Definicja

Pozdrawiam wszystkich. Zacznę od historii. Kiedy jesteś początkujący, pracujesz, szukasz technik, zastanawiasz się nad tym, z czym pracować, gdzie szukać, i szukasz technik – technik. Kiedy jesteś dorosły, masz już trochę doświadczenia, nie szukasz technik, szukasz algorytmów. Algorytm jest metaforycznie jak droga z punktu A do punktu B. Jak się tam dostaniesz, autobusem, samochodem, innym środkiem transportu, to są techniki. To, gdzie pójdziesz, jest algorytmem. Kiedy zaczynałem, byłem na jednym z wykładów o hipnozie i powiedziano mi coś takiego, a ja słuchałem, myśląc, co za bzdury, potrzebuję tych technik. Po co mi wiedza, gdzie mam iść, przecież rozumiem, gdzie mam iść. Ale teraz, mając doświadczenie, rozumiem, że wiele osób nie wie, gdzie się udać, jest wiele technik, ale nikt nie wie, gdzie się udać. I to zrozumienie, gdzie się udać, jest naprawdę ważne. A dzisiaj będziemy mieli algorytm pracy z lękiem, tą konkretną trasą. Wymienię trochę środki transportu, które możemy zastosować, żebyście nie mieli wrażenia, że opowiedziałam Wam dużo teorii, a Wy nie wiecie co robić praktycznie. Postaram się więc na bieżąco udzielać praktycznych porad. Ale i tak jest to właśnie ta trasa. Mam nadzieję, że metafora jest dość czytelna.

I tak, niepokój. Takie złożone pojęcie, tu na tym slajdzie oficjalne wersje tego, co to jest. Powiem ci w prostych słowach. Co to jest lęk? Nie możemy go zdefiniować, bo wszyscy, którzy z nim pracują, którzy piszą książki i tak dalej, nie zdefiniowali go. Zdefiniujmy to tak, aby podczas wykładu było jasne, co mam na myśli. Tak więc, ogólnie rzecz biorąc. Co będziemy odróżniać strach od lęku, w tym, że strach wyraża konkretnie obawę przed czymś, konkretność, natomiast lęk to taki stan ogólny, podniecenie. A w prostych słowach starałem się tu napisać, że lęk z określonego powodu to nadal lęk, a lęk bez powodu to nerwica. To samo, że lęk bez przyczyny też jest nerwicą. Tutaj podałem przykład Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, może to być również hipochondria. I wszystko w zasadzie. Każdy neurotyczny lęk. Lęk i strach to w zasadzie to samo, tylko strach jest wyraźny, lęk jest niewyraźny. Dla obu są dwa stany. Stan normalny i stan neurotyczny. Normalne jest wtedy, gdy boję się czegoś normalnego. Jest dom w ogniu i jest strach. To jest logiczne, jasne, normalne. Kiedy siedzę i myślę, że co jeśli może dojść do pożaru, to mam nerwicę, bo nie ma takich warunków, nie ma sytuacji, która mogłaby stanowić jakieś zagrożenie, ale staję się niespokojny; to się nazywa nerwica.

Z czym więc najczęściej przychodzą klienci? Zajmiemy się dziś lękiem normalnym, lękiem neurotycznym – fobią, lękiem uogólnionym z przyczynami. Uzasadniony niepokój jest wtedy, gdy jestem niespokojny, ponieważ, i jest wiele małych powodów i to wszystko tworzy ogólny niepokój. Albo neurotyczny niepokój bez przyczyny. Chodzi mi o to, że są powody, oczywiście. Nie ma jednak świadomości tych powodów. To znaczy, że człowiek jest niespokojny z jakiegokolwiek powodu, z niczego, nie rozumiejąc, co jest powodem. Porozmawiamy też o OCD i atakach paniki. Jeśli są jakieś pytania o coś, o czym nie będziemy mówić, to również postaram się na nie odpowiedzieć. Lęk jest pojęciem nieostrym i to właśnie to rozmycie powoduje takie zagmatwanie, nie wiadomo jak przejść z punktu A do punktu B, nie wiadomo jak idziemy. Więc przejdźmy po trochu na raz.

