Мойындайтын уақыт келді

Көптеген жылдар бұрын Неапольдің вице-королі, герцог Испанияға, Барселона қаласына сапар жасады. Ол кезде айлақта (теңіз жағасындағы кеменің тоқтауына, келіп-кетуіне қолайлы алаң) галера (бұрын Еуропада құлдар, жазалылар немесе тұтқындар ескекші болатын әскери кеме немесе қайық) болды, онда ескекші (қайықты есуші) сотталушылар болды. Герцог осы галераның бортына көтеріліп, барлық тұтқындарды аралап шықты, әрқайсысынан оны галераға алып келген қылмыстары туралы сұрады және олардың қайғылы оқиғаларын тыңдады.

Бірінші адам, судья оның жауларынан пара алып, оған әділетсіз үкім шығарғандықтан ғана осында болғанын айтты. Тағы біреуі, оның жаулары, куәгерге ақы төлегенін және сотта оған қарсы жалған куәлік бергенін айтты. Үшіншісіне – ең жақын досы оған опасыздық жасапты, әділдіктен қашып оны ақша үшін құрбан етіпті. Соңында герцог кінәсін мойындаған адамды тыңдады: «Мырза, мен бұл жерге лайық болғандықтан келдім. Мен көп ақша алғым келіп, әмиян ұрладым. Мен төзуге тура келетін нәрсеге лайықпын және дайынмын».

Герцог таң қалды. Ол галера капитанына бұрылып: «Бұл адамдардың бәрі кінәлі емес және әділетсіз сот үшін осында келді, бірақ олардың арасында бір қылмыскер бар. Одан басқасының бәрі ақ екен, пәк екен, күнәсіз екен, ал мына қылмыскер өзінің бүлінуімен осында келді, сондықтан өз күнәсін басқаларға жұқтырмайынша, оны тезірек босатайық». Өз кінәсін, қателігін мойындаған, келіскен адам бостандыққа шығарылды және кешірілді, ал ақталатын дәлел іздеп, айыпсызбын деп өзін ақтағандар мен сылтауды таңдағандар галерада қалды.

Бұл шын мәнінде болған оқиға және бір қызығы, ол біздің өмірімізде не болып жатқанын дәл көрсетеді. Біз қателесеміз және қатені мойындаудың орнына өмір бойы өзімізді ақтаймыз. Біз басқаларды (ортаны), жағдайды кінәлаймыз, оның орнына біз неге былай айтпаймыз: «Мен өз өмірімді өзім басқарып келдім. Менің миымдағы ойларды басқаратын жалғыз менмін және дәл қазір менің кім екенім, қандай екенім – менің өзіме өзім жасағаным». Осы ақиқатты түсінген сәтте біз осы өмірдің галерадағы құлдығынан арыламыз және өз өмірімізді өз еркімізге қайтарып, басқаша, ақиқатқа сай, лайықты өмір сүре аламыз.

Өз өміріңізге қараңыз. Өзіңізді және өмірді түсініңіз, реттеңіз, тәртіпке салыңыз. Қателіктеріңізге қарамастан өзіңізді кешіруге және сүюге үйреніңіз. Қателіктеріңізді қабылдаңыз. Осы қателіктер үшін өзіңізді кешіріңіз және жақсы көріңіз, содан кейін сіз галерадағы құлдықтың өмірінен босатыласыз. Сіз өмір сүруіңіз керек жолмен өмір сүруге мүмкіндік аласыз: бақыт, тыныштық және керемет денсаулық. Мұның бәрі сіздің өткеніңіз, бүгініңіз және болашағыңыз үшін жауапкершілікті алудан басталады.

Өмір дегеніміз кітап

Сіз қазір отырған немесе тұрған жерде бір кітап бар ма, маңызды емес қандай болса да? Егер «иә» болса, тапсаңыз, менен сізге бір өтініш – кітапты қолыңызға алыңыз. Бұл кітаптың не туралы екендігі маңызды емес: оны жай ғана алыңыз және оған қараңыз. Енді оны сіздікінен өзгеше көзқараспен көруге тырысыңыз. Елестетіп көріңізші, бұл кітапты, сіз қолыңызда ұстап тұрған, белгісіз бір аралға теңіз толқындары жағаға шығарды. Кітап су-су болып қалды деп ойламаңыз. Ол әлі құрғақ. Бұл аралдың тұрғындары ақылды және мәдени тұрғыдан дамыған екен, бірақ алфавит, әріптер туралы түсінік жоқ.

