Узнікненне і развіццё палітыка-прававой думкі

У эпоху зараджэння капіталістычных адносін у Заходняй Еўропе ў XVI-XIX стагоддзях развіццё палітычнай думкі звязана з цэлай плеядай такіх філосафаў, як Т.Гобс, Дж. Лок, б.Спіноза, Ш. Мантэск'ё, Масква Ф. Вальтэр, Ж.-Ж. Русо і інш. адным з заснавальнікаў тэорыі грамадскай дамовы з'яўляецца англійская мысляр Томас Гобс (1588-1679). «У працы "Левіяфан або матэрыя, форма і ўлада дзяржавы" ён апісвае хаос натуральнага догосударственного існавання людзей, жыццё без прыгажосці, прамысловай культуры. У гэтым грамадстве былі толькі канфлікты, але людзі, будучы разумнымі, знайшлі выхад з хаосу – грамадскі дагавор. Яны пагадзіліся пе-редать ўсе свае правы манарху і падпарадкавацца ў абмен на закон» (паліталогія. Пад рэдакцыяй А.а. Радугіна, Масква, «цэнтр», 2005, с. 30). Палітыка і яе носьбіт, дзяржава, на думку Гобса, засноўваюцца людзьмі шляхам дамоўленасці паміж сабой, індывіды давяраюць адзінай асобе, вярхоўнай улады над сабой. Дзяржава і ёсць асоба, якая выкарыстоўвае сілу і сродак для людзей, як яно лічыць неабходным для іх свету і агульнай абароны. Гобс выступаў абаронцам манархічнай улады. Ён сцвярджаў, што, заключыўшы грамадскі дагавор і перайшоўшы ў Грамадзянскі стан, індывіды губляюць магчымасць змяніць форму праўлення, вызваліцца з-пад дзеяння вярхоўнай улады. На яго думку, могуць існаваць тры формы дзяржавы: манархія, дэмакратыя і арыстакратыя, якія адрозніваюцца не прыродай і зместам увасобленай у іх вярхоўнай улады, а прыдатнасцю да ажыццяўлення той мэты, для якой яны былі ўсталяваныя. Правы дзяржаўнай улады, па тэорыі т. Гобса, былі цалкам сумяшчальныя з інтарэсамі класаў, якія ажыццяўляюць ангельскую рэвалюцыю. Цалкам відавочна, што па сучасных мерках т.Гобс больш кансерватар, чым ліберал, бо нават лібераль-ную ідэю аб грамадскім дагаворы ён інтэрпрэтаваў так, што высновы апынуліся кансерватыўнымі: Свабода магчымая толькі ў тым выпадку, калі людзі перадаюць права распараджацца ёю манарху. Палітычная тэорыя ангельскага філосафа Дж. Лока (1632-1704)