Strach

Tak więc, strach jest normalny. Jest to naturalny, normalny lęk, np. człowiek chce zmienić miejsce zamieszkania i przeprowadzić się do innego kraju. Nie wie jak tam będzie, jak tam będzie, nie może się zdecydować, ma strach, przychodzi do Ciebie z konkretną prośbą, konkretnym strachem. Nie wiem, czy będę mógł coś tam zrobić. Inny przykład. Przychodzi do Ciebie nastolatek, boi się powiedzieć rodzicom. Jest powód. On się boi, wszystko jasne. Jak pracujemy? Strach oceniamy od 0 do 10 i wiemy, że 0 to brak strachu; 10 to maksymalny strach. Szacujemy, że. Z reguły, jeśli jest to 8-9. To jest poważny strach. Jeśli to 3-4, to myślę, że nawet nie trzeba z nimi pracować, są naturalne. A jakiś poziom strachu musi pozostać, 3-4 to nie zawsze powód do pracy z nim. Oczywiście, jeśli człowiek nie ma innych problemów, to przychodzi i ma obawy przed przyznaniem się rodzicom, że zrobił to i to przez 4, a człowiek nie ma więcej problemów. To wtedy pracujemy nawet z tym.

Więc, co robimy? Robimy to, co umiemy. Wymieniam tu tylko, bo nie wiem jakich technik używasz. To jest właśnie to, o czym mówiliśmy, że jest trasa i są techniki. Istnieją środki transportu. A z czym najczęściej pracuję z lękami? Najczęściej jest to TKO ( terapia kognitywno- obrazowa), EMDR. A żeby było dla Ciebie trochę ciekawiej, powiem Ci, że często pracuję też nad normalnymi, zdrowymi lękami. Na przykład człowiek musi gdzieś wystąpić. Często prośba, gdy trzeba zdać egzamin, coś innego. Zrobić coś normalnego, czego dana osoba się boi. I jedna z moich ulubionych technik, biorę 3 kartki papieru A4, kładę je w odległości kroku, na podłodze. I proszę klienta, żeby stanął na pierwszej kartce i wyobraził sobie swój stan przed zdarzeniem, jak się czuje, opisał to szczegółowo. Tutaj stoi i mówi, ja to przeżywam, tak i tak. Następnie przechodzimy do kolejnego liścia, który reprezentuje samo wydarzenie. Stojąc tam, opowiada, jak się czuje, stojąc na tej kartce. Wtedy impreza się kończy, a po niej bierze trzeci liść. A na trzecim liściu opowiada o swoich uczuciach, jakby, ugh wszystko, zrobione. Jakie uczucia, mówimy to wszystko. A potem. Pytamy go ponownie z tym uczuciem, gdy już wyzdycha, o przejście do początku i ponowne przejście tej drogi. I w ten sposób ścigamy go do tego stopnia, że wszystkie jego uczucia są pomieszane, a on czuje to samo na starcie, co na mecie. A w NLP, oczywiście w pierwotnej wersji, również go zakotwiczamy. Zakotwiczenie go, moment, w którym mówi nam: ech, świetnie, dotykamy jego ramienia i mówimy: świetnie, świetnie to zrobiłeś. Potem jeszcze kilka razy, przechodzi więcej, znów zakotwiczamy go lekkim dotykiem na ramieniu, mówiąc, jak świetnie się czujesz, gdy jest już po wszystkim. Czyli 3 razy dotknięte, a potem jak przyjdzie, najpierw podchodzisz do niego i robisz znowu kotwicę, dotknięcie na ramieniu: "Więc jak się czujesz teraz tutaj?". To taka klasyczna wersja. Ale ja szczerze mówiąc nigdy nie kotwiczę, to znaczy stwierdzam, że te chodzenie, czucie i mieszanie, to jest wystarczające, a uczucia mieszają się dobrze. I lepiej by było z kotwicą. Ale ja też nie jestem zwolennikiem dotykania ludzi w hipnozie i w innych metodach. Więc nie dotykam i nadal działa dobrze.

