© Райса Каримбаева, 2021

ISBN 978-5-0053-3910-2

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero

Бұл менің қазақ тіліндегі алғашқы жинағым. Әдетте мен орыс тілінде жазамын. Бірақ бүгін мен бұл дәстүрді өзгерту туралы шешім қабылдадым. Сізге ана тіліңізді үйрену керек. Менің алғашқы жинағыма әдебиеттің әр саласынан алынған әртүрлі оқиғалар: сатира, юмор, фантастика кірді, тіпті балаларға арналған бір-екі әңгімелер бар. Сізге ұнайды деп үміттенемін. Болғаннан рахат алыңыз!

Каримбаева Райса

Мен сізге бақыт тілеймін!

***

Менің бір танысымды сәттерді қолмен айтуды өтініп, сыған әйел тоқтатты. Ол оған барлық шындықты айтуды талап етті және оның көздеріне иттер ғана иесіне қарай алатындай адал, абыройлы және тіпті адал қарады. Менің досымның көзі жанып кетті. Ол мәселені тез арада өз қолына алды, тітіркендіргіш сығандарды өзіне сәуегейлік айтуға шақырды және жолда ойлап тауып, сандырақтарды тоқи бастады. Немесе ол оған шындықты айтты, немесе басқасын білмеймін, бірақ факт сақталады: сығандар сұмдықтан абдырап, анамның ақталған ас үйінен гөрі бозарып кетті, көздерін жауып, артқа қадам басып, … бұрын-соңды болмаған сұмдықтың айқайы одан тез қашып кеткендіктен, өкшелері жарқ етті! Мен ол жерде оған не айтқанын сұрағанымда, ол мүлдем есімде жоқ деп оны жоққа шығарды…

Зейнеп

Әлемде таңғажайып адамдар өте көп, олардың барлығы дерлік Гиннестің рекордтар кітабына енген. Вима Хоф, ер адам, суықты мүлде сезбейді. Ол мұзда киімсіз, тек шортпен өмір сүре алады. Оның үстіне оның денесі суықтан зардап шекпейді. Ғалымдар оны зерттеп, Гималай тау шыңын ешқандай киімсіз бағындырғаннан кейін ешқандай өзгеріс таппады. Ресейде өте икемді орыс қызы тұрады. 10 жылдан астам уақыттан бері ол осы барды ұстайды. Сіз оның қыңырлығына қарасаңыз, ол сыпайы болады. Деббидің магнит өрісіне аллергиясы бар. Ол телефон, микротолқынды пеш бар жерде бола алмайды. Ол қалалар мен ауылдардан алыс, электр қуаты жоқ жерде тұрады. Бұл таңғажайып адамдардың тізімін шексіз жалғастыруға болады. Сонымен қатар басқа адамдар – жүрегі ашық адамдар да бар. Олар қандай да бір себептермен Гиннестің рекордтар кітабына жазбайды. Бекер,

Біздің үйде Шу қаласында, Шакировада Зейнеп есімді қыз тұрады. Адам оған не келсе де, ол оған әрдайым мейірімділікпен қарайды. Егер ол бір кездері оны қорлаған болса да, ол оған әрқашан ешқандай кесапатсыз бір үзім нан береді. Сондықтан әкесі оны оқыды, ал ол мұны ұлына үйретеді. Ол: «Егер ол саған айқайласа, оған бір үзім нан бер, егер ол ұрса, оған бөлке бер» дейді.