Олар енді не істейді? Олар кітапты алып, әдемі жасалған қағазды көреді. Олар баспаға қарап, әріптер мен тыныс белгілерінің күрделі құрылымын көреді. Олар бұл өте қызықты өнер түрі деп ойлайды және кітапты осы тұрғыдан бағалайды.

Олар кітапты түсінеді ме? Олар осы кітаптан нақты пайда алады ма? Жоқ деп ойлаймын. Әрине, қағаз бен баспа белгілері – бұл кітаптың нақты мазмұнының кішкентай көлеңкесі ғана. Ал нақты мазмұны оны қаншалықты түсінуге байланысты. Кітаптың сырты емес іші маңызды, себебі кітаптың іші толған идеялар әлемі.

Біздің өмірімізде де солай болады емес пе? Біз өмірдің қағазы мен сиясына қараймыз: тыныс алу, тамақтану, жұмыс, ұйқы. Біз өмірдің әдеттегі көріністеріне қарап, «бұл өмір» дейміз. Бұл қағаз бен баспа белгілеріне қарап, «бұл кітап» деп айту сияқты. Бірақ біздің өміріміз, кітап сияқты, мағынасы бар және, әрине, өмірдің мақсаты – қағаз бен сияда емес, оның мағынасында екенін бәріміз білеміз.

Біздің өміріміз ең алдымен мағыналы болуы керек. Өміріңіздің сиясы мен қағазын тағы бір рет қараңыз. Бүгін сіз балаларды мектепке жібересіз немесе жұмысқа барасыз, бұл өте жақсы. Қағаз бен сия болмаса, біз кітаптың идеясын білдіре алмас едік, өміріңіздегі күнделікті ұсақ-түйектің белгілі, беткі мағынасынан әрі қарай қарауға тырысыңыз, олардың нақты мазмұнын түсініңіз, әйтпесе сіз өмір бойы мұрныңыздан әрі қарай ешнарсені көрмейтін боласыз. Не істеп жатқаныңыздың нақты мағынасын сезініңіз. Сіз өмірдің мәнімен айналысып жатырсыз ба?

Сіз өз мақсатыңызды жүзеге асыруды үйрену үшін осы дүниеге келдіңіз. Әр адам бұл өмірге босқа келмейді, жоғарыдан миссия жүктеледі, бірақ өкінішке орай көп адам сол миссиясын орындай алмай, жүзеге асыра алмай, өліп кетіп жатады. Тағдыр сіздің миыңызда. Миыңызды қағаз деп елестетіп өз тағдырыңызды өзіңіз жазуға құқыңыз бар. Осыны мақсат қылып алыңыз. Бұл сіздің өмір кітабыңыз.

Осы мақсатты қолданыңыз, өміріңіздің беткі мәнінен тыс, әрі қарай қараңыз және бұрын өмір сүрген өткеннің мәнін қараңыз, болашақ жоспардың мәнін қараңыз. Бәрі бақытты болу туралы айтады бірақ оның мәнісін азы ғана түсінеді, себебі ол абстрактілі ұғым. Осы идея көмегімен ғана сіз өмірдің бүкіл кітабын түсінуге ұмтыласыз. Сіз жалпы өмір кітабына араласа алмайсыз, бірақ өз өміріңіздің кітабы, өзіңіздің миыңызда екенін ұмытпаңыз. Сіз өмірден кішкене ғана мағына тапсаңыз, ол сізді терең мағынаны іздеуге итермелейді. Бұл іздеу ешқашан нәтижесіз болмайды: ол сізді мазалайтын сұрақтарға толығырақ жауап беруге, тереңірек және мағыналы өмірге жетелейді.

Ешкім өз қалауынша өмір сүріп жатқан жоқ

Біреудің ақымақ шешімдер қабылдағанын, алды-артын болжамай әрекет еткенін, босқа жүгіргенін және біртіндеп эмоционалды және психикалық бұзылуға немесе қаржылық күйреуге әкелгенін көрген кезде не айтасыз? Стресс немесе құлдырау болған кезде, сіз бұрылып: Менің бар айтарым: ол өз-өзіне ор қазды, өзі кінәлі, конечно сосын…» деп айтатын адамдар қатарына жатасыз ба? Менің ойымша, біз бәріміз осылай айтамыз, және ең қызығы, біз осыны дұрыс деп санаймыз, өйткені біз өзімізге шұңқыр қазамыз. Біздің өміріміздегі барлық қиындықтар не үшін болды? Өйткені біз оларды сұрадық. Кейде мұны түсіну өте қиындау болуы мүмкін, бірақ бұл рас.

Дұға-тілек, терең ішкі қалау – бұл көпшілігіміз ойлағаннан да әлдеқайда күшті күш. Біз бір нәрсені қатты қалаймыз, және біздің қалауымыздың қарқындылығы оны жүзеге асыруға жақындатады. Бірақ егер біз жаман тілек тілесек, онда бұл қарқындылық бізге үмітсіздік пен ауырсыну әкеледі. Жамандық адамға тән емес, ал біз оған жабысуға тырысамыз, керісінше аулақ болудың орнына.

Менің ойымша, өмірден белгілі бір нәрсені алуға тым көп көңіл бөлу қауіпті.

Эммет Фокс бір кездері: «Өз қалауларыңызға абай болыңыздар, өйткені сіз оларды толықтай жүзеге асыра алатын барлық еркіндік бар!» деді.

Менің ойымша, ол дұрыс айтты. Біздің жүрегіміздің қалауы, ешкімнің соңына дейін түсінбейтін жұмбақ жолдармен қозғалады және ерте ме, кеш пе шынайы өмірде көрінеді. Сондықтан біз сақтық танытып, не нәрсеге ұмтылып жатқанымызды түсінуіміз керек. Көріп отырсыз ба, біздің тілектеріміз тақырыпқа сай ақ піл болуы мүмкін!

Ежелгі Үндістандағы раджалар (билеушілер) бір бағынышты адамдарын кедейлендіргісі келгенде, олар оған ақ піл беретін. Оны тамақтандыру, күнделікті жуу және безендіру қажеттілігі сол адамды кедейлікке дейін жеткізетін, себебі оның ақша табуға мүлдем уақыты болмайтын. Олар бұны прикол ұстау үшін жасайтын және біздің өмірімізде де дәл солай. Біздің қалауымыздың көптеген элементтері ақ пілдерге айналады, зұлымдықтың әсерінен. Ал оған қарсы, менің ойымша, өмірдің өзі біздің көптеген ақылға сыймайтын, жаман, теріс, жағымсыз, негативті дұға-тілектерімізді, қалауларымызды жасырады, өйткені ол (Алла) бізді ақ пілдерден (кедейшілік, ауру т.б. сынақтардан) қорғағысы келеді.

Мүмкін, кез-келген нәрсені қалай берудің орнына, біз одан да көп даналық іздеуіміз керек шығар. Даналықты іздеу әлдеқайда қауіпсіз, өйткені сізде басқа адамдарға және олардың проблемаларына ақылмен және адамгершілікпен қарауға мүмкіндік беретін жабдық бар. Ақылға (пайдалы, қажетті, керекті ақпарат) ие бола отырып, сіз ақылға қонымсыз шешім қабылдауға асықпайсыз, бұндай шешім сөзсіз адамдардың сізден теріс айналуына және былай деп айтуына алып келеді: «Менің бар айтарым, ол өз қалауына ие бола алмады, өз басына өзі тілеп алды».

Көптеген адамдар, егер оларға оны бірден алуға не жетуге мүмкіндік болмаса, ұмтылысты тоқтатады. Көп адамдар өздері ұмтыламыз деп шешкен нәрсені қалайды, бірақ шынымен пайдалы, қажет, керек нәрсеге ұмтылмайды, себебі білмейді не пайдалы, не қажет, не керек, оларға оны ешкім үйреткен жоқ және ешкім міндетті де емес, адам өзі үйренуі керек, басқа біреудің үйреткені үйрену болмайды, себебі сіздің өміріңіз сіздің жеке шаруаңыз.

Шын пайдалы, қажет, керек пен қалаймынның арасында үлкен айырмашылық бар. Елестетіп көріңізші, ата-анаңыз бала кезіңізде сізге қалағанның бәрін жаса десе: инсектицид бөтелкесін ішуге немесе газ плитасында «билейтін» әдемі жалынды ұстауға т. б. Сіз мұны қалаймын деп ойладыңыз, бірақ ата-анаңыз сізге қауіпті екенін, ол сізге зиян тигізуі мүмкін екенін білді, сондықтан сіздің өміріңізді сақтау үшін тоқтатты.

Міне, біздің зиянды қалауымыз бен пайдалы қажеттіліктеріміздің арасындағы айырмашылық. Егер біз нәпсіқұмарлыққа, дүниеқұмарлыққа емес, біз үшін дұрыс болатын – ақиқатты түсінудің даналығына ұмтылатын болсақ, онда бізде пайдалы қалауымыздың бәрі болады және біз өмір бойы нені қалау керек, не қажет екенін сенімді түрде білетін боламыз. Ең бастысы біздің қалауымыз Құдайдың қалауымен сәйкес келеді.

Әрекетсіз әрекет

Сіз әрекетшіл, іскер адамсыз ба? Менің ойымша, бұл сіздің «әрекет» деген сөзді қалай түсінуіңізге байланысты болуы керек. Мүмкін сіз үнемі «бір орында миыңыз айналып жүретін шығарсыз», сондықтан да сіз өзіңізді әрекетшіл, іскер адаммын деп санайтын шығарсыз? Солай ма? Менің ойымша, әрекетшілдік әрқашан әрекетті қажет етпейді. Біздің іс-әрекеттеріміз, шынымен не пайдалы екенін білмеу үшін ақтау ретінде қызмет ететін кездер болады. Көп уақыт пен энергия көбінесе ұсақ-түйектерге, зиянды амалдарға жұмсалады. Бірақ біз өз уақыт пен күш-қуатымызды ысырап етуге жол бере алмаймыз. Бұрын не кейін шешім қабылдауға тура келеді, не маңызды, не маңызды емес нәрсені, өйткені егер біз бәрін бір уақытта жасауға тырыссақ, онда біз шын маңызды нәрсеге қол жеткізе алмаймыз. Адам санасы өте нәзік және күрделі құрал. Ол ішкі жағынан да, сыртынан да күйзеліске ұшырайды және тым көп қысым көбінесе кері кетуге, жоспардың орындалмауына, әрекеттің тоқтап қалуына әкелуі мүмкін.

Психикалық шамадан тыс жұмыс физикалық сияқты әлсіретуі, шаршатуы мүмкін. Өзіңізді қолдаудың бір ғана жолы бар – өзіңіздің ішкі «Мен» – мен үнсіз сөйлесуге үнемі оралу. Сіз өмірдің қайнар көзі мен бұлағының жанында тыныш демаласыз, бұл сізге бақытты өмір сүруге мүмкіндік беретін жағымсыз әсерлерге қарсы төзімділікті арттырады. Бір таңқаларлығы, бұл ақыл-ой немесе физикалыққа қарағанда жоғары деңгейдегі әрекетшілдік. Арбаның дөңгелегі сияқты айналатын уақыт әлемінде, әрекетсіздік пен тыныштық нүктесі бар. Біз осы нүктеге қайта қайта оралуды үйренуіміз керек, егер де дөңгелектермен езілгенді немесе шетке лақтырырылғанды қаламасақ. Жүректегі әрекетсіздіктің тыныштығы – бұл біздің «Ішкі Мен» -мен қарым-қатынас жасай алатын жалғыз орын. Егер біз осы тыныштықты қаласақ, біз саналы (ерікті) түрде оған қол жеткізуге болатын жағдайға жетуіміз керек. Бұл күштердің жаңаруының құпиясы – ақыл-ой, физикалық және рухани, бұның барлығы адамның «Мен» -і. Сіз осы ақиқатты тапқаннан кейін, сіз сананың сенімділігін сезінесіз, өзінің мән-мағынасын таныған.