A tak w ogóle, czy macie Państwo jakieś pytania dotyczące tego, o czym przed chwilą rozmawialiśmy. To znaczy, że strach jest normalny. Jeśli klient przychodzi do Ciebie z normalnym lękiem, to powinien mieć zrozumienie, że oceniłeś ten lęk, przepracowałeś go, nie idziemy nigdzie na pustkowie, szukając czegoś. Oto strach, przepracowałeś go, żegnaj.

Następny. Czasami klienci przychodzą do nas z neurotycznym lękiem. Nie jest normalny. Ta była normalna, gdy człowiek bał się zdać egzamin lub przyznać się do czegoś. Naturalny, zrozumiały lęk. Czym różni się dla nas fobia? Bo strach nie jest naturalny. Na przykład ostatnio miałam klientkę, która bała się kotów. Małe, puszyste, urocze stworzenia, ale człowiek się ich boi. Pracujemy w taki sam sposób jak przy zwykłym strachu. Z fobią tak samo, nic nie zmieniamy. Tylko tutaj umieściłem to w ramce, żebyś miał porządek w głowie. Z tych wszystkich pojęć, żeby była jakaś struktura. Że lęki i niepokój to w zasadzie to samo, tylko że jeden jest bardziej rozproszony, a drugi ma strukturę bardziej wyraźną i specyficzną. Mają 2 duże warstwy – neurotyczną i normalną. W tym przypadku nie ma różnicy, kiedy pracujemy z lękiem. Nie ma znaczenia, czy jest to neurotyzm, fobia, czy normalność. W tym przypadku nie ma żadnej różnicy. Ale będzie różnica w niepokoju.

Niepokój

I tak oto dochodzimy teraz do niepokoju. Lęk ma charakter ogólny z przyczynami. Z przyczynami, to znaczy, że jest to lęk, który ma wiele różnych przyczyn. I jak zamierzamy sobie z tym poradzić. Pierwszym z nich jest sprawdzenie stanu ogólnego. Musimy naprawić stan ogólny. Ale jeśli w strachu jest prosta, jest strach, to oceniliśmy go od 0 do 10. Wtedy niepokój, który oszacujemy na teście, istnieje bardziej wielopłaszczyznowym oszacowaniem tego stanu. W tym przypadku nie jest to 1 strach, ale zapewne jest ich wiele. I drugi krok, który zawsze stosuję, gdy mamy osobę niespokojną. Przychodzi, widać, nie potrafi wytłumaczyć co i jak, wszystko jest nie tak, i boi się iść do pracy, i boi się jechać autobusem, i boi się zostać w domu. Następnie oceniamy ogólny stan za pomocą testu, który pokażę później, i dajemy CAT na ogólny stan. Wszystko, czego doświadczacie w swoim życiu, to stan, w którym czujecie się i źle tam, i strasznie tam, i wszystko jest nie tak. Jakie to uczucie? Jak kto, co się dzieje? Daj mi ten stan metaforycznie. Jakby co, dzieje się komu. I ten stan w metaforze, będziemy przepracowywać. Zmień w nim jeden element, jedną rzecz, aby było łatwiej. A w pracy domowej, każdego dnia, zmień jeden element na tym obrazku.

