Ерлер жайлы

«Басқа адаммен дос болу, қолдау және қамқорлық жасау».

Тәлімгер – Берік, 38 жаста

Қамқорлықтағы бала – Женя, 16 жаста

5 жылдан бері жобада

Берік

Осы жобаға енген кезімде, әрине, қанша мәселені шешуім тиіс болатынын білмедім. Қиындықтар болды және де олар көп еді. Барлығын бірдей емес, тек бір оқиғаны ғана айтып өтейін. Женя балалар үйіне түскенде, бір айдан соң туған анасы келіп, оны алып кетуге уәде береді.

Бірақ келесі жолы ол бір жылдан соң ғана келді. Бір жылды бала анасы алып кетеді деп күтумен өткізді. Бұл оған өте ауыр болған еді. Терең мұңға оранып, өзін тастанды көру, сенбеу және тұйықталу сияқты сезімдерге бой алдырды. Біз де Женямен осындай сәтінде таныстық.

Біздің қарым-қатынасымыз үшін маңызды ең бірінші нәрсе – баланың сезімі мен мұқтажын ұғынуға тиіс болдым. Сонымен бір мезгілде қатар мен өз эмоцияларым мен қажеттіліктерімді білдім. Сондай-ақ мен жобада зейін қойып тыңдауды, өзімде және Женяның бойында өзін көрсету дағдысын дамыттым. Дос болуды, қолдау көрсетуді және өзге адамға қамқорлық жасауды үйрендім.

Екеуіміз бірден ағылшынша сөйлеуді үйрену керек деген мақсат қойдық. Өкінішке қарай, біз оған әлі жете қойған жоқпыз. Жұмыс жасаудамыз.

Маған Женяның бойындағы көп нәрсе ұнайды, мысалы, тамаша әзілқойлығы, ерекше ойлауы, жігіттік жігері, жеңілуді ұнатпайтындығы, қайырымдылығы. Осы жылдарда ол шат көңілді, жігерлі, тапқыр жанға айналды және қазір шешімді де нық қабылдайды. Мен үшін Женя – тамаша дос.

Оның әрдайым іс пен уәдеге берік жан, от жүректі, батыл жанды жігіт, сенімді дос, табысты қайраткер және жарқын тұлға болуын тілеймін! Осы өмірдің дәмін татып, одан мол күш-жігер алуын, зор сабақ тоқуын қалаймын!

Женя

Берік – маған аға әрі досым. Ол өте мейірімді, адал, әділ. Әрқашан шындықты айтады, сөзім тәтті болсын деп бұрмаламайды. Мұнысын дұрыс санаймын. Оның тіке айтар турашылдығын бойыма сіңіргім келеді. Ол мені дұрыс ойлауға, талдау жасауға, адамдар жөнінде ойлануға, дұрыс қадам жасауға және тығырықтан шығар жол табуға баулыды. Тағы ас әзірлеуді де үйретті. Маған оның үйіндегі кездесуіміз, әсіресе, тамақ әзірлеген кезіміз ұнайды. Біз түрлі тағам әзірлеуді жиі байқап көреміз. Бірде тұмшапеште үйрек дайындадық. Өте дәмді болып шықты. Ас әзірлеу зор танымдық дүние екен және даярлау барысында маңызды тақырыптарда сөйлесеміз. Тағы компьютерлік ойындарды бірге ойнағанымыз да есімде қалыпты. Бұл – көңілді.

Мінсіз жан

«Мінсіз адам қалпын сақтау өте қиын».

Тәлімгер – Гүлайша, 34 жаста

Қамқорлықтағы бала – Анна, 17 жаста

6 жылдан бері жобада

Гүлайша

«Айша апай, мен бұрын бай адамға тұрмысқа шықсам, жақсы пәтерде тұрсам, ештеңе жасамасам дейтінмін. Бірақ қазір ол ойымнан айныдым. Сіз сияқты жұмыс істеп, ақша тауып, пәтерді өзімнің адал еңбегіммен сатып алуды қалаймын». Дәл осы сәтте мен оған қатты ықпал ететінімді ұқтым.

Жалпы, балалар үйінің балалары – өзгелерден еш өзгешелігі жоқ, сол кәдімгі балалар. Бірақ сіздікінен тамаша қоғамда тәрбиеленген ересек адамды кездестірсеңіз, онда қарым-қатынасты нөлден орнату қажет. Бізге қиын тиді, алайда бұл ортақ тіл табыса алмағандықтан емес, менің жеке өмірім мен жұмысымдағы қатар жүріп жатқан қиындықтардың әсерінен еді. Тепе-теңдікті сақтау және Анямен ресурстағы қарым-қатынасты ұстау өте қиын болды. Менің оған шамам да қалмаған еді. Сондықтан өзімді Аняға тек жақсы қырымнан ғана көрсетуге тырыстым.

Уақыт өте келе кемшіліктен ада мінсіз адам болып қалу қиынға соқты. Кейін мен мұның бәрі жасанды екенін, жақын жандарымыздың жанында біз өзімізді бұлай ұстамайтынымызды ұқтым. Жақындарымыз бізді бар артық-кемімізбен қабылдайды емес пе, мен де бұл кедергіні жеңе алып, Аняға шынайы ашыла бастадым. Бүгінде Аня менің жақын әрі туыс адамыма айналды, біздің байланысымыз өмір бойы жалғасады деген үміттемін.

Маған Аняның ішкі қуаты мен мықтылығы ұнайды. Қиын сәтте өзінің сол мінезіне сүйенеді де, дұрыс ой түйеді. Сондай-ақ оның ашық-жарқындығы мен көпшілдігі ұнайды. Маған тіпті мұндай қасиетке ие балаға менің ешқандай ықпалым болмайтын сияқты да көріне бастады. Тек бірде өзі менің оған үлгі екенімді айтқанға дейін солай болған еді.

Аня балалары көп әрі тату отбасы жайлы армандайды. Мен оның барлық арманының орындалуын, қасында тек мейірімді, оны жақсы көретін жандардың болуын, бойындағы оптимизмін, оң көзқарасын жоғалтпауын тілеймін.

Анна

Бұрын мен өте ұялшақ едім, анам мен әпкемді өзіме жуытпайтынмын. Айша апаймен танысқан соң ұялшақтығымды жеңіп, әпкем екеуіміздің қарым-қатынасымыз реттелді. Оның да сіңлілері бар, олардың қарым-қатынасын көріп, менің де сол сияқты болғым келді. Әрі оқуға деген құлшынысым оянды.

Бізді тәлімгерлермен алғаш таныстырғандағы кездесуіміз есімде қалды. Маған ол сол кезде қатты ұнаған. Тағы да біз оған куртканы қалай таңдағанымыз да әлі есімде, себебі, жарасатын-жараспайтынына, қандай материалды таңдаған дұрыстығына қатысты үнемі менің пікірімді сұрай берді. Мен үшін бұл таңданарлық жайт еді, өйткені маған ересектер бәрін өздері шешетіндей көрінетін. Ал соңғы кездегіден есімде қалғаны карантин кезінде оның күтпеген жерден келуі еді. Сол сәтте мен көшеде серуендеп жүрдім, ол келеді деп ойламаған едім.

Ал ол маған тамақ әкелген екен, себебі менің дұрыс тамақтанбайтынымды білетін еді.

Апай – менің құрбым әрі әпкем. Мен оған тіпті құрбыларыммен және әпкеммен де бөліспейтін сырларымның бәрін айта аламын. Оған айтамын, ол әрқашан тыңдап, кеңес береді. Оған қарап әркім өз болашағын өзі жасайтынын және бәрі өз қолымда екенін түсіндім. Айша апай өмірде барлық нәрсеге өзі қол жеткізген, бұл менің де қолымнан келеді. Ол – мақсатқа ұмтылғыш, ақкөңіл, ақылды, мейірімді жан. Әрі ол – өте жақсы дос, тамаша мұғалім. Мен де сондай болғым келеді.

Мен оның өмірінде сәби пайда болса екен деймін. Өзі мұны қатты қалайды. Тағы да бақыт, зор денсаулық тілеймін. Оның өмірінде бәрі жақсы болсын!

Жоба үйлестірушісінің пікірі

Гүлайша – өте мейірімді әрі рухани тәлімгер. Осы жұпқа қарасаң, олардың бір-біріне өте жақын екені байқалады. Аня үшін Гүлайша енді тәлімгер ғана емес, әпкесі іспетті. Айша Аняға зор мейіріммен қарап, ол үшін алаңдайды. «Ақшасы бар ма, тамақ ішті ме, жоқ па?» деп уайымдап жүреді. Аня болса, кез келген мәселесін Айшаға ашық түрде айта алады және ол туралы әрдайым жақсы пікір білдіреді.

Әдетте мен осылай ойлаушы ем

«Қиындықтар – өмірдің қалыпты бөлігі».

Тәлімгер – Евгений, 28 жаста

Қамқорлықтағы бала – Роман, 15 жаста

3 жылдан бері жобада

Евгений

Балаға көмектесу – жобаға келгендегі мақсатым болатын. Алайда «Тәлімгерлер мектебінде» біздің шынайы мақсатымыз не екенін сұрады. Бұл сұрақ мені ұзақ уақыт ойландырып жүрді де, жоба барысында әр тәлімгердің расында да жеке өзінің ниеті мен осында келу себебі бар екенін түсіндім. Бұдан кейін менің мақсатым жалпылама түрде болмай, нақтыланды, ол – түрлі күйді бірге кешетін, уайымымызды бөлісетін және бір-бірімізден үйренетін ұзақ та сенімді, достық қарым-қатынас орнату.

Романмен достығымыздың басталуы қарапайым болды. Меніңше, түгел тәлімгердің кезігетін проблемалары бірдей – танысу және қажасу кезеңінен өту. Ромаға көп нәрсені айту, түсіндіру қажет болды, себебі кейбір жайларды ол маған үйреншікті «әдепкідей» ұға қоймайтын. Бірақ егер ахуалмен күреспей, оны және жаңа ережелерді қабыл алсаңыз, айтарлықтай жеңіл болады. Қазір сол кездер туралы жылы естеліктер қалуда, өйткені қиындық – біздің өміріміздің қалыпты бөлігі.

Рома екеуіміз әртүрліміз, мұны айта кету керек. Көп нәрседе ұқсамаймыз. Дегенмен мен оны оңай тіл табысатын, сонымен бірге, ол үшін жауапкершілігім бар екенін білетін інім сияқты сезінемін. Рома, Абрам және олардың әпкелері – мен үшін өте маңызды жандар!

Мен оның жеке басын құрметтеймін әрі қолдаймын. Оның әуестенетін дүниесінің көптігіне шынымен таңғалдым: сурет салу, футбол, би, әрі кез келген істе ол жетістікке жетеді. Дарынды және мақсатшыл жігіт. Мен оған осы қалпынан айнымауын, стереотиптерді қабылдамауын, әрқашан өзінің ішкі ойын тыңдауын және өзіндік талғамын сақтай алуын тілеймін.

Біз дос болған екі жылда Ромка іштей де, сырттай да өзгерді. Қазір ол шешім қабылдамай тұрып, өзін тыңдайтынына, шынымен не қалайтынын содан кейін ғана айтатынына мен өте қуаныштымын.

Тіпті шынын айтар болсақ, алдағы дүние бұлдыр болғандықтан, жобаға қатысуға қатты жүрексіндім, себебі алдымызда тек белгісіздік күтіп тұрды. Ал менің ойлағандарым қиял болып шықты. Бірақ мен ештеңеге де өкінбеймін, өйткені жобаның өмірді өзгертетіні сөзсіз. Онда да оның екі қатысушысының да – тәлімгер мен қамқоршының өмірін өзгертеді. Бұрын ешқашан ойламаған мәселелермен, уайыммен бетпе-бет ұшырасу – керемет тәжірибе. Бір-бірімізді қандай да бір жаңа нәрсеге үйретеміз деп мейлінше нақты айта аламын, және де біздің өзара қарым-қатынасымыз – әрбірімізге қосылған зор үлес!

Роман

Женя – көңілді, ашық, мейірімді әрі белсенді жан. Ол маған ақшаны дұрыс ұстауды үйретті, қайда және неге жұмсау керектігін түсіндірді. Банктен несие алудың қажеті жоқ екенін түсіндім, өйткені бір несие екіншісін тартып, менің өмірім тек қарыз жабатын тұрақты жұмысқа айналуы мүмкін.

Мен оның үйінде болғанды ұнатамын. Әсіресе, сурет салған немесе бірге қыдырған ұнайды. Өйткені Женя табиғатты жақсы көреді және жақсы салады. Бұл сәттерде кез келген тақырыпта сөйлесе аламыз. Уақытты онымен өткізу өте көңілді.