Бірде Зейнеп жұмыстан үйге келе жатты. Ол моншада техник болып жұмыс істеді. Қатты шаршадым. Кенеттен, ешқандай себепсіз, бір әйел оны қандай да бір сұмдық үшін айыптап, жұдырығымен ұрды. Дәл есімде жоқ, бірақ оны Зейнеп бүкіл аймақты өсек таратты деп айыптады. Ал бұл ханымға шынымен ұнамайды. Ол айқайлап, ант берді, оны барлық аудандар естіді. Қарап тұрғандардың көпшілігі олардың айналасына жиналып үлгерді. Олар қарап отырды және тек отқа май құйды. Олар екі әйел қалай төбелеседі деп ойлады. Егер Зейнеп үндемеген болса, олар соғысатын еді. Бірақ Зейнеп үндемеді, монологын аяқтаған соң, ол сөзін жерге тастамай үйіне қайтты. Зейнеп кішкентай ұлымен жалғыз тұратын. Сондықтан ол өзінің көз жасын балаға көрсеткісі келмеді. Ол көз жасын сүртіп, жымиды да, ештеңе болмағандай үйге кірді. Бір ай өтті, мүмкін екі, бұл оқиға ұмытыла бастады. Оның есігі қағылғанға дейін бәрі әдеттегідей ағып жатты. Есікті ашқанда, ол оған бір рет соққы берген адамды көрді. Адам басын иіп тұрды. Ол ұялды. Зейнеп оны үйге кіргізіп, шай ішті. Оны құрметті қонақ ретінде кездестірдім. Ол одан сайын ұялып, жылап жіберді. Ол оны қарындасындай құшақтап жылады. Шай үстінде ол ақша керек екенін айтты. Анасы қайтыс болды, оны жерлеу керек, қарыздар өте көп және олар енді кез келген дүкенде немесе достарында ақша қарыздамайды. Неге екені белгісіз, осы қиын сәтте барлығы одан бұрылып кетті. Енді Зейнеп соңғы үміт болды. Зейнеп, көп ойланбастан, оған пәтер үшін жинаған барлық жинағын берді. Ол үйден бөлме жалдады, өзінің бұрышы жоқ. ажырасқаннан кейін бәрі күйеуіне кетті, ал ол және оның баласы бұрыштарда тығылып қалды. Оның көптен бері жинап келе жатқан бұл жинақ ақшасын өзі жақсы білмейтін және онымен мүлдем араласпайтын әйелге ешқандай арам ниетпен берді. Бұл жай өкінішті және ол қолдан келгенше көмектесті. Оның есеңгірегенін айту ештеңе емес. Ол Зейнептен сұрады ма? «Неге маған көмектесесің, өйткені мен сені аздап ұрдым?» Оған Зейнеп жай ғана жымиып, оған ешқандай реніш білдірмейтінін айтты. Сонымен, Зейнеп екеуі жақын дос болды және әлі де дос.

Бір таң

Қоңыраулы сағат қоңырау соғады, абыржулы!! Бүкіл үй үшін! Мен өтірік айтамын және қозғалмаймын. 5 минуттай ұйықтаңыз. Мен 40 минут ұйықтадым, төсектен секірдім, шалбарымды артқа қойдым, сүріндім, жерге құлап түсіп, жым-жырт ант бердім, тістерімді тазалаумен жүрдім, жол бойында мысықтардың құйрығын бастым. Ол айғайлайды, мен қорқынышпен айқайлаймын, өйткені мен өзім қорқатынмын. Тісті тазартудың орнына паста жұтып қойды, көйлегіме ыстық шай төгілді. Бір рет. Мен пәтерден бес-тоғызда жүгіріп шығып, аялдамаға асығамын. Автобус мұрын астынан кетеді, есік дәл мұрынның алдында тарсылдап, автобус кетеді. Мен оған тоқта деп айқайлаймын, бірақ ол естімейді. Мен айналама қараймын. Мен әдемі, ұзын аяқты аққұбаны көремін. Әдемі қыз!! Ол маған күлімсіреді!! Оның маған қарап күлетінін елестетіп көріңізші! Міне сәттілік!! Мен де оған күлімсіреп тұрмын! «Сол кезде машина келіп, оны алып кетеді. Мен күрсініп, витринаға қарап тұрмын. Айнамен мен өзімді пижамамен және тәпішкемен көремін..

Содан кейін көлік лужық арқылы үлкен жылдамдықпен өтеді. Шашылды!! – және бүкіл луж душтың астында тұрғандай, менің үстімде болды. Ол абдырап, ренжісіп жылап жібере жаздады. Мен иіскеп тұрмын. Бірақ сол кезде жанашыр әже себетке толы гүл себетін алып келіп, бәлішті мұрнымның астына қояды.

– Жей бер, немере, – дейді ол – Меніңше, сенің қарның аш, а?