I tak, CAT na ogólnym stanie. Jeśli nie byłeś szkolony z metody CBT, to polecam szkolenie, w szkole metody. Jeśli zostałeś przeszkolony, to świetnie, ale jeśli jesteś pomiędzy tymi stanami, żeby się nauczyć, a nie, to sprecyzuję, jak możesz to zrobić. Przyjmujemy tę metaforę państwa. Jeśli uda nam się to wcielić w osobę na zdjęciu, świetnie. Jeśli nie możemy mieć na obrazku, 5 słów przypominających Twoje państwo, to wybieramy jedno słowo, które jak najbardziej przypomina Twoje państwo. Robimy z tego metaforę. Będę to wymyślał na bieżąco. Na przykład przychodzi człowiek, ma ogólny niepokój. Prosimy go o stworzenie obrazu, jak można by to przekazać metaforycznie. I mówi, jakby i wiatr, i deszcz, i wszystko. Czuję, że chodzę, marznę i nie wiem, gdzie iść, a to jest właśnie ten stan. To jest taki obraz. Żeby to była metafora, człowiek w nie-świecie, to jest obraz. Kontekst doda nam stanu metaforycznego. Jaka to jest osoba, dokąd zmierza, skąd pochodzi, co jej grozi, oprócz złej pogody, jeśli w ogóle żyje na zewnątrz, to rozumiemy, co jej grozi. Albo jeśli jest to ciężka niepogoda i może nie zdążyć do domu. Potrzebujemy kontekstu i zrozumienia tego zagrożenia. I wtedy my z tym stanem np. ustaliliśmy, że osoba idzie z punktu A do punktu B. Wraca z pracy do domu, ale mieszka na wsi, nie ma prądu, droga nie jest błogosławiona, pogoda jest zła. Zapowiedziano burzę. Okropności, i okropności. I dlatego boi się przejść tą drogą do swojego domu. Oto zrozumiały stan umysłu. A potem pytamy go, co musi zrobić, żeby poczuć się trochę lepiej w tej sytuacji. I dodajemy, że ktoś czeka na niego w domu i musi jechać. A to sprawia, że dana osoba czuje się lepiej. Albo osoba jest ta sama, z tą samą prośbą, ten ogólny niezrozumiały niepokój nie może stworzyć obrazu. Ale mówimy mu pięć słów o twoim stanie. Mówi, dreszcz, zimno, przerażenie, panika, ludzie. Mówimy: z tych słów, które są najbardziej pojemne. Mówi z przerażeniem. Kiedy wypowiadasz słowo horror, aby był to obraz, jak napisać słowo horror, aby sam obraz wywoływał to uczucie grozy. A on mówi: to jest napisane krwią na ceglanym murze. A następnie poprosimy go o zmianę 1 elementu na tym obrazku, który trzeba tu zrobić. Ale to taka bardziej NLP-owa historia, co trzeba zmienić. Na przykład kolor ściany, albo że to nie jest krew, tylko farba, obok tej samej farby ktoś narysował jakieś serduszka, a potem pracujemy z tym obrazkiem, też raz dziennie, zmieniając jeden element, aż do stanu przyjemnego odczuwania obrazka. Nie do logicznych wniosków, ale do przyjemnych odczuć związanych z obrazem.

Następny. Praca domowa – dotyk niepokoju. Dotyk Lęku Podałem to ćwiczenie w webinarium na temat Depresji. Powtórzę to tutaj. To wtedy uczymy osobę świadomego dotykania lęku. Lęk często pojawia się u osób lękowych w momencie pojawienia się jakiegoś bodźca, na który dana osoba musi zareagować, a osoba lękowa chce zareagować szybko. I dlatego naszym zadaniem jest nauczyć człowieka dotykać tego pragnienia szybkiej reakcji, a także świadomie obserwować tę niespokojną reakcję w sobie. Jak to się dzieje? Prosimy osobę, by nie odbierała telefonów, nie pisała smsów, nie pukała do drzwi i generalnie nie odbierała żadnych telefonów zanim nie policzymy do 3, lepiej do 4. Ale są osoby niespokojne, które nie potrafią liczyć do więcej niż 2. Z nimi zaczynamy od 2. Raz, dwa i dopiero po tym odbieramy telefon. W tym momencie osoba lękowa będzie miała w środku takie bezpośrednie przerażenie, bo chce zareagować. I musi zrobić próżnię, że zrobię to w 2 sekundy, a te 2 sekundy, będą wydawały się czymś niewiarygodnym, długim, strasznym. Ale poprzez ten dotyk niepokoju hartujemy go i jeśli w pierwszym tygodniu robi to przez 2 sekundy naraz, to w następnym tygodniu jest w stanie zrobić to przez 4 sekundy. W następnym tygodniu jest w stanie zrobić to przez cztery sekundy. A ogólny niepokój obniża się dzięki możliwości podtrzymania tego napięcia w sobie. To jest hartowanie, to tak jakbyśmy hartowali osobę, hartowali mięśnie. Te akcenty są małe, ale pompują. A jedno z moich ulubionych ćwiczeń to "Rzeka, na zaufanie do świata" to też symbol dramatu, można tak powiedzieć. Myślę, że to mieszanka, bo w klasycznym dramacie symbolicznym tam rzeka wygląda inaczej. W każdym razie wyzwanie jest takie. Codziennie wyobrażać sobie, że człowiek kładzie się na plecach w wodzie, na wyimaginowanej rzece i patrzy jak rzeka go niesie. I tak musi się nauczyć spokojnie leżeć w wodzie. Na początku bardzo się boi. Poza tym, rzeka musi być inna. Czasem może trafić na pokład, czasem na małe obniżenie w tej rzece, różne rzeczy mogą pływać i człowiek musi nauczyć się ufać tej rzece, po prostu płynąć z prądem. I obserwuj. Tak, to co mam dzisiaj jest ciekawe, tu rozbicie o pokład, kłoda pływająca obok. To znów nutka niepokoju, ale w bezpiecznym miejscu. To znaczy, że jest się w swojej wyobraźni, nic jej nie zagraża. Ale właśnie w tej wyobraźni hartuje się, dotykając tych trudności, które pojawiają się na jego drodze. I to jest właśnie takie ćwiczenie, które jest zarówno, ćwiczeniem treningowym. Terapia behawioralna. Kiedy pielęgnujemy w sobie nową reakcję. Tworzymy nowe połączenie neuronowe, reagujemy. Robimy je od podstaw, z grubsza rzecz biorąc. Po prostu hartowanie się, trenowanie siebie. Czy nie była to umiejętność? Rozwijamy tę umiejętność. Te dwie techniki sprawdzają się bardzo dobrze. Również jeśli mężczyzna jest bardzo podejrzliwy, religijny lub indoktrynowany w sensie rzeczy ezoterycznych. Możesz też zaproponować mu ćwiczenie – Odpowiedzi z Wszechświata. Kiedy jego zadaniem jest zadawanie pytań – szukanie odpowiedzi, aby oprócz ćwiczeń, które wykonuje. Dzięki temu nauczy się czuć podstawowe bezpieczeństwo, zobaczy, że świat mu odpowiada, że nie jest sam. Jeśli otrzymuje odpowiedź, to znaczy, że jest potrzebny, że jest częścią tego świata. Podstawowe zaufanie świata. Następny. Lista lęków. Bo ten lęk ma specyficzne lęki, bo, tu przychodzi osoba, boję się tego, boję się domu, boję się tego, ma specyficzne, pęczek, dużo różnych lęków. I prosimy o wpisanie tych wszystkich lęków do pracy domowej – w formie listy. I tak, kiedy osoba przychodzi z tą listą, oceniamy każdy lęk od 0 do 10 i pracujemy tak, jak już robiliśmy to na slajdzie o Lęku. Wszystko oceniamy, wszystko co jest 3-4 zostawiamy nietknięte, z tymi co są 8-10, dużymi liczbami, pracujemy z nim w gabinecie. Za pracę domową dajemy najmniejsze, jest ich 5-6. Np. cała lista, a tu boi się jeździć autobusem za 5-6, a ma lęk o swoje zdrowie, za 10. W takim razie zrobię jak. W gabinecie zrobię uzdrowienia za 10, a w pracy domowej dam jej strach za 5-6 CAT i niech robi to w spokoju. Bardzo podoba mi się również technika strachu, działa bardzo dobrze. Działa bez przeciwwskazań. Nadaje się nawet dla kobiet w ciąży. Gdy wybieramy kolor strachu – arteterapia. I pozwalając sobie na doświadczenie tego lęku, znowu widzicie, dotykając tego lęku. Bo zazwyczaj jak człowiek się czegoś boi, to boi się myszy i nie myśli o nich. Myśli i jakoś czuje się nieswojo, a nie myśli o nich. I tu musi powiedzieć: jakiego koloru jest mój strach? Szary, jak mysz. Śmiało, weź kartkę A4 i pomaluj ją szczegółowo, pozwalając sobie na myślenie o swoich lękach w tym momencie, na myślenie o tych myszach. I oto wyobrażam sobie, jak mnie gryzą, jak pełzają po mnie. I to wszystko, czego się boi, to tylko malowanie po kartce papieru. Pomalował całą kartkę A4 i zadał sobie pytanie? Czy kolor strachu się zmienił, czy nie? I być może z takiej ciemnej mysiej szarości przeszła do jasnej szarości. Fajnie, weź następny arkusz, jasnoszary i zazwyczaj przy 3 arkuszu część strachu już zniknęła. Takie rzeczy, tak, za 5 lub 6, i zabieramy do domu do osoby. Tak, jeśli pracuje się z tym samym psychokatalizatorem, to dajemy mu go również za 5-6. Tutaj robisz to w domu. Albo przeprowadzasz z nim kiedyś psychokatalizę w swoim gabinecie. Dla tych, którzy nie wiedzą, czym jest psychokataliza, pozwolę sobie wyjaśnić. Andrey Fedorovich Yarmoshin, autor psychokatalizy, metody. Łatwo zapamiętać, że chodzi o rzeczy w ciele. A w dużym skrócie byłoby to tak. Wszystko bierze się stąd, że ciało rejestruje nasze lęki w sobie, w postaci pewnych doznań, które możemy tłumaczyć jako pewne obiekty, jeśli chcemy. I teraz bardzo ważna kwestia, mówimy, takie dziwne pytanie do klienta. Gdzie w ciele jest ślad po zdarzeniu, które wywołuje ten lęk? Nie szukamy samego strachu. Bo sam strach będzie zlokalizowany w pewnym miejscu. Nie potrzebujemy labiryntu złożoności i subtelności, aby z nim pracować. Możemy przyjąć taką wersję light. Oczywiście, można się doskonale uczyć od Andrieja Fedorowicza, przechodząc przez milion różnych treningów, ale w skrócie i tak wycisk będzie wyglądał tak. Gdzie w ciele jest ślad po zdarzeniu, które wywołało lęk? To ważne. Gdzie jest sam strach? Nie gdzie w ciele jest lęk, ale dokładnie gdzie w ciele jest ślad po zdarzeniu, które wywołało lęk. A potem klient namierza wewnątrz ciała, gdzie jest uczucie, pytamy jakie to uczucie, jak ciężkie, jak lekkie, jak małe. Jaki kolor, ciśnienie, spalanie, we wszystkich modalnościach, a potem pytanie. Czy trzeba ją nosić w sobie? A osoba mówi: nie, nie mam. I wtedy proponujemy temu obiektowi, temu czemuś, co tkwi w ciele, opuszczenie ciała. A następnie obserwujemy przez co ten obiekt będzie wychodził. Czyli obserwować doznania w ciele, skąd wyjdzie. Wyjdzie tak samo jak weszło do twojego ciała, obserwuj i mów. Wszystko to zajmuje w sumie 15 minut. Jest to również jedna z bezpiecznych technik, które możesz podać w pracy domowej, aby przepracować tę listę lęków.