Есте қалған күндерімнің бірі – менің туған күнімде ағасы Абрам мен әпкелері Регина және Эвелинамен бірге киноға барғанымыз.

Женямен танысқаннан кейін менің мінезім жақсы жағына өзгерді, мен ашық әрі көпшіл бола бастадым деп санаймын.

Жоба үйлестірушісінің пікірі

Рома өте тұйық бала болатын. Ол Женяны біраз уақыт жанына жуыта қоймады, сондықтан жоба үйлестірушілері тәлімгермен кездесулерге Романың ағасы Абрамды қосқан жөн деп шешті.

Бұл қадамның Женя үшін маңызын түсінгендіктен, Евгений қарсы болған жоқ және екеуінің де бірдей тілін табуға тырысты. Уақыт өте келе Рома Женяға үйренісіп, кездесулерге Абрамның қатысуы қажет болмай қалды. Қазір жігіттердің бір-біріне деген толық сенімге құрылған достығы өте берік. Тәлімгер қамқорлығындағы баланы айтпай-ақ түсінеді және түрлі жағдайлардың бәрінде оның ойын оқып отырады.

Жоба үйлестірушілері баланың ересек досы пайда болғалы бері өзгергенін атап айтады: ол мейлінше ашыла түсті, бейтаныс адамдармен оңай байланысқа түсе алады. Мұның бәрі – қиындықтарға қарамастан, Ромамен кездесулерді тұрақты жалғастырған әрі Абраммен де бір мезетте қатар байланыста болып, оған да бейресми тәлімгер болған Женяның еңбегі.

Шын достықжас талғамайды

«Оны ойламайтын күнім жоқ».

Тәлімгер – Елена, 54 жаста

Қамқорлықтағы бала – Руслан, 16 жаста

3 жылдан бері жобада

Елена

Шынымды айтсам, тағдыр менің жолымды Русланнан ажыратпаса екен деймін. Қазір жасөспірімге айналған бұл бала мен үшін өте қымбат. Өзімнің балам сияқты алаңдаймын, дұғама қосамын. Тіпті, оны ойламайтын күнім жоқ.

Қазір Руслан жасөспірім жасқа жетті. Осы албырт шақтан аман-есен өтіп, оны кездестірген кезімдегідей елгезек, мейірімді қалпында қалса екен.

Әрі мүмкіндігінше қалауы не екенін, неге қызығатынын анықтап, сезінсе, түйсінсе екен, себебі оның кім болғысы келетіні, неге талаптанатыны жөнінде әзірге нақты мақсаты жоқ. Қазір оған үлгі-өнеге боларлықтай ер адамның достығы ауадай қажет.

Русланның бойында нағыз ерге тән сабырлылық, ұстамдылық, әділдік, жауапкершілік, көмектесуге әзірлік сынды қасиеттер бар болғанымен, теріс жолға түсіп кету қаупі де жоғары. Әсіресе, балалар үйімен қоштасқан соң.

Сол себепті менің басты әрі жалғыз мақсатым – қылмыс жасамауына және ішімдік пен есірткінің арбауына түспеуіне көмектесу.

Қарым-қатынас барысында біз материалдық әрі қаржылық тұрғыдағы бірсыпыра күрделі мәселені шештік. Балалар үйінің тәрбиеленушілерінде «менікі» деген түсінік жоқ, оларға бәрі ортақ.

Олар ақшаның құнын білмейді. Мұны біз бірге реттедік. Шешілмеген мәселелерден қалғаны – қандай да бір нәрсеге ынтаның, ниеттің, қызығушылықтың жоқтығы, сондай-ақ кітаптар.

Тәрбиеленушілер мүлде кітап оқымайды, оқыса да амалсыз, қиналып оқиды.

Жұптағы қиын сәттерді баламен бірге, ересектер де сезінеді. Мен үшін қиындық басқа тәлімгерлермен салыстыру еді. Әрине, балалардың ешқайсысы «сенің тәлімгерің жақсы, маған да сондай адам болса ғой» деп айтпады, бірақ араларында өзара бәсекелестік бар.

Жоба барысында өзімді таныдым, сезімім мен мүмкіндігімді бағамдадым. Әрі маған толық емес және тұрмысы қиын отбасынан шыққан баланы түсіну, оған шамам келгенінше көмек көрсету, оның бәрінен мақұрым қалған шектеулі емес, толыққанды адам екенін көрсету маңызды еді.

Руслан