маўчыць i будзе стаяць на сваiм. Вiдавочна, трэба мяняць тактыку, i зноў Фiлiн правы: яго, капiтана Бусла, падставiлi, i да гэтага прыклаў руку хтосьцi са сваiх… Ён павiнен не хавацца ўсё жыццё пад чужым прозвiшчам, а знайсцi юду.

Пасля халоднага душу галава ў Бусла прасвятлела, куды падзеўся боль, цела паступова налiлося сiлай, начная стома пачала забывацца. Пачуццё самазахавання, якое яшчэ ноччу нясцерпна вярэдзiла душу, шчымiла жаданнем помсты сэрца, цяпер саступiла месца прафесiйнаму азарту, непераадольнаму жаданню асабiста ўва ўсiм разабрацца. Капiтан прагнуў дзейнiчаць, i толькi напрацаваная за гады разважлiвасць i цвярозы разлiк стрымлiвалi, прымушалi яшчэ i яшчэ пралiчваць магчымыя хады злачынцаў. Больш памыляцца Бусел не мог, другога Васiля Мароза не будзе. Капiтан вырашыў паслухацца парад Фiлiна.

Бусел павесялелым позiркам агледзеў вялiкую паляну, на якой месцiлiся хата з прыбудовамi, агароджаныя плотам, якi ад часу i недагляду спарахнеў i павалiўся на кусты здзiчэлай малiны, i толькi праз гэта яшчэ трымаўся, ствараючы ўражанне сваёй патрэбы. Адзiн з трох хлявоў неяк бокам усунуўся ў лес, быццам нiхто яго не будаваў, а ён вырас тут сам, разам з калматымi пахучымi соснамi, што шчыльна ўзялi яго ў палон. Другi хлеў быў напаўразбураны, i толькi трэцi, яшчэ нiштаваты, вiдаць, прыстасаваны пад гараж, ганарлiва паглядаў наўкол праз расчыненыя дзверы, падпёртыя тоўстымi калодамi. Страха на хаце ў адным месцы свяцiлася велiкаватай дзiркай, на напаўразбуранай пячной трубе сядзела вялiзная шэрая варона i, схiлiўшы галаву набок, насцярожана сачыла за Буслам.

«Тут, вiдавочна, нiхто не жыве», – падумаў Бусел i, падставiўшы твар яшчэ цеплаватым сонечным промням, заплюшчыў вочы.

I раптам ён акунуўся ў зусiм iншы свет: усё наўкол поўнiлася птушынымi галасамi, у траве на ўсе лады стракаталi конiкi, цёплы, ласкавы вятрыска ўзяў у свае абдымкi вiльготнае цела, iмгненна раскудлацiў валасы. Далёкi i адначасова блiзкi ўспамiн устрывожыў i расчулiў, капiтан адчуў, што даўным-даўно з iм гэта ўжо было, ён перажываў гэткi момант. Гуллiвы вецер менавiта так кудлацiў непаслухмяныя валасы, а птушыныя спевы напаўнялi душу неймавернай лёгкасцю i жаданнем узляцець. Iмгненна перад вачыма ўзнiк белабрысы дзесяцiгадовы хлапчук. Гэта ён, Андрэй Бусел, каб не адстаць ад старэйшых, узлез на вялiкi стары дуб, што рос на схiле Замкавай гары. Пад нагамi хiсткая, спружынiстая галiнка, а яшчэ нiжэй струменiцца, круцiцца вiрам рака Мнюта. Шлях да адступлення адрэзаны, Андрэй заплюшчвае вочы i саскоквае… Ён ляцiць i не адчувае свайго цела, толькi гэтыя птушыныя спевы i вецер, цёплы крылаты вецер у валасах.

– Калiсьцi тут жыў ляснiк, – парушыў нечаканы ўспамiн Фiлiн. – Стары памёр, а сын у турме, ён i даў адрасок. Месца надзейнае, блiжнi шлях – трынаццаць кiламетраў лясной дарогi, калi прыцiсне – сiгануў у кусты i шукай ветру ў полi. Цябе наўмысна сюды прывёз, пажывеш пару тыдняў, лiчы, што адпачываеш у санаторыi.

Пачуўшы пра два тыднi, Бусел не вытрымаў:

– Паўмесяца – гэта занадта!

– Я разлiчваю, што праз тыдзень цябе пахаваюць, – не зважаючы на капiтанаву нервознасць, вёў сваё Фiлiн, – а яшчэ праз тыдзень, трошкi змянiўшы знешнасць, аб’явiшся ў Мiнску. Цi табе абавязкова трэба быць на асабiстым пахаваннi?

– Добра было б, – незадаволена буркнуў Бусел, – са мной развiтацца прыйдуць не толькi сябры. Дарэчы, хто заказаў маё забойства?

– Я клiентаў адразу выкрэслiваю з памяцi, але ў тваiм выпадку можна зрабiць выключэнне. Жанчына пажадала бачыць цябе мерцвяком. Шэршэ ля фам, як кажуць французы.

– Ты з ёй сустракаўся? Што за яна, як выглядае?

– Перамовы вёў пасрэднiк, я толькi аднойчы гаварыў па тэлефоне.

– А пасрэднiк?

– Пра яго не пытайся, да тваёй гiсторыi чалавек не мае анiякага дачынення, нi пры чым ён.

– Нiчога сабе, нi пры чым! – узбуджана ўскрыкнуў Бусел. – Дапамагаў у забойстве – i нi пры чым!

– Мы па-рознаму глядзiм на адно i тое. Сказаў, яго не здам, значыць, не здам, – Фiлiн рэзка павярнуўся i, нацягваючы кашулю, пайшоў да расчыненых дзвярэй хлява; праз хвiлiну вярнуўся, уваткнуў каля ног Бусла ржавую рыдлёўку. – Пайшлi капаць.

– Што капаць? – Бусел здзiўлена паглядзеў на Фiлiна.

– Яму…

– Нам што, няма чаго больш рабiць?

– Трэба пакiнуць магiлу, каб упэўнiць Прышча, што ты… – Фiлiн зацяўся, шукаючы патрэбнае слова.

– Цяпер зразумела, – засмяяўся Бусел. – Да гэтай магiлы ты будзеш прыносiць кветкi… Але вернемся да жанчыны, яна, пэўна, не такая засакрэчаная, як пасрэднiк? Пра што ты з ёй гаварыў?

– Яна толькi паведамiла месца сустрэчы з Гнiлым i пароль.

Бусел задумаўся. Нiхто не ведаў, што ён iдзе на сустрэчу ў парк, тым больш пра пароль, значыць, iнфармацыя пайшла ад чалавека, з якiм ён дамовiўся пра спатканне. Калi гаварылi апошнi раз, той быў нечым усхваляваны, нават напалоханы. Як ён сказаў? «…Мяне хтосьцi здаў!..» Цяпер зразумелыя ягоныя нервознасць i трывога: «добраахвотнiк» выклiкаў яго, каб знайсцi абарону, а выйшла наадварот. Калi гэта i сапраўды так, то вестка пра ранейшыя гутаркi з» добраахвотнiкам» магла прасачыцца i ад нас, ад таго, хто меў дачыненне да справы… I ўсё ж, што хацеў паведамiць Гнiлы, як яго заве Фiлiн, што не даверыў тэлефону?

– А што за чалавек Гнiлы? – Бусел разлiчваў выцягнуць з Фiлiна як мага больш iнфармацыi.

– Нiколi не бачыў i не чуў, – неахвотна азваўся Фiлiн i, збочыўшы да густога ельнiку, спынiўся, утыкнуў рыдлёўку ў зямлю. – Я называю так усiх, на каго атрымлiваю заказ. Будзем капаць тут…

– Мне ўсё роўна, дзе магiлу капаць, абы ў ёй не ляжаць, – паспрабаваў пажартаваць Бусел.

– Ёсць фотаздымак Гнiлога, усучылi праз пасрэднiка, – не падтрымаў капiтанаў жарт Фiлiн, – ён у Прышча, вернецца – забяру, хаця малаверагодна, што ён пакiнуў фота нябожчыка, калекцыянiраваннем мы не займаемся…

Фiлiн папляваў на далонi i, уваткнуўшы рыдлёўку ў зямлю, заклапочана спытаў:

– Выходзiць, ты не сустракаўся з Гнiлым?

– Учора ўпершыню iшоў на сустрэчу, – адказаў Бусел, – да гэтага звязвалiся толькi па тэлефоне, а калi дакладней, ён некалькi разоў тэлефанаваў мне на кватэру.

– Цяпер зразумела паспешлiвасць заказчыка, вы не павiнны былi сустрэцца…

– Хутчэй за ўсё, – пагадзiўся Бусел. – Гнiлы, мяркую, хацеў перадаць нешта вельмi важнае.

– Ужо не перадасць i не скажа, – прабурчэў Фiлiн i, адкiдваючы спарахнелае бервяно, цяжка выдыхнуў: – Я так зразумеў, што ты сам будзеш шукаць адказы?

Бусел прамаўчаў. Ён засяроджана лупiў рыдлёўкай, сiлячыся перасячы таўставаты корань.

Капалi доўга, зямля, перавiтая вялiкiмi i малымi пакручастымi карэннямi, не хацела паддавацца. Праз паўгадзiны Фiлiн не вытрымаў, зласлiва кiнуў рыдлёўку на зямлю, выцер рукавом кашулi спатнелы лоб:

– Адпачнi, пайду пашукаю ў хаце сякеру, а то да вечара правалэндаемся.

– Мне i сапраўды няма куды спяшацца, – сеў на свежы пясок Бусел. – Пакуль барада ды вусы вырастуць, яма будзе што трэба.

– Лепш думай, як вылузнуць з лункi, куды цябе загналi, бы бiльярдны шар, а не строй жарцiкi, – з непрыхаваным асуджэннем прагаварыў Фiлiн i праз хвiлiну знiк у ельнiку.

Бусел лёг на халаднаваты пясок, паклаў рукi за галаву i ўпершыню за ўсё жыццё падзякаваў лёсу, што ён дзетдомаўскi, не мае раднi. Заплюшчыўшы вочы, ён слухаў лес i ў нейкi момант з радасцю адчуў, што засынае. Лясное шматгалоссе закалыхвала, i перасiльваць сябе не хацелася. Сасновы водар навяваў спакой i цiхамiрнасць, сонца, якое, нiбыта гуляючы ў вершалiнах стогадовых дрэў, танюсенькiмi зайчыкамi прарывалася праз галiнкi, мiтуслiва асвятляла твар, сляпiла вочы i зноўку гублялася, рассейвалася ў шатах. Бусел заснуў спакойным, як кажуць, дзiцячым сном i нават не прачнуўся, калi вярнуўся Фiлiн. Той не стаў будзiць капiтана, а таксама лёг на пясок i невiдушчым позiркам утаропiўся ў неба. Фiлiн раптам злавiў сябе на думцы, што было б лепш, каб Бусел не выратаваў яго, няхай бы ляснуўся аб зямлю, i на тым усё скончылася…

Праз гадзiну Бусел прачнуўся, i яны моўчкi дакапалi яму. Фiлiн накiдаў у яе ламачча, i гэтак жа моўчкi пачалi закiдваць пяском.

– А як жа аркестранты? – выскаляючыся, смяяўся Бусел. – I слова трэба сказаць. Так што, Васiль, гавары, а я паслухаю, нячаста такое здараецца.

Бусел упершыню назваў Фiлiна сапраўдным iмем, i Фiлiна ажно страсянула. Ён з удзячнасцю, пацяплелым, нават расчуленым позiркам паглядзеў на Бусла. Халадок i трывога, што поўнiлi душу, раптам расталi, у гэтую хвiлiну яму захацелася стаць ранейшым, не запэцканым крывёй i злачынствамi, захацелася на ўвесь свет крыкнуць, што ён нiякi не Фiлiн, а Васiль Мароз i хоча, каб людзi ведалi гэта.

– Я не поп, – унiкаючы Буславых вачэй, сiлячыся перамагчы хвiлiнную слабасць, панурыўся Фiлiн; ён адвярнуўся i таропка пачаў закiдваць зямлёй яму.

Калi справа была скончана, Бусел абапёрся на рыдлёўку i тэатральна, са скрухай у голасе, усклiкнуў:

– Вось i ўсё, быў капiтан мiлiцыi Андрэй Бусел – i няма.

– Так будзе лепш, – стомлена ўздыхнуў Фiлiн i сцiшана дадаў: – Лепш для ўсiх нас.

– Паслухай, Васiль, мне ўвесь час карцiць спытаць… – Бусел прымоўк, шукаючы патрэбныя словы. – Што з табой здарылася? Мы ж разам збiралiся паступаць вучыцца ў школу мiлiцыi. Памятаеш, пра што марылi?

– Чалавек мяркуе, Бог дае… – ухiлiўся ад прамога адказу Фiлiн i, не жадаючы дзялiцца асабiстым, дадаў: – Маёй цяперашняй «прафесii» адвакат не патрэбны.

Больш былыя сябры-дэсантнiкi не размаўлялi, а дакладней, ад гаворкi ўхiляўся Фiлiн. Як толькi прыйшлi ў хату, ён, апрануты,