Цитаты из книг автора «Խաչատուր Աբովյան»

Ո՛վ թուր, ունի, առաջ ի՛մ գլխիս խփի, ի՛մ սիրտս խրի, ապա թե ո՛չ` քանի բերնումս լեզու կա, փորումս՝ սիրտ, ես լեղապատառ ձեն կտամ. – էդ ո՞ւմ վրա եք թուր հանել, հայոց մեծ ազգին չե՞ք ճանաչում

Եվրոպացոց մուզիկեն շատ հիանալի է, խոսք չունիմ, ամա մեր սազն ու զուռնեն մեր ականջին ավելի ա դիր գալիս, չունքի Էրեխությունից Էնդուր ենք սովոր:

– «Կամ գրել, կարթալ, խելքը բան կտրել, Աշխարքի խերն ու շառը ճանաչել»: — «Ի՞նչ ես հարցնում»: – «Բաս որ էդպես ա, Էդ էշը ուրիշ քյամալի տեր ա: Պետք է պատմություն, աշխարհագրություն, Լավ գիտենա, ու փիլիսոփություն»: — Ա՜խ՝ ի՞նչ ես դարդակ խոսքեր դու խարջում, Ա՜յ դարվիշ բաբա՝ ու գլուխս տանում: Էդ որ գիտենար, դու ի՞նչ ես կարծում, Էլ մտիկ կտա՞ր դնչիս, կմռար: Ինձանից էլ հո՝ դա անց կըկենար: Էշն էլ որ ախըր փոլիսոփ դառնա, Էլ ո՞ւր կորչին բաս Դարվիշ ու Մոլլա»: — «Գեղ տեղ մեծացածն քեզ պես միտք կանի, Բերանդ էլ որ քեզ քաշես, լավ կըլի: Էշ փիլիսոփա՞: – Ի՞նչ զարմանք բան ա, Էդպես հրաշք մկամ աշխարքումս կա՞: Սուտ սանիաթ չունիմ, քեզ խորհուրդ տալիս, Կամ ա՛ռ էս քիսեն, կամ լսի՛ր խոսքիս: Թո՛ղ սիրելի Էշդ մեկ Մեքքա տանիմ, Աչքը բաց ըլի, ես գլխին կանգնիմ: Մեկ քանի վախտ դու հուփ տուր քիչ սրտիդ, թե որ բարով գանք, ու տեսնիս իշիդ, Ի՛նչքան լեզվների դա տեղյակ կըլի, Որ Քյաբը գնա, ուխտ անի, տեսնի:

Հայաստան հրեշտակի պես առաջիս կանգնել, ինձ թև էր տալիս: Ծնող, տուն, երեխայություն, ասած, լսած բաներ` էնպես էին կենդանացել, որ էլ աշխարքը միտքս չէ՛ր գալիս: Ինչ խուլ, կորած, մոլորած մտքեր ունեի, բոլոր բացվել, ետ էին եկել: Նոր էի իմանում, որ գրաբառ ու ուրիշ լեզվներ մինչև էն սհաթը միտքս փակել, բխովել էին:

Մեկ ազգի պահողն էլ լեզուն ա ու հավատը, թե սրանց էլ կորցնենք վա՜յն էկել ա մեր օրին:

Թո՛ղ ինձ այսուհետև տգետ կանչեն. լեզուս բաց ա էլել, ի՛մ ընտիր, ազիզ, ի՛մ սրտի սիրեկան ազգ

Գիշերվան մինչև սհաթի հինգը ո՛չ հացի մտիկ արի, ո՛չ չայի, չիբուխն էր իմ կերակուրը, գրիլը՝ իմ հացը

Նրա սուրբ բարեկամությանն եմ պարտական, որ մունջ լեզուս բաց արեց

Ռուսի, նեմեցի, ֆրանցուզի, լեզվումը ինչ բան որ կարդում էին, նրանց անմեղ հոգուն էլ էին էնպես բաները դիր գալիս

Հայկ, Վարդան, Տրդատ, Լուսավորիչ` քնած տեղս էլ ինձ ասում էին, որ ես իրա՛նց որդին եմ. Եվրոպա թե Ասիա՝ ինձ անդադար ձեն էին տալիս, թե Հայկա զավակն եմ ես, Նոյան՝ թոռը, Էջմիածնա՝ որդին, դրախտի` բնակիչը. դաշտում թե ժամում, չոլում թե տան՝ էն քարերն էլ ուզում էին, որ սիրտս պոկեն, հանեն, ուրտեղ որ իմ ազզի ոտը կոխել ա ու էսօր էլ կոխում ա. շատ անգամ, մեկ հայ տեսնելիս, ուզում էի էլած շունչս էլ հանեմ, նրան տամ, – բայց, ա՜խ, լեզուս փա՛կ էր, աչքս՝ բա՛ց, բերանս բռնա՛ծ, սիրտս՝ խո՛ր, ձեռս՝ պակա՛ս, լեզուս՝ կա՛րճ.