Мен өзімді қатты қуандым, білесіз бе. Кем дегенде бір адам маған түсіністікпен қарады. Мен пирогты алып жеймін, үлкен кесектермен шағып аламын. Ол қарайды және жымиды. Мен ешқашан өзімді мұндай жақсы сезінген емеспін. Содан кейін ол мені қолтықтап алып, автобусқа отырғызады. Мен эмоциямен көптеген көз жасымды төгдім. Біз онымен автобусқа барамыз, біз оның жанында отырмыз. Мен пирог жеймін, ол маған, сосын терезеге қарайды. Пейзажды тамашалайды. Мен қайда бара жатқанымды ұмытып кеттім. Міне автобус аялдайды, біз түсеміз. Тағы да ол қолын ұстап, қырыққабат қосылған пирогты шығарады. Оның пирогтары өте дәмді! Біз орманда ағаштан жасалған қоршаулы қоршау бар үйге жақындаймыз. Мен өзіме келе бастадым.

«Сіз қайда келдіңіз? Бұл әже кім? Мен неге мұндамын?» Мен жұмысқа кешігіп келгенімді есіме алдым. Ол жай ғана қартайған адам қайдан-жайдан қашып, басына балдақпен «Банг!!» дегенде, тітіркендіретін әжейден қашып, орманға қашып кеткісі келді. ал қаздар алға-артқа, алға-артқа жүгірді. Әже кетті. Ол мені лашыққа сүйреп, бұрышқа лақтырып жібереді. Ал бұрышта мен сияқты сорлы адамдар бар. Біз оған картоп отырғыза бастадық. Егер мен оған арақ ішу туралы керемет ойға келмесем, біз кешке дейін үлгермес едік.…

– Тыңда!, Смирнов!! Менің тісіммен сөйлеме!! – деп зауыт директоры Иван Петрович күн күркіреді – Сіз ішкішсіз және ертегі айтасыз!

– Сонымен… дук… сол… мен неге жұмысқа кешігіп келдім…

Виттен қасірет!

Жіңішке жібек көйлек киген 28 жастағы жас қыз Айгүл провинциядан Алматыға, Көктөбеден келді. Алматы оны сұлулығымен таң қалдырды. Провинциялық, қарапайым киінген, еденге ұзын киінген қыз белгісіз қаланы аралап өтіп, стендтердегі әшекейлі ою-өрнектерге қарап, оны осы немесе басқа бутикке келуге шақырды, ол оны Саяхатқа апаратын автобусқа отырды. Автобус өте ерекше болған жоқ, өйткені мұнда кондуктор болмаған. Адамдар өздері жол ақысын темір жәшікке тиын тастау арқылы төледі. Жәшік қорапта майда әріптер жазылған кішкене қағазды түкіріп жатты. Төлегіңіз келсе, төлемегіңіз келмейді. Жақсы! Бостандық! Автобус жүрді. Айгүл терезенің қасында отырып, қала көрінісіне қарады. Көп қабатты үйлер, жарқын жарнамалық белгілер, ағаштар, адамдар ұшып өтті. Күн жарқырап, жазда ыстық болып тұрды, сондықтан кейбір гүлзарларда гүлдер қурап, сарғайып, тозып кетті. Ол өзінікін ойлап, атқа мінді. Анамның аяғы ауырып, оған ем іздеу керек болды. Флебуризм. Оның аяғы көгеріп, ісінген тамырлармен ауырған. Ол жүре алмады. Мен тез шаршадым. Айгүл оған алаңдап, емханаға барды, сонымен бірге ағасы тоқтады. Ағай үйде болған жоқ. Жұмыста. Кешке дейін тұрмау үшін, ол досымен күтуге шешім қабылдады. Жанель есімді досым қалада екі жыл тұрды және осы уақыт ішінде өте қалалық болды: әрең жауып тұратын қысқа мини юбка, иығына сәл түскен қызғылт толқынды шаш, күлгін ұзын тырнақтар және ол ақырын сөйледі, акцентпен, сондықтан қазақша сөйлеуді адам танымастай етіп тыңдау мүмкін емес. Ол Жанельдің диалектісін күлкілі деп ойлады, әсіресе «Болдьйы емес! Нағыз қазақтар аздап басқаша сөйлейді, бірақ ана тілін ұмытып кеткен мегаполистің тұрғыны оны түсіндіре алмайды. Айгүл микроавтобус терезесінің жанында отырып, досын есіне алды, содан кейін ол анасы үшін қайтадан мазалады: тамырлар – бұл алдын-ала болжанбайтын және қорқынышты ауру, Кез-келген сәтте тамырлар жарылып кетуі мүмкін.. Сол кезде не болатынын ойлау тіпті қорқынышты. Айгүл обсессивті қорқыныштан арылып, өзін ойлануға мәжбүр етті. жақсы. Жақсылық туралы ойлағанда, ол міндетті түрде орындалады. Бәрі жақсы болады. Айгүл бұған сенімді болды. Сол кезде ол жоғарыдан бір жерден дауыс естіді. Дауыс бар күшімен айқайлады және ашуланды:

– Неге отырсың?! Менің тұрғанымды көрмейсің бе!! Жол! 1 сволоч!

Айгүл есін жиып, басын көтерді. Бәйшешек әже оның дәл үстінде тұрды. «Жақсы болмады, деп ойлады қыз. Мен оны қалай ойладым?» -Және ол бірден жол беріп, орнынан атып тұрды. Әже риза болып отырды және бұдан әрі ашуланбады. Айгүл әрі қарай жүзіп кетті. … Өз ауласында оларды дәрігерлер емдемейді, әр түрлі бағыттағы дәрігерлер емдейді. Ол анасын дәрігерге баруға қалай көндірсе де, ол жетістікке жете алмады. Ауылда дәрігер жоқ. Тек облыс орталығында және оған жету үшін ұзақ жол. Күніне бір рет облыс орталығына және кері қарай жүретін автобуспен үш сағатқа жуық. Сондықтан адамдарды дәрігерлер емдейді. Емші Құдайдан болса жақсы, ал шарлатандар бар. Айгүл олардан қорқып, оларға сенбеді. Өзгеше емдеңіз. Әрине, Құраннан алынған сурами жақсырақ, бірақ бұл несеппен жүреді, оны барлық ұнайтын жерлерге жағып, егер ол әлі де көмектеспесе, ұрысып, ол міндетті түрде көмектеседі деп сендіреді. «үстелге, Құдайға шүкір. Барлығы оған барды, ал менің анам барды. К. дереу «Зақымдану», «Сіздің өліп кетуіңізге болатын залал» диагнозын қойып, тек зәрмен емделу керектігін айтты. Айгүл түсінбеді: егер бұл зәрмен қалай жүреді, егер бұзылу джин болса және оларды Құран сүрелерімен шығару керек болса. Ол Құранда бірдеңе білетін, тіпті жергілікті мулдан оқып үйренді. Айгүл бұл туралы ишарат жасамақ болған, бірақ олар бірден үнсіз қалсын деп, оны жан-жақтан қорқытып ысқыра бастады. Айгүл тынышталды. Ауылда ақсақалдар қарсы емес; О, қалай жақсы емес! Анам зәрге малынған таңғышты мұқият қолданды. Алдымен дәл осы зәрді қайнатып, содан кейін жағу керек болды. Сіз оны пісірген кезде тұрақты жиіркенішті қою жасыл түтін пайда болады. Ол мүмкін емес деңгейге дейін сасып қалды. Тіпті әкем де бұл азаптарға шыдамай ант бере бастады, ал кіші әпкелері – 10 жасар балалар күлді. Олар коликке дейін күлкілі деп тапты. Олар күле алмау және осылайша аналарын ренжіту үшін шыдай алмай, өз бөлмелеріне немесе көшеге барып, күлді. Айгүл мұның бәрін анасының тапсырысы бойынша пісіріп, оны ауырған жеріне қойды. Егер бұл көмектесті, бірақ өкінішті. Аяғымдағы жаралар бұрынғыдан да күшейіп, көпіршіктер пайда болды және қорқынышты қышу күшейе түсті. Сондықтан, Айгүл анасын емханаға баруға сендіре алмағандығы үшін өзін кешірмеді және ол осы қайнатпаны да жасады. Сұмдық!! Бір апта бойы азап шеккеннен кейін, анам емделуші әйелдің ашуланған ашулануымен бұл процедураларды өзі тоқтатты: «Неге таңғышты алып тастадыңыз? «Мүмкін, мен аяғымды мүлдем жоғалтып алуым керек еді, сол кезде оның пікірі бойынша бұл дұрыс болар еді», – деп ол емделуші қызға абдырап, ашуланып, анасына дәрі-дәрмек алу үшін қалаға келді. Жастарға көптеген мүмкіндіктері бар әдемі қала Айгүлді өзіне баурап алды. Және оған қалай шақырса да, Айгүл жасай алмады. Ол ауру анасын тастап кете алмады, мұнда тұратын жер жоқ. Ағасы тар. Однушкада жеті қысылған, Ол қайда! Сондықтан бір тәулікке, содан кейін үйге баруға болады. Бұл қалай болса да ыңғайлы емес, адамдарды ұятқа қалдыру жақсы емес. Айгүл қонақтарға барғанды ұнатпады. Үй денесі.

Содан кейін автобус тоқтап, түсініксіз сұр-қоңыр-қызыл-қызыл түсті, тозығы жеткен, тозығы жеткен көйлек киген сварец әйел ішке кірді. Ол аянышты дауыспен қайыр сұрай бастады:

– Көмектесіңізші, өтінемін!! – деп күңкілдеді ол өтіп бара жатқан адамдардың көзіне тіке қарап – анасы өліп жатыр, әкесі қайтыс болды, біз жетеуміз. Сонда ештене жоқ. Кім бере алады, – алақанын жайып, ол кішірейеді.

Айгүл 150 теңге тапсырды. Ол көмек сұраған адамдарға жайбарақат қарай алмады. Ол өзі кедейліктен шықты. Ол наубайхана нан сатты, сатылғаннан бір теңге. Мен күніне 300 теңге табуға үлгердім. Ауылда жұмыс жоқ. Әркім одан шығуы мүмкін. Сондықтан ол кедей адамдарға аяушылық пен жанашырлықпен қарай алмайды. Соған қарамастан, сыған «шайырды» жинап, кетіп, келесі аялдамадан түсіп, дәл сол өтінішпен келесі автобусқа қарай беттеді. «Қала қымбат. Мұнда тұру қиын», – деп ойлады Айгүл біле тұра. Ол соттаудан бұрын адамды түсінуге тырысты. Келесі аялдамада ол түсіп қалды. Жанель домофонмен бес қабатты сәнді үйде тұрды. Сіз домофонға айтуыңыз керек еді, сонда ғана олар сізге оны ашады. Айгүл тағы да тырысты, бірақ тағы жауап болмады. «Мүмкін, кетіп қалды» деп ойлады Айгүл және кетіп бара жатқанда, салқын қара шетелдік көлік аулаға кіріп бара жатқанда, Жанель одан қызғылт шашты және ашық боянған көбелек тәрізді ұшып шықты.

Ал, сәлем! – деп қолын созды Жанель, – сен қанша тұрдың? Көлікке отырыңыз. Мен саған шай сатып аламын. Мұнда алыс емес жерде әдемі кафе бар.

Айгүл отырды. Қалада адамдар өздері тамақ жасамайды, ұлттық тағамдар кафелеріне барып, сол жерде тамақтанады. Азық-түлікті үнемдеп, олар ku turier-ден қымбат заттарды сатып алып, Еуропаға және Түркияға теңізге демалуға барады. Жанель мұны да жасады. ол десерт тәрелкесінде кішкене бөліктерде жеді және үнемі аш жүрді, өйткені Айгүлге бұл жабайы көрінді. Неліктен жаңа киімде болмаса да, әдеттегідей тамақтануға болатын кезде ашығып, есінен танудан қорқады? Сіздің басыңыз аштықтан қатты айналғандықтан, есіңізден танғалы тұрған кезде неге қымбат гауһар тастар керек? Айгүл мұны түсінбеді, бірақ досына ренжіп қалмас үшін үнсіз қалды. Олар кафеге барды. Жолда олар әдеттегідей ешнәрсе туралы әңгімелесіп, күліп, әзілдесіп жатты. Бір бұрышта, екі көше қиылысында жол бойындағы кафе тұрды. Кафе жасыл желекке оранған, аулада субұрқақ болған, көрші үйлердің балалары да шомылып отырған. Жанель Олар үстелге жайғасты, мұндағылар оны жақсы білетін, кейде ол сәлемдесуге жауап береді немесе бірінші болып амандасады. Даяшы, бала 20 жаста. өте тез келді. Тамақты тапсырыс беріп, оған қол тигізбестен, оны әкеліп, тамақты бастауға болатын кезде, Жанель берді: