– Дзяўчаткі, гэта па нашыя душы, – заявіла Ірына і гучна ікнула. – Толькі яны не душапрыказчыкі, а звычайныя рэкеціры. Рыхтуйце зялёненькія, лепш дробнымі, бо здачы не дачакаецеся. Канечне, Ашот дамовіцца, не ўпершыню, грошыкі ж выграбуць з нашых кішэняў. Ці праўду кажу, Дзмітрый?

– Твой доўгі язык аблегчыць нашыя кішэні не на дзесяць долараў, ён можа пазбавіць нас усяго.

– Не плявузгай, вас не зачэпяць, – Ірына зноў гучна ікнула і, дапіўшы рэшту шампанскага, зласліва зазначыла: – Трэці раз рабуюць у адным і тым месцы, не паверу, што гэта выпадкова. А мінулы раз, дарэчы, не па дзесятцы, а па трыццаць баксаў з носа спагналі. Сёння ж могуць выпатрашыць і ўсе пяцьдзесят.

– Не каркай, Ашота яны паважаюць.

– Грошы яны паважаюць, – прабурчэла Ірына, і ў машыне надоўга ўсталявалася прыгнечаная, напружаная цішыня.

Праз лабавое шкло Люба бачыла, як напачатку спакойна размаўляў Ашот са стрыжанымі хлопцамі. Яны здаліся ёй неймаверна падобнымі, і не таму, што былі апрануты аднолькава, у джынсавыя касцюмы, а больш праз міміку і рухі. Стрыжаныя, панурыўшы галовы і манатонна соўгаючы сківіцамі, нейкі час слухалі Ашота, потым адзін з іх паклаў армяніну руку на плячо і нешта сказаў. Ашот зрабіў крок назад, замахаў рукамі і, раз-пораз азіраючыся на «рафік», пачаў нешта даказваць. Рэкеціры адмоўна захіталі галовамі і, як па загадзе, выцягнуўшы з кішэняў рукі, пагрозліва, сцяной пасунуліся на Ашота. З «Мерседэса» з манціроўкай у руцэ выкуліўся невялікага росту, шчуплы, з доўгімі патлатымі валасамі шафёр. Ён падбег да «рафіка», тузануў дзверцы ад вадзіцеля, і не паспеў Дзмітрый нават уцяміць, што да чаго, як крывая манціроўка ўпілася яму ў шыю пад самай сківіцай.

– Т-ты што, здурнеў? – прахрыпеў Дзмітрый і паспрабаваў ухапіцца за жалязяку. Але патлаты быў напагатове. Манціроўка імгненна падкінула галаву вадзіцеля «рафіка» ўгору, ды так, што вочы ў бедака закаціліся, як у мерцвяка, а рукі канвульсіўна затузаліся.

– Не чапай яго, – закрычала Люба, – мы заплацім, колькі скажаце…

– Мужыкі, мамзелі згодны плаціць, – выскаліў два рады залатых зубоў патлаты і трошкі апусціў руку, даў Дзмітрыю хватануць паветра.

Стрыжаныя, як па загадзе, спыніліся, засунулі рукі ў кішэні і зноў абыякава засоўгалі сківіцамі.

Ашот, ідучы да машыны, нешта імпэтна крычаў, некалькі разоў плюнуў пад ногі, але, залезшы ў салон, сказаў адно:

– Пяцьдзясят баксаў з чалавека…

І Люба, і ўсе астатнія адразу зашамацелі даўно падрыхтаванымі паперкамі, толькі Ірына злосна мацюкнулася:

– Скулу ім, а не пяцьдзясят…

Ашот сабраў грошы, хутка пералічыў, выцягнуў з кішэні сотню за сябе і Дзмітрыя. Потым падышоў да Ірыны і сцішана сказаў:

– Не хапае пяцьдзясят.

– Аддай грошы патлатаму, і няхай Дзімку адпусціць… Ды скажы, што пра недастачу я сама буду гаварыць.

– Рабі як хочаш, толькі ведай, з агнём гуляеш.

– Я ведаю, як за сябе пастаяць, – скідваючы з плячэй плашчоўку, адмахнулася Ірына.

Яна дастала з сумачкі люстэрка, памаду і рашуча падмалявала вусны. Потым выцягнула з валасоў заколку, матлянула галавой, і адразу цёмна-каштанавыя валасы густа рассыпаліся па плячах. За адну хвіліну на вачах агаломшаных пасажыраў Ірына ператваралася з заспанай, не па гадах істэрычнай кабеты ў спакуслівую, кідкую прыгажуню. У наступнае імгненне на падлогу паляцелі мяккія белыя красоўкі, на спінцы крэсла павіслі замытыя да белага джынсавыя штаны, а замест іх Ірына з цяжкасцю нацягнула кароткую чорную спаднічку і бліскучыя, на высокіх абцасах чаравічкі. У яе агромністых аксамітных вачах цяпер палыхалі дзікавата-шальмоўскія ўпартыя агеньчыкі.

– Ну, дзяўчаткі, пажадайце мне ні пуха ні пер’я, – цокаючы абцасамі на выхад, сказала Ірына.

– Ні пуха… – разам выдыхнулі прысутныя, а Дзмітрый, усё яшчэ трымаючыся за сківіцу, прагундосіў:

– Ірка, не ведаю, што ты задумала, але глядзі, не ўлезь к чорту ў балота.

– Ты нас ужо абараніў, цяпер дазволь мне за сябе і цябе, немаўлятку, заступіцца, – праходзячы міма, раскудлаціла вадзіцелю чупрыну дзяўчына і весела, па-блазенску рассмяялася.

Як толькі стрыжаныя ўбачылі дзяўчыну, адразу змяніліся: вонкавай абыякавасці і пагрозлівай засяроджанасці як і не было, на тварах імгненна з’явіліся гуллівыя, з’едліва-пошлыя ўсмешкі, да гэтага абыякавыя, немігатлівыя вочы ажылі, заіскрыліся прагавітым, бессаромным жаданнем.

Ашот, як і стрыжаныя, зразумеў, на што наважылася Ірына, і рашуча пераступіў ёй дарогу:

– Не рабі глупства, я за цябе заплачу…

– Адыдзі, ты мне не муж і не бацька, – як ад надакучлівай мухі, адмахнулася дзяўчына і гучна крыкнула: – Хлопчыкі, ёсць размова, толькі скажыце гэтаму лоху, каб сеў у машыну і не высоўваўся…

Тое, што потым адбылося на вачах дзяўчат, пасажырак «рафіка», не проста іх збянтэжыла, убачанае выбіла з каляіны і неймаверна ўзмацніла страхі, якімі і без таго поўніліся душы. Некаторых паводзіны Ірыны і рэкеціраў прывялі да нервовага зрыву.

Бачачы, як Ірына слізганула ў прачыненую дзверцу «Мерседэса» і як паважна ўслед за ёй залез адзін са стрыжаных, а астатнія, назіраючым за тым, што робіцца ў сярэдзіне, весела, па-блазенску скаліліся і пагойдвалі машыну, першай не вытрымала Кацярына. У яе руцэ няведама адкуль з’явілася небяспечная брытва, пагрозліва бліснула лязо.

– Я ім не дамся, няхай толькі сунуцца…

– Ты што, здурнела?!

Каля Кацярыны імгненна з’явіўся Ашот і, пераціснуўшы дзяўчыне запясце, адабраў брытву.

– Хіба не бачыш, што гэтая гадаўка сама пайшла? – Ашот абвёў пасажырак злым позіркам, секануў паветра рукой. – Ніхто, чуеце, ніхто вас не зачэпіць, калі, канечне, самі таго не пажадаеце!

Праз гадзіну напружанага чакання пасажыры «рафіка» убачылі, як Ірына вылезла з «Мерседэса» і, хістаючыся, няўпэўнена, па-матроску шырока ставячы ногі, пасунулася да «рафіка». Рэкеціры нешта крычалі ёй услед, але дзяўчына нават не азірнулася, толькі падняла рукі над галавой і развітальна памахала. Раптам яна спынілася, быццам наткнулася на нейкую нябачную перашкоду, скінула чаравікі, замітусілася, крутнулася ўправа-ўлева, як пераламалася напалам, і, прыкрыўшы далонню рот, подбегам кінулася да ўзбочыны. Стрыжаныя, убачыўшы, як дзяўчына, стоячы на ўзвале на каленях, ванітуе, зарагаталі, ды так, што здрыганулася шкло ў «рафіку».

У Любы саленаваты камяк перахапіў горла. І адразу, як калісьці ў дзяцінстве, яе імгненна агарнула даўно забытае, запаланіла міжвольнае і амаль непераадольнае жаданне ўцячы адсюль, схавацца, каб нікога не бачыць і нічога не чуць. Яна падхапілася і кінулася да дзвярэй, але ніяк не магла зразумець, чаму ногі не бягуць, а рукі не слухаюцца, не магла зразумець, чаму цяжка дыхаць, а ў вачах ружовы туман.

Калі Люба расплюшчыла вейкі, зыркае сонца балюча сцебанула па вачах. Яна адвярнулася і ўбачыла перапалоханага Ашота, які трымаў каля яе носа ватку. Пахла нашатырным спіртам.

– Ну, дзякуй Богу, – узрадавана ўздыхнуў хлопец і пацёр ваткай Любіны скроні і шыю.

– Дасца ў знакі нам гэтая паездка, – незласліва прабурчэў Дзмітрый. – Адна трахаецца, можна сказаць, прынародна, другая з брытвай кідаецца на людзей, а трэцяя – зусім чокнутая, паміраць уздумала…

– Не балбачы, – рэзкавата сказаў Ашот, – лепш занясі Ірыне вады, няхай прывядзе сябе ў парадак… Ехаць трэба.

Праз некалькі хвілін у машыну цяжка паднялася Ірына. Валасы ўскудлачаныя, на вільготнай кофце расшпіленыя ўсе гузікі, станіка зусім не было, чырвоныя саскі высокіх грудзей задзірліва, быццам наўмысна, былі скіраваныя на Ашота і Дзмітрыя. Хлопцы, як па загадзе, адвялі позіркі, і гэта не засталося незаўважаным Ірынай. Яе перапэцканы памадай твар пераможна засвяціўся.

– Усім фізкульт-прывет, – зычна абвясціла яна, але голас прагучаў фальшыва і здзекліва. – А што гэта нашы дзяўчаткі галовы павесілі, а хлопчыкі вочкі пахавалі? Няўжо паснулі? А мо мяне ганіце? Дык я з таго, чым еду зарабляць грошыкі, таямніцы не рабіла і нікога, зрэшты, не абрабавала. А мо зайздросціце? Усё ж за гадзіну дзвесце баксаў зарабіла, вось гэтых, – Ірына патрэсла над галавой зеленаватымі паперкамі. – Напэўна ж, і вы не цэлкі, маглі б таксама паўдзельнічаць… Толькі я першай паспела…

– І хто цябе толькі нарадзіў? – непрыязна буркнуў Дзмітрый і завёў рухавік.

Ірына быццам толькі гэтага і чакала. Яна зусім скінула кофту, знізу далоньмі яшчэ больш высока прыўзняла грудзі і, усутыч наблізіўшыся да вадзіцеля, прашаптала:

– А ты, Дзімачка, зірні, памацай маё цела, няўжо адмовішся? Толькі не пужайся, дам за так, не за грошы… За іх ты засілішся… А мне жонку і дзетак тваіх шкада… Пагаджайся, пакуль не перадумала, а то аддамся Ашоту, а ён іншы, ён заплоціць, толькі не ў дарозе, усё ж адказвае за маю дастаўку, і не ў Берліне, дзе каштарыс высокі. Ён дачакаецца мяне ў Мінску і завалачэ ў які-небудзь ванючы гатэль з прусакамі…

– Датрахалася, зусім з глузду з’ехала. Гэта ў цябе ў галаве прусакі замест мазгоў, – прабурчэў Дзмітрый і, скрывіўшыся, як ад кіслага, пачаў вырульваць на шашу.

Люба яшчэ не зусім ачомалася ад нечакана нахлынуўшай млоснасці і цяпер, трошкі прыплюснуўшы вейкі, паволі, але без усялякага жадання вярталася ў рэальнасць. Нейкім нязведаным дагэтуль падсвядомым пачуццём яна ўбачыла вакол сябе празрыстую заслону, падобную на вадаспад, якая, здавалася, бараніла ад усяго нядобрага і злога. Люба чула, пра што гаворыць Ірына, бачыла яе голую і ніяк не магла дапяць, чаго дзяўчына торкае свае цыцкі вадзіцелю ледзь не ў самы твар. Яна бачыла, як Ашот укрыў Ірыну плашчоўкай і, прытуліўшы да сябе, правёў міма, чула, як, усаджваючы суседку ў крэсла, ён ціха спытаўся:

– Ты зноў наглыталася калёс?

– І запіла віном, – раўнадушна адказала Ірына і нечакана ўсхліпнула: – Я больш гэтага не вытрымаю…

– Хутка ўсё скончыцца, – пяшчотна сказаў Ашот. – Ты лепш засні.

Гэтае «засні» імгненным неймаверным цяжарам навалілася на Любіны вейкі. Яна міжвольна заплюшчыла вочы і цяпер не толькі ўбачыла вакол сябе серабрыстыя вадзяныя пырскі, але і пачула грукатлівы шум вадаспада, такі жывы і лагодна-пявучы. На душы стала лёгка і спакойна.

Апошняе, што пачула Люба перад тым, як заснуць, былі словы, сказаныя кімсьці з дзяўчат: «Як бы там ні было, а Ірына на нашых вачах за гадзіну зарабіла аж дзвесце долараў!»

За паўгадзіны да нямецкай мяжы Любу раскатурхаў Ашот і забраў пашпарт, які адразу ж аддаў Дзмітрыю.

– Апошняя праверка, – падаў голас вадзіцель і, пералічыўшы пашпарты, павучальна прамовіў: – На мяжы не мітусіцеся, сядзіце спакойна, у немцаў памежнікі і мытнікі працуюць на пару. Машыны шманаюць рэдка, а на людзей і зусім увагі не звяртаюць. Колькі езджу, у салон ні разу не зазірнулі, нават крыўдна…

Пра тое, што адбылося па дарозе на Варшаву, ні Люба, ні хто іншы не ўзгадвалі. Дый навошта? Праз некалькі гадзін іх шляхі разыдуцца, а там у кожнага свой клопат, як кажуць, свая кашуля бліжэй да цела.

Немцы і сапраўды вельмі хутка і без усялякай цікаўнасці да пасажыраў прагледзелі іх пашпарты, тут жа грукнулі штампам, але больш уважліва перабралі дакументы вадзіцеля, нават прымусілі завесці машыну і праверылі на «СО», яшчэ больш уважліва вывучалі страхоўку і зялёную карту. Зрэшты, калі ўсе пытанні былі знятыя, Дзмітрыю вярнулі дакументы, акрамя аднаго – пашпарта.

Малады, зусім юны, прышчаваты памежнік у велікаватай фуражцы, над губамі тоненькая палоска чорных вусікаў, зазіраючы ў салон машыны, на ламанай рускай мове крыкнуў:

– Фройлен Люба Аникейчик, ком цу мир, аусвайс фальшивка…

У Любы быццам нешта абарвалася ўсярэдзіне. Яна падхапілася на ногі, дрыготкімі рукамі пачала збіраць рэчы. На падлогу звалілася сумачка, з якой высыпаліся біжутэрыя, грошы, люстэрка закацілася некуды далёка пад крэсла, на вачах імгненна навярнуліся слёзы, а вусны шапталі адно:

– Як жа ж так, усё было нармальна…

– Ну, ні халера сабе!.. – вырвалася міжвольна ў Дзмітрыя. – Нашу і дзве польскія мяжы праехалі…

– Что ест хольера? – імгненна зрэагаваў памежнік і, зрабіўшы крок да машыны, паклаў руку на руль. – Это ест русский нецензурный брань в меня? Тогда ты в тюрьма!

– Што вы, што вы, якая цюрма? – замахаў рукамі перапалоханы Дзмітрый. – Халера – гэта… гэта як чорт…

– О-о, «чьёрт» моя знает, – твар памежніка расплыўся ў прыхільнай усмешцы, – русский «чьёрт побирай» Европа знает… Но тут, – памежнік зноў стаў сур’ёзны, нават вельмі, і, тыцнуўшы пальцам у нямецкі сцяг, які развяваўся над мытняй, строга сказаў: – Тут вам не «хальера» і не «чьёрт побирай», тут Дойчланд!.. А фройлен своя подпись в аусвайсе не имеет…

Праехаўшы не больш за кіламетр, Ашот запатрабаваў, каб Дзмітрый спыніў машыну каля першага прыдарожнага тэлефоннага аўтамата. Ён выглядаў заклапочаным, доўга шарыў па кішэнях скуранкі, перагарнуў партмане, зрэшты, знайшоў тое, што шукаў, – занатоўнік, перагарнуў некалькі старонак і адразу ж адкінуў, запусціў руку ў дарожную сумку. Зрэшты, твар прасвятлеў, Ашот выцягнуў блакітны сшытак, нешта ў ім прачытаў, скоса зірнуў на Любу. Сустрэўшыся з дзяўчынай позіркам, ён вымучана ўсміхнуўся і нават падміргнуў.

Люба нейкім, як кажуць, сёмым пачуццём адчувала, што размова Ашота па тэлефоне будзе тычыцца яе. Зрэшты, так яно і здарылася. Калі Ашот вярнуўся ў машыну, ён адразу