Читать книгу «Թղթեր» онлайн полностью📖 — Գրիգոր Մագիստրոս — MyBook.
image

[Գ]
Պատասխանի կաթողիկոսին յաղագս Գագկայ, որ ասէր թէ խորհին կորուսանել զքեզ:

Եւ արդ ծառայից փոքր ի շատէ արդարեւ ճշմարիտ սիրելւոյդ Յիսուսի եւ բարեկամիդ իմ գիտեմք, զի սէր հոգւոյն ստիպէ զքեզ յաղագս եկելոցս ի վերայ իմ ի տարակուսանս եղեալ յանզրաւական եւ յանսպառ պատժապարտութեան, անպարտական գոլով, եւ ի բոլորեցունց պարառեալ անպայման եւ պղտորեալ խորհրդով, եւ խարդաւանս ի վերայ իմ խոկալով, խազմ յարուցեալ խիզախողաց յոմանց եկելոց եւ յոմանց յարուցելով կեամք, ակն ունելով Աստուծոյ, ասելով. Հայեա'ց օգնել ինձ Տէ'ր փրկութեան իմոյ. եւ ընդէ՞ր Տէ'ր կացեր ի հեռաստանէ, անտես արարեր ի նեղութեան ի դէպ ժամանակիս, եւ զոր ինչ միանգամ այսպիսիք ի Դաւթեայ նուագեալ երգի քաղցրաձայնեալ, ինձ մխիթարականս եւ սփոփանս վարկանիմ նաեւ զօրացուցիչս եւ խրատականս եւ յուսալիս: Բայց ի մտի եդի եթէ սակայն եւ այս ջան է առաջի իմ եւ ոչ երկեայց, յորժամ մեծանայ մարդ: Այլ գիտեմք, զի մեղադիր լինիս սակս լռելայնս կալոյ ՚ի բազում վշտաց եւ ի լեզուաց չարեաց, այլ ես ոչ նստայց յաթոռս նանրաց եւ ի հակառակել մեղաւորին առաջի իմ լուռ եղէց եւ ոչ բացից զբերան իմ: Բայց աղէ~ հայեա' ի հեզութիւնն Դաւթայ, թէ ի բազում տարակուսանս եղեալ յաղագս լսելոյ Տեառն վշտացն ո~րպիսի գոհանայ զՏեառնէ. Սիրեցի, ասէ, զի լուիցէ Տէր զձայն աղօթից իմոց, խոնարհեցոյց զունկն իւր առ իս եւ ես զաւուրս իմ կարդացի առ նա: Արդ յորժամ լսել սովորեցայք, զի՞նչ եւս ասել կամիցի ոք, բայց միայն յայսցանէ. Ի վերայ իմ ուրախ եղեն, ժողովեցան յիս տանջանք եւ ոչ զղջացան, փորձեցայ արհամարհանօք եւ այպն արարեալ կրճտեցին ի վերայ իմ զատամունս: Տէ'ր ե՞րբ տեսցես, ի բաց արա' զմիամօրութիւն իմ ի խորամանկութենէ նոցա. եւ ի խորագոյնն վարեալ հանդիսի, որպէս յարի անդ. Ձայնիւ իմով ես առ Տէր կարդացի, եւ հեղից զարտասուս իմ, զի կորեաւ յինէն փախուստ իմ. կամ ի գերչացն հարցեալ եւ ոչ երգեալ յօտար երկրի, միայն առ Տէր համբարձեալ զաչս, ակն ունելով ուստի եկեսցէ ինձ օգնութիւն:

Այսոքիկ են ինձ իբրեւ զկերակուր եւ զըմպելի եւ եթէ առ այսու արժան է ասել. Հայր իմ եւ մայր իմ թողին զիս եւ Տէր իմ ընկալաւ զիս:

Այսպէս հայելով քեզ ՚ի բարձրագոյնսն խորհուրդ ի բոլորն բիւրուց համահաւաքեալ ըստ իւրաքանչիւր ումեք ի վերայ կացեալ երգս. այս ի հոգւոյն շարժեցեալ ճշմարտապէս անվթար ցուցան իբրու սակս այնր իսկ ասացեալ մարգարէութեանն: Տե'ս ո'վ վեհագո'յն, զին՞չ ինձ այլ քան զայս իմասցի գերակատար մտածութիւն եթէ ոչ յաղօթս կալ. վասն զի արին այն եւ քաջամարտիկն, որ պարսեաց զհսկայն դէպ ուղղակի ի ճակատն, ճահեցուցեալ հնջայթութիւնս պարսին որոտիւնս թնդեալ յերկիր զարկուցեալ եզեն զինով նորին Գողիաթայ. սակայն ասէ. Հատուցին ինձ չար փոխանակ ընդ բարւոյ, զինէն խօսէին, որք նստէին առ դրանն, զիս այպն առնէին, որ ըմպէին զգինի: Զոր եւ այժմս կրեմ ի թշնամեաց Տեառն. Տե'ս Տէ'ր եւ մի' լռեր եւ մի' ՚ի բաց առներ յինէն. մի' մատներ զիս Տէ'ր ի ցանկութիւն խորհելոցն ի վայր հարկանել զիս. առաջի քո Տէ'ր են ամենայն ցանկութիւն իմ:

Այսպիսի առասանս ձգեալ պարաւանդելով շուրջ զշաւղօք իմովք դնել ինձ գայթակղութիւն, խոկացաւ խորամանկելով խոտորել զճանապարհս իմ. այլ իմ միայն ի Տեառնէ. Օրէնսգէտ առնէ զնա ի ճանապարհի, յոր եւ հաճեցաւ. սկսանելով նիւթել ինձ որոգայթ եւ բազմաց ասել զանձնէ իմմէ թէ չիք սորա փրկութիւն. Տեսից զատամունս մեղաւորաց խորտակեալ եւ քաղցր ննջել զարթեայց եւ գտից ի թիկունս հասեալ զՏէր. քանզի յորժամ տկարանամք, յայնժամ զօրանամք: Ասացին ոմանք. Հասցուք, հարցուք, բաժանեսցուք զաւարն եւ լցուսցուք զանձինս մեր: Սակայն յուսալով ի Տէր անցից ընդ ծով եւ երգեցից Տեառն նոր երգ. Իրաւունս ինձ ելցեն եւ աչք իմ տեսցեն զուղղութիւն. եւ ոչ խօսեցայց բերանով իմ ի գործս մարդկան, զի գաղտնեօք լցցին որովայնք նոցա եւ յագեսցին կերակրօք եւ թողցեն մանկանց իւրեանց: Ահա' հասեալ է Տէր ի դատել զերկիր, դատել արդարութեամբ զաշխարհ եւ զերկիւղածս իւր ուղղութեամբ: Մի' խաբեսցի անձն քոյ զհետ համոզեալ հողմոց եւ տարաբերեալ: Զոր ինչ սերմանեմք, զայն հնձեմք. ահա' սերմանսն իմ յայտնապէս եւ ահա' հունձս, զոր հնձեմս յայտնի: Թէպէտեւ արտալածի Հեղիաս, անցեալ ընդ Յորդանան ոչ մեռանի. սակայն քուրմքն ծանակէին: Թէեւ ծաղր լեալ ի մանկանցն Եղիսէ, ոչ կունդն ասելով կորնչի, այլ մանկունքն յարջիցն սատակին: Յիսունքն այպն առնեն կրկին զԵղիայ, այլ հուրն փորձէ զնոսա: Եւ քա~նից յիսնաց յիմս հասեալ հինիւ հրեշտակք եւ հրաւիրօղք մահու, զոր հեզաբար ընկալայ ծանուցեալ եթէ որոյ իցեմ հոգւոյ: Ծանի'ր, ո'վ մտացի', Դանիէլ ոչ զգերութիւն դարձուցանել կարող էր զշարժեալն ի Տեառնէ ցասումն. սակայն ինքն ապրեցուցանէր ի Քաղդէացւոցն. առ Տէր կարդալով երից մանկանցն, ոչ հնարէր ապրեցուցանել զԻսրայէլ, այլ հուրն ի ցօղ փոխարկի, եւ որ այլք այսպիսի:

Եւ զին՞չ ինձ առ այս բիւրապատիկս ածել ի դիմի անտեղի քեզ, որ ծանօթ ես ամենայնի եւ տիրաբար ծանուցեալ, այլ զայսոսիկ վասն յօժարութեանդ քո, զի գիտեմք, որ հոգաս միշտ վասն իմ:

Արդ ե'կ դու ո'վ գերակատա'րդ իմաստից, տե'ս զիմոյ անտեղի մտածութեանս, յորս անկայ փորձութիւն առաւել քան զպռոմիականն, յորս ոչ բարերջանիկ գոլ նմա եհաս հանդէս. ըստ որում որ ՚ի գռեհիկս պատմի առակեալ` արտուտի զգուշութիւն երկնի յստորս կործանիլ. եւ նա անկեալ պորտ յորսայս, զոտն ի վերայ յերկին ջանայ կարկառել, զի մի' երկին յերկիր անկցի խափուցեալ. ի պարսաւ առեալ ոմանց թէ որո՞վ ծղէ ծնգօք ծառանաս ծտի'կ քո ծովդ խելօք. պատասխանեալ հաւն ասաց. Որքան կարեմ, զայն առնեմ: Արդ իմ ծղէ ծնգօքս է. օգնական է սրբոյն Գրիգորի եւ Արամեան նահանգիս, զոր Երեմիաս ի Տեառնէ կոչէ յօգնականութիւն. սակայն, յուսալով ի Տէր եւ հաւատալով իբրու անտուստ խոստմանց, յարեայ աճապարեալ քաջագօտի գտեալ ի սեփհականն հասուցի հայրենի, զոր ի բազմաց վաճառեալ եւ ծախեալ եւ այժմ հալածական լեալ փախչիմք, Տէր արասցէ դատաստան:

[Դ]
Պատասխանի տեառն Պետրոսի Հայոց կաթողիկոսի սակս տրտնջոյ զորդւոյն Աշոտի մինչ կինն վաղճանեցաւ:

Եկն եհաս աւետաւորս տառ տարրական իմ նուիրաձիր իբրու զսիք զովացուցիչ եւ զտարաբ ի տապացեալ ժամանակս. եւ արծարծեալ վերստացայ զհոգի իմ ի դրանց դժոխոց. այլ զայրական սերտութիւն քո մշտածան յարակցութեամբ տեղեակ եմ. վասն զի բազմատեւական համբերութիւն քո յանհունն հասանէ գիտութեան զգալեացս. սակայն եւ երբեմն սրտմտականն ընդդէմ օձին. յիշեմ յայսմ վայրի զՅիսուս զայրացեալ. եւ ո՞ւր արդեօք` ի վերայ ալեացն եւ առ Ղազարու. նա եւ մռնչեաց անդ. սաստիւ դողացուցանէ զիշխանութիւն այսոց եւ կորզէ զորս կամէր. նա' եւ ի բազում փորձութեանն լռեալ, զհամբերութիւն ուսուցանելով մեզ. եւ երբե'մն զկնի փորձութեանն ոչ հանդուրժեալ այլ յետս զարկուցանէ եւ ապա թոյլ տայ նմա. եւ եթէ պա'րտ է ասել, ոչ յիւրումն գաւառի ընկալան զնա. բարձրագոյն եւս, յիւրսն եկն եւ իւրքն ոչ ընկալան: Գիտեմ եւ' ի հեթանոսս զնշանսն եղեալ եւ գովելոյ արժանացեալ եւ յԻսրայէլի ոչ այնչափ հաւատս գտեալ:

Այլ քոյդ կապանս եռակի իմն հանդիպել, զոր դու խնդամտութեամբ ընդունիս. սակայն այսպիսի աղէտ տարակուսանաց ինձ ոչ եհաս երբէք որպէս այժմուս, զի հօտ անհովիւ մանաւանդ եթէ ես իսկ մի ի նոցունց մոլորեալ, զոր ի վերայ ուսոցդ դնել կարօտէի. զի ոչ ուղէգնացութեան էի զկնի այլոց օտարաձայնութեան. քանզի ի քեզ զբոլորն շարաբառնիլ հաւանէի եւ զնաւապետդ կապեալ այժմ. զի՞նչ ղեկավարացն հասցէ աղէտ. որ եւ այժմ ոչ տեսութեան կամ գործի, որպէս նախասացի, եթէ կարօտեալ տառի տեսանելոյ քոյ. եւ ոչ հնար էր յիշխանացդ պաղատան մանաւանդ յայդմանէ, որ զբոլորն պտուտկէ չարիս, որպէս յայնժամ զծովածին հօրն քո յԵգիպտոսէ եկեալ, որ կարօտ էր առ արքայ մուծանել, ապա ի պատառուած եղեգան փորուածի ծպտեալ զտառ գծի իւրոյ այնպէս ծանուցանէր. զոր այժմ յարամանեալ պատկանի տարացոյցն այն, զոր յուսամք որպէս նոցայն կատարել. զոր յերիս աւուրս ոչ ընդ իշխանս շրջին, այլ ի հրեշտակէդ պարարուն զպատգամս աստուածեղէնս լուայ թէպէտ եւ անյարմար. սակայն ի նշանացն ի բանիցն միով զբիւրսն ծանեայ, քանզի սովորեալ էի հնարից եւ խաբէութեան անօրինացն եւ սակս կաթոտաբորբորիտոն եւ վաւաշ կիւսակերտօղ եւ օճիրագործ հատընկէց վհուկ ճուաղանն, զոր խափուցանօղ իմն եւ զարհուրեցուցիչ յարուցանէ մրրկեալ ալիս, որպէս ճուաղանց է ճարակ ճռուողել ի գիշերի յանկողինսն, զարկումն եւ շարժումն լլկանաց, եթէ զիարդ համարձակիւր ընդ վիմիդ հաստատուն. կամ կարէ կարկատել կեղծաւորելով բան զօրէն կուրի բանդականին տիտանեան դայեկաց: Բայց միայն վէմ գայթակղութեան եւ գլորման դոցա խնդրել, եւ հարեալք փշրին, ոչ զբարութիւնսն վայելով զայրացուցանեն. հոգի է հեզութեան եւ զայրանայ մեղուցելոցն: Արդ ինձ եղիցի զփորձ առնուլ հեզութեան, եւ դոցա զսրտմտութեանն մանաւանդ վիժածին այն վատթարածին, որ բազմամեայ ձանձրութեան ներկմամբ իբրու զձանձախարիդ որակացեալ սովորական խեղկութեամբ յառնամոլութեան զօրէն Արամազդեան առ Արգիացիսն յափշտակութեան մանկանց, որ մատռուակէին, կամ զԱռիդինեացն եւ զսոկրատեանցն գոմորական եւ սոդոմայեցի անպատկառաբար պագշոտութիւն. եւ տակաւին հնարի դիւթութեան կիւսոյ եւ վհուկս ընդ ինքն խորհրդածուս յուս իւր բառնայ ստանձնեալ որպէս Կենտիւռոս Պռիւդայն, որ առ Նեբրոթաւ նահապետ. եւ ահա' ոչ թողից չասել` մինչեւ ոչ անկցի ՚ի վիհ ծծմբեայ, ոչ խաղաղասցի աշխարհ. վասն զի այսպիսի ծնանի երկիր կարապետ, այն. զոր կապեսցէ Տէր Յիսուս հոգւով բերանով իւրով: Այլ սակս թխտի քո յափշտակելոյ յուղւոջ մի անկցի քեզ երկիւղ կասկածանաց, զի ոչ համարձակի ոք յիմմէ. այլ զի գրեալ էր քո, եթէ զկնի մահուան կնոջ իւրոյ առաւել է ի սէր հօր նորա, այսոքիկ շամիրամեանն յուլիս թերեւս դիցն լեզեալ յարուսցեն զԱրայն, որում տռփէր հրացեալն այն բորբոքմամբ, այլ մեք ըստ հրամանի եւ ըստ գրոյ քո արասցուք զամենայն ողջ լե'ր:

[Ե]
Պատասխանի տեառն Պետրոսի Հայոց կաթուղիկոսի ի ժամանակի քանզի խնդրեաց յաշակերտաց իւրոց զոմանս, զԲասիլն եւ զԵղիսէ:

Զվսամականն մականունութիւն սրբազնաբար ընկալեալ քո բոլորն հարց պետականութեանց, մաքուր եւ անաղօտ լուսափայլութեամբ ի մեզ ճառագայթարձակ փայլատակեալ, հեղումն եւ զօրութիւն տածօղ, եւ առոգութիւն, կենդանութիւն եւ նորոգութիւն անհատաբար մշտաշարժութեամբ բաղկացուցանես քում վիճակելոց երանաւետական դասու ըստ էլիոսական երրորդ լոյսդ կամ սրովբէական հեդումն եւ ազդեցուցանօղ յստորեւ կացեալսն: Իսկ չարափառութեանն կիզիչ եւ հատանօղ տապար, ըստ որում եւ զնմանութիւն ունել ոչ միայն այսոցիկ, այլեւ առաջինն լուսոյն, յորմէ լրացեալ լուսաւորութեամբ ի լաւագոյնսն յարամանեալ պատկանեցար պատկեր:

Ծառայ քո Գրիգոր, որ ընկալայ զգիրս եւ ընթերցեալ ծանեայ զծայրագոյն սիրոյ սրբազանիդ, որ անդրն է քան զմիտս մեր ունակութեան եւ գիտութեան, եւ Յիսուսի միայն նմանութիւն եւ դրութիւն հետեւաբար հանդիսանալ յաւէտ եւ ողջախոհական հաւատոց ճանաչելի:

Ապա առեալ զտառս տախտակի ըղձական, տենչացայ վերստին անոգանալ. եւ իբրու փոքր ինչ փանաքիմաց մտածութեամբ փեռեկեցի զգայարանս հանճարոյ, եւ ողջագուրեալ շրթամբք, ի վերայ աչացս եդեալ խանդաղական խորհրդով գոհացայ զՏեառնէ, եւ արտօսր ինչ թորեալ, գրէ եթէ կերտարան որակացեալ արտահոսեաց կայլակս ստորակայեալ հուպ երկրի ծորեալ ի ծով մածուցեալ սակս կապանացն քոց վերստին յիշման, զմտաւ եւ ի զարմացման եղեալ. եթէ զՅիսուսին ածից զմտաւ յաղագս քոյդ հեզութեան, գտայց հարիւրապետն կամ Յովսէփն աստուածացեալ մարմնոյն հայցօղ կամ Նիկոդիմոս գիշերային կամ ի գերեզմանն ճեպօղ եւ յերկիւղէն ոչ զանգիտօղ. ապա եթէ նախ քան զայսոսիկ, ներքինապետ եւ սպասաւոր մարգարէականին դասու ի Բաբելոն եղեալ, եւ առաքելականին ծայրութեանն եւ հազարապետացն կապանացն ողջունի եւ լուսաւորութեան գիտեմ զոմանս արժանացեալ, եւ արեւմտականն արեգական հօրն քում համանուն, որ յԵգիպտոս զխաղաղութիւն խռովչացն խնդրեալ, եւ բանդապանացն պարգեւս շնորհեալ. եւ զպտուտկեալ չարն շիջուցանել, որ զՅիսուս յարակայ իւր տեսանէր յաթոռ: Հաւանիմ եւ որ զտառիցն տասանց պատարեաց զպար, նմա եւ գոլ բանդապետ եւ զգուշացօղ եւ հաւանեցուցանօղ խակամիտական խորհրդոց:

Եւ զի՞նչ ինձ այսոքիկ երկարագոյն բանս եւ ծանօթագոյն իբրեւ ուխից ինչ նուազ ի ծով ծովացեալ, սակայն ոչ թողից զմերոյն Պարթեւի, որ պար առաջին էր պարծանաց քում տողանի տէրութեան եւ հայր քո, յիւրումն խորագոյն գբի զխուզօղն Օտայ անուանեալ, որ ի խնդիրն չոգաւ եւ ի խաւարչտին խորափտէ առասանով բերեալ, բարի յիշատակի յիւրն աստուածեղէն տառս արժանի եղեալ գրէ Ագաթանգեղոս: Այս այսքան բաւական լիցի:

Գրեալ էր քո յաստուածային նմանակիս լուսաներկդ աջոյ բան զովացուցանօղ եւ շիջուցանօղ մխիթարական ըստ որում քահանայապետութեանդ վայելչաբար իրողութեամբ, ընտ որում առատաբար շարժումն եւ մատակարարութիւն: Քանզի լի եղեաք տառապանօք ի բոլորն հարուածս բաւականապէս ի հինից հրոսակաց եւ յարշաւանաց ասպատակողաց եւ գերչաց եւ յամենայն նուազութիւնս, որք հետեւաբար ի կենցաղումն կրին, որ առաւել քան զՀրէաստանին հրաձգութիւնս եւ աւարումն ընկալաք: Աւա~ղ եթէ ո՞ւր այրարատեան գունդն եւ ասքանազան զօրն եւ որ այնմ կցորդաբար զօրութիւնք եւ գործք արամեան նահանգիս:

Իսկ սակս Ստեփաննոսի ծառայի քո եւ ըստ հրամանի քում արժանացեալ սպասաւորի եւ ճշմարիտ քահանային Աստուծոյ փոխմանն սփոփիչ եւ փարատօղ բանիւ եւ գրով պատուեցեր զիս պայծառ եւ պուետական առասութեամբ: Պատուեսցէ զքեզ պահապանն Իսրայէլի պարծանաց խաչիւն իւրով պարսպեալ ի պատուականդ աթոռ անպայման պարառաբար ամօք մինչեւ ցգալուստն իւր:

Եւ ծառայ քո, հուպ երկրի հարթ ծունր եդեալ, օրհնութիւն եւ գոհութիւն մատուսցի եւ աղօթս առ այն, որ ետն զփոխանդ իւր վերակացու մեզ, շնորհեալ մեզ ընդ երկայն աւուրս:

Գիտես ո'վ աստուածայինդ գլուխ զաղէտ այսպիսի թշուառութեան. յորմէ ակն ունէի ծածկիլ, եւ որում առաջին երթալ, զկնի դադարել. եւ այսոքիկ հարթութեանն հանդէսք տարակուսանաց եւ դողումն այսպիսում հասեալ փորձութեան աբրահամեանն պատարագին, թէպէտեւ փոխանակ Իսահակայն մինչեւ ի հրեշտակէն վերջնանահանջ եղեալ, որ զձեռսն կարկառէր ի զենումն, եւ Յակովբայն Յովսէփայն յեղբարցն դաւաճանեալ: Ողորմելի է պատմութեանս տարազ. քանզի գիտէ քոյդ աստուածային սէր մանաւանդ, որ զփորձ առեալ ես զհոգւոյն ծննդականութեան գերագոյն քան զմարմնոյն, ըստ աստուածաւանդն ասացեալ բանի: Սակայն իմ յանկենցաղս յայս կենցաղավարութիւնս հայելով, կարօտիմք, որք վաղվաղակի հասանեն խաղաղական շիրմի. եւ ի շռայլեալ յայսմիկ շփոթութենէ իբրու շահատակելով փախչիմք, ի վնասակարս այս եւ ի մահացուցիչ բազմապատիկ կենացս զերծեալք:

Իսկ յաղագս մանկանցս մեր ողորմելով եւ արժանիս առնելով, հրամայեալ էիք առաքել առ ձեզ, զի ծառայեսցեն փոխանիդ Յիսուսի եւ նորայն կենսաբեր սուրբ նշանիդ եւ զայն յոյժ խոնարհութեամբ եւ հայցմամբ որպէս հոգւոյն հեզութեան, որ զկնի իւր ձգէ. ըստ որում Ողորմեցայց ում ողորմեցայց եւ գթացայց առ որս գթացայց. եւ եթէ Ընտրեաց զմեզ յառաջ քան զլինելն աշխարհի. թուի ինձ թէ ըմբռնմամբ ձգէ առ ինքն. եւ է ինչ մէնջ հայցէ, եւ է ինչ զի ի զոր առատապէս բաշխէ, եւ յամենայնի ներողութեամբ եւ ողորմութեամբ օրհնաբանեալ բարեբանի յիւրումն առանձին անցեալ սարաւանդեալ բարձրութեան. եւ երկոքումբք փառատրի փառաց թագաւորն. զսուրբսն սիրէ եւ զմեղուցեալսն առ ինքն դարձուցանէ, նոյնպէս եւ միջնորդդ Աստուծոյ եւ մարդկան:

Ես կարի յոյժ ուրախ եղէ. վասն զի գառինքս այս ի քաջ հովիւ վստահացայ եւ ի ներքս ի գաւիթ քո մտցեն. քաջ գիտեմ, եթէ գող ոչ գոյ, եւ ոչ գողասցին, եւ զձայն օտարի ոչ լուիցեն, եւ գայլ ոչ յափշտակեսցէ. ի ներքոյ աստուածային քո գաւազանի գիրգ եւ փափուկք փարթամասցին, եւ առաջնորդական քո ցուպ ի վայրի դալարւոջ եւ ի ջուրս հանգստեան սնուսցէ, զի սաղարթասցին եւ պտուղն կացցէ:

Այլ դու ճշմարիտ արեգակն արդարութեան լուսափայլեալ, ի քեզ բերելով զզօրութիւն եւ զունակութիւն այնմ, որ լուսաւոր առնէ զամենայն մարդ եկեալ յաշխարհ այսինքն զբոլորն եւ ոչ եզաբար. վասնորոյ եւ յաղքատք այս եւ յանտոհմ եւ յոչինչս խոնարհաբար հետեւիս հայցել. եւ զի՞նչ առ այս երախտիս մատուցից քեզ յիմմէ: Մի եւ այս, որպէս յառաջագոյն զպատառոտուն գործիսն Յիսուսի, եթէ փոխանիդ իւր դոքա զհնացեալ ձորձս իւրեանց կամ զխակագոյն տիս մանկութեան եւ զախմարութիւն ի բոլորն բարիս:

Արդ ոչ դիցուք երախտիս այլ մանաւանդ ընկալցուք զերախտիս, քանզի որպէս սովորութիւն Աստուծոյ է երախտիս համարել զձգիլն մեզ առ նա եւ զապրելն, եւ սովորութիւն մեր է` երախտիս համարիմք, յորժամ խոստանամք զառ ի նա կոյսն կեալ. եւ այն ցանգ սովորաբար ի մեզ կրի:

Արդ ա'ռ ընկա'լ յինէն ընծայ զծառայքդ քո եւ Յիսուսի արեան գնեալ, ըստ այնմ Աստուած, թէպէտեւ ոչ ես այլ մանկունս իմ, զոր ետ ինձ: Եւ դու տէ'ր իմ ընկա'լ ի գիրկս, որպէս երբեմն Յիսուս. սերմանեա', մատակարարեա', ա'րկ զարծաթն, տո'ւր զմարգարիտն գնել, փչեա' զհոգին. փոխարկեսցի անուն արդարութիւն. ոչ ցուպ եւ ոչ երկուս հանդերձս. օտարոտի ողջոյն ոչ երբէք տալ. ոչ մախաղ եւ ոչ պղինձ. եւ եթէ պարտ իցէ, բոկանի շրջել, եւ ազատաբար զխաչ առնուլ, եւ գալ զկնի քո, եւ կենարարդ հովուի հետեւել. թերեւս ի մահացուցիչ այս եւ ի թանձրագոյն մարմնոյս տղմատիպ ոչ քարշիցին, այլ վերաբերեալք ի վերայ վիմիդ հաւատոյ հաստատեալ, զետեղեալ, առկայասցին, սաղարթացեալք ընդ հովանեաւ բազկի քո, ամրասցին: Քանզի յորժամ համբարձցիս, կարկառելով զկուսածաղիկդ ծայրս մատանց, յորմէ լոյս ղամբարափայլ փայլատակեալ զկնի կելով դոցին. ընկալցին զխաղաղութիւն տալով քո այնմ, որ ի վերն է քան զամենայն միտս եւ զխորհուրդս, եւ զսրովբէականն համարելով ընդ միեղինական դասուցդ, ընդ երկնայինսն կցորդաբար զամենայն կենցաղականս ՚ի բաց դնելով զգործ, զթագաւորն ամենեցուն ընդունիցին:

Այլ յաստուածանմանութիւն քո եւ յառատագոյն գերակայացեալդ մտածութիւն եւ ընդարձակագոյն առագաստ սրտիդ սիրական, որ առաւել լայնատարած քան զկամարն կապուտակեայ, որ վերին հռիգօղն պարփակէ, թուի ինձ եթէ հոգւոյն հեղումն ի քեզ հոսեցեալ մշտաշարժ եւ անդուլ մատակարարիս եւ մատակարարես ըստ որում Ձրի առիք:

Այլ ո'վ քահանայապետ սուրբ եւ երկրորդ լուսաւորիչդ Պետրոս, եթէ նախանձեցայց ես զբարւոք նախանձն, ոչ պարսաւանս պարտ վարկանիմ ինձ. երանեմ մանկանցդ եկելոց ծառայել քեզ եւ անյամր մշտապայծառ լուսովդ լրանալ. քանզի ականն տուընջեան ցանգ յիւրն կենդանատեսակս ուղեգնացութիւն:

Եւ յայսոսիկ կամէի սուղ ինչ իմաստասիրե'լ պղատոնական նորագոյնս առասանութիւն. քանզի սիրելի էր քեզ այսոքիկ, սակայն կարճառօտ հատանել հաւանեցայ, բայց հոլովել բացատրութեամբ եւ ոչ ստորասացութեամբ փոքր ինչ սփռեցից մանկանցդ վարժման առ այնոսիկ, որ հակամիտաբար հեգնիչք լինին սակս զօտարս ժողովելոյ. ահա' ոչ թողից